RES PRIVATE-RES PUBLICA İLİŞKİSİ ÜZERİNDEN CUMHURİYETÇİ DÜŞÜNCENİN EVRİMİ

Yıl 2014, Sayı: 21, 47 - 70, 30.01.2014

Ahmet Özalp

Öz

Cumhuriyet, dar anlamıyla soya dayalı olmayan, siyasal iktidarın halkın iradesiyle meşruluk kazandığı yönetim biçimini ifade etmektedir. Bu dar tanım, cumhuriyetin demokrasiyle ilişkili olarak değerlendirilmesine neden olmakta; anti-demokratik cumhuriyet rejimleri yüzünden günlük dilde değersizleştirilmesine, muğlak bir hal almasına yol açmaktadır. Oysa cumhuriyet, geniş anlamda özellikle Aristo’nun iyi yaşamın ancak politik bir topluluk içerisinde gerçekleşebileceği tezine dayanan, res private/özel alan- res publica/kamusal alan ilişkisi üzerinden yurttaşlık, erdem, yasa, özgürlük, politik katılım, ortak iyi gibi ilkelerin tartışıldığı ve zamanın ruhuna göre yorumlandığı, cumhuriyetçilik adı verilen felsefi ve politik bir geleneğe yaslanmaktadır. Günümüzde cumhuriyetçi düşünürler, liberal düşüncenin soyut, atomize birey ve negatif özgürlük anlayışının yurttaşı res privatenin sınırları içerisine hapsettiğini, res publicanın gerektirdiği ortak iyi anlayışından ve kamusal yaşamdan uzaklaştırdığı tezini ileri sürmektedirler.

Anahtar Kelimeler

Res Publica, Res Private, İyi Yaşam, Politika, Yurttaşlık.

Kaynakça

• Abensour, Miguel, Devlete Karşı Demokrasi: Marx ve Makyavelli Uğrağı, (Çev. Nami Başer, Zeynep Gambetti), Epos Yayınları, İstanbul, 2002.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali (Ed.), Sokrates’ten Jakobenlere Batı’da Siyasal Düşünceler, İletişim Yayınları, İstanbul, 2011.
• Akal, Cemal Bali, Sivil Toplumun Tanrısı, Engin Yayınları, İstanbul, 1995.
• Arendt, Hannah, İnsanlık Durumu, (Çev. Bahadır Sina Şener), İletişim Yayınları, İstanbul, 2006.
• Aristoteles, Politika, (Çev. Mete Tunçay), Remzi Kitabevi, İstanbul, 2000.
• Ateş, Toktamış, Cumhuriyet ve Laiklik, Sarmal Yayınları, İstanbul, 1995.
• Benevolo, Leonardo, Avrupa Tarihinde Kentler, (Çev. Nur Nirmen ), Afa Yayınları, İstanbul,1995.
• Berten, Andre vd. (Edit.), Liberaller ve Cemaatçiler, (Haz. Zeynep Özlem Üskül Engin), Dost Kitabevi, Ankara, 2006.
• Bloch, Marc, Feodal Toplum,(Çev. Mehmet Ali Kılıçbay), Gece Yayınları, İstanbul,1995.
• Cangızbay, Kadir, Sosyolojiler Değil, Sosyoloji, Öteki Yayınları, Ankara, 1997.
• Finley, Moses I., Antik ve Modern Demokrasi (Çev. Deniz Türker), Ayraç Yayınları, Ankara, 2003.
• Habermas, Jurgen, Kamusallığın Yapısal Dönüşümü (Çev. Tanıl Bora ve Mithat Sancar), İletişim Yayınları, İstanbul, 1997.
• Hacker, Andrew, Siyaset Biliminin Temelleri: Amerikan Sistemi (Çev. Ahmet Ulvi Türkbağ), Der. Yayınları İstanbul, 2000.
• Hardt, Michael ve Negri, Antonio, İmparatorluk, (Çev. Abdullah Yılmaz), İstanbul, Ayrıntı Yayınları, 2003.
• Held, David, Models of Democracy, California: Stanford University Press, 1996.
• Keane, John, Sivil Toplum ve Devlet: Avrupa’da Yeni Yaklaşımlar (Çev. Levent Köker vd.), Yedikıta Yayınları, Ankara, 2004.
• Keyman, Fuat ve Banu Turnaoğlu, “Neo Roma ve Neo Atina Cumhuriyetçiliği: Cumhuriyetçilik, Demokratikleşme ve Türkiye”, Doğu-Batı, Güz 2009, Y.11, S.47, s. 37-64.
• Kymlicka Will, “Yükümsüz Özne”, (Çev. Zeynep Özlem vd.) Ed. Berten vd., Liberaller ve Cemaatçiler, Dost Kitabevi, Ankara, 2006, s. 225-234.
• Locke, John, Sivil Toplumda Devlet, (Çev. Hale Akman, Serdar Taşçı), Metropol Yayınları, 2002.
• Mardin, Şerif, Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim, İstanbul, 1998.
• Montesquıeu, Kanunların Ruhu Üzerine I ve II, (Çev. Fehmi Baldaş ), Toplumsal Dönüşüm Yayınları, İstanbul, 1998.
• Mouffe, Chantal, Demokratik Paradoks, (Çev. A.Cevdet Aşkın), Epos Yayınları, Ankara, 2000.
• Mumford Lewis, Tarih Boyunca Kent: Kökenleri, Geçirdiği Dönüşümler ve Geleceği, (Çev. Gürol Koca, Tamer Tosun), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2007.
• Özalp, Ahmet, Homo Politicusun Ontolojisi, Hitit Kitap, Çorum, 2009.
• Özalp, Ahmet,"Vita Contemplativa ile Vita Activa Çerçevesinde Kent-Felsefe İlişkisi", II. Uluslararası Felsefe Kongresi: Şehir ve Felsefe, 11-13 Ekim 2012, Uludağ Üniversitesi, Bursa.
• Pettit, Philip, Cumhuriyetçilik: Bir Özgürlük ve Yönetim Teorisi, (Çev. Abdullah Yılmaz), Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 1998.
• Platon, Devlet, (Çev. Selahattin Eyuboğlu, M. Ali Cimcoz), Remzi Kitabevi, İstanbul, 1975.
• Pocock J. G. A., The Machievellian Moment: Florentine Political Theory and The Atlantic Republican Tradition, Princeton University Press, New Jersey, 1975.
• Popper, R. Karl, “Bilimin Amacı”, Sağduyu Filozofu Popper, (Der. Cemal Güzel), Bilim ve Sanat Yayınları, Ankara, 1998.
• Rousseau, J. Jacques, İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı,( Çev. R. Nuri İleri ), Say Yayınları, İstanbul, 1995.
• Rousseau, J. Jacques, Toplum Sözleşmesi, (Çev. Vedat Günyol), Adam Yayınları, İstanbul, 1994.
• Sandel, Michael, “Usuli Cumhuriyet ve Yükümsüz Ben” (Çev. Eylem Özkaya), Ed. Berten vd., Liberaller ve Cemaatçiler, Dost Kitabevi, Ankara, 2006, s. 209-224.
• Sartori, Giovanni, Demokrasi Teorisine Geri Dönüş (Çev. Tunçer Karamustafaoğlu- Mehmet Turhan) Yetkin Yayınları, Ankara, 1996.
• Shaw Carl K.Y, “Civic Republicanizm and Democratic Politics-Michael Sandel and Contemporary Theories of Political Community”, Euramerica, Vol.40, No. 4, December 2010.
• Skinner, Quentin, Machiavelli (Çev. Cemal Atilla), Altın Kitaplar, İstanbul, 2002.
• Ed. White, “The Ends of Republicanism”, Journal of the EarlyRepublic, 30, Summer 2010.
• Zagorin Perez, “Republicanisms”, British Journal fort he History of Philosophy 11(4), 2003.