TÜRKİYE’NİN MODERNLEŞME SÜRECİ TÜRBAN VE KADIN: LAİKLİĞİN OLASI SONUÇLARI ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR DENEME

Yıl 2007, Sayı: 5, 44 - 70, 31.12.2007

İhsan Kamalak

Öz

Bu çalışma, Türk siyasal hayatının uzun zamandır gizli veya açık temel gündem maddelerinden olan laiklik tartışmalarına katkı yapmayı amaçlamaktadır. Çalışmanın ilk bölümünde, Ulusal Bağımsızlık Savaşı önderi Mustafa Kemal Atatürk’ün yaklaşımı çerçevesinde laikliğin Türk modernleşmesinin zorunlu bir önceli olarak algılandığı savunulmaktadır. İkinci bölümde laiklik karşıtlarının savları türban özelinde karşılaştırmalı istastistiki verilerle sorgulanmaktadır. Bu bağlamda ilk kısımda, türbanı kadının kamusal alana katılmasının aracı olarak sunan sav, savın temel varsayımı, türbanın serbest veya zorunlu olduğu ülkelerde (Kuveyt, İran, Suriye ve Suudi Arabistan), kadının kamusal alanda daha fazla oranda temsil edildiği sorgulanmaktadır. Bu bölümdeki karşılaştırma UNDP yayınları üzerinden yapılmaktadır. Çalışma, ikinci kısımda demokratikleşme düzeyi çerçevesinde Türkiye ile komşusu Müslüman ülkeleri önce UNDP verileri, ardından ilgili ülkelerin siyasal sistemlerinin bu veriler dışında kalan göstergeler üzerinden karşılaştırmalı olarak inceleyerek aradaki farklılığın kaynağının laiklik olduğu savunmaktadır. Çalışma, karşılaştırmalı incelemenin, hem türbanın kadının kamusal alana çıkmasında bir araç olmadığını hem de Türkiye’nin karşılaştırmalı yüksek demokratikleşme düzeyinin 1919 ile başlayan modernleşme sürecinin belirleyici özelliği/ilkesi dolayısıyla ortaya çıktığını savunmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Laiklik, kadın, türban ve demokratikleşme.

Kaynakça

• Arsel, İlhan, “Akılcılık, Dinde Reform ve Atatürk”, içinde Uluslararası Atatürk Konferansı, Cilt 1 Ön Baskı, 9-13 Kasım 1981, Boğaziçi Üniversitesi, İstanbul, 1981.
• Atatürk, Mustafa Kemal, Söylev Cilt: 1-2, (Basıma hazırlayan: Hıfzı Veldet Velidedeoğlu), 17. Basım, Çağdaş Yayınları, İstanbul, 1987.
• Feyzioğlu, Turhan, “Türk İnkılabının Temel Taşı laiklik”, içinde Atatürkçü Düşünce, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Atatürk Araştırma Merkezi, 1992.
• Kocatürk, Utku, Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Edebiyat Yayınevi, Ankara, 1971.
• Prados ve Sharp, http://fpc.state.gov/documents/organization/42483.pdf, 5 Temmuz 2007
• Keesing’s Record of World Events.
• http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/countries/country_fact_sheets/cty_fs_SYR.html, 3 Temmuz 2007.
• http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/countries/country_fact_sheets/cty_fs_KWT.html, 3 Temmuz 2007.
• http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/countries/country_fact_sheets/cty_fs_SAU.html, 3 Temmuz 2007.
• http://hdr.undp.org/hdr2006/statistics/countries/country_fact_sheets/cty_fs_IRN.html, 3 Temmuz 2007.
• http://hdr.undp.org/reports/global/2002/en/pdf/chapterone.pdf, 3 Temmuz 2007.
• HDR 2006 http://hdr.undp.org/hdr2006/pdfs/report/HDR06-complete.pdf, 4 Temmuz 2007. http://www.theodora.com/wfbcurrent/kuwait/kuwait_government.html, 5 Temmuz 2007.
• http://en.wikipedia.org/wiki/Politics_of_Saudi_Arabia, 5 Temmuz 2007.
• http://en.wikipedia.org/wiki/Politics_of_Iran, 5 Temmuz 2007.