“ONURLU GİRİŞ”TEN AKDENİZ ORTAKLIĞI”NA Bir Avrupa Birliği Öyküsü

Yıl 2008, Sayı: 7, 29 - 60, 30.08.2008

Gökhan Günaydın

Öz

Avrupa bütünleşme hareketi, İkinci Paylaşım Savaşı sonrası dönemin ve Keynesci Refah Devleti koşullarının bir ürünüdür. ABD – SSCB ikili geriliminde varolan kapitalizm – komünizm rekabeti, kapitalist kampta sosyal devlet uygulamalarını adeta zorunlu kılmış, AET SSCB’ye yönelik karantina kuşağının Avrupa’daki en önemli yapı taşını oluşturmuştur. Ancak dünyada neoliberal iktisadi yapının yaygınlaşması ve Berlin duvarının yıkılması sonrasında, bu temel dönüşüme duyarlı bir siyasal – ekonomik model arayışı AB için öncelikli hedef niteliğine dönüşmüştür. Maastricht ile sağlanan bu dönüşüm kapsamında AB, merkezi Avrupa’nın bütünleşmesinin 1995’te tamamlanmasından sonra, merkez- çevre kurgusuna yönelik katmanlı bir eklemleme politikasını, genişleme stratejisinin odağına yerleştirmiştir. Ancak bu neolibaral yapı, Avrupa halkları tarafından geniş oranda kabul görmemektedir. Avrupa Anayasası’nın Fransa ve Hollanda referandumlarıyla reddedilmesinin ardından, benzer bir içerikle oluşturulan Lizbon Anlaşması bu kez halkoyuna sunulmaksızın üye ülke Parlamentolarından geçirilmiş, referandumun yapıldığı tek ülke olan İrlanda’da ise bir kez daha reddedilmiştir. Buna karşılık, kendi dışındaki bu gelişmelerden doğrudan etkilenen Türkiye, 45 yıllık Ankara Anlaşması’nın varlığına rağmen, Müzakere Çerçeve Belgesi’nde yazılan “mümkün olan en güçlü bağla Avrupa yapılarına demirleme” seçeneğine zorlanarak tam üyelik ekseninden uzaklaştırılmaktadır. Fransa’nın önderliğinde geliştirilen “Akdeniz İçin Birlik Projesi”, bu yaklaşımın siyasal bir sonuca taşınması açısından büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

A la carte Avrupa, Müzakere Çerçeve Belgesi, Avrupa Anayasası, Akdeniz Ortaklığı, Genişleme.

Kaynakça

• Bayrak, M. Orhan, Türkiye’yi Kimler Yönetti, Yılmaz yayınları, İstanbul, 1992.
• Commission of the European Communities, 2005 Enlargement Strategy Paper, COM (2005) 561, Brussels, 9 November 2005.
• Commission of the European Communities, Issues Arising from Turkey’s Membership Perspective, Brussels, 6.10.2004, SEC (2004) 1202.
• Commission of the European Communities, Regular reports on Turkey’s Progress towards accession.
• Commission Communication on Civil Society Dialogue between the EU and the Candidate Countries (COM (2005) 290).
• Council Decisions, on the Principles, Priorities, and Conditions contained in the Accession Partnership with Turkey, Brussels, November 2005.
• Decleration by the European Community and its member states in response to the decleration by Turkey by the time of signature of the Additional Protocol to the Ankara Agreement, 21 September 2005, UK presidency of the EU.
• Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Avrupa Birliği ve Türkiye, 5. Baskı, Ankara.
• Didier, Billion, AB Haber, 21.3.2008.
• Günaydın, Gökhan, Avrupa Birliği Genişleme Sürecinde Türkiye, Kırsal ve Tarımsal Politikalar, AÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış doktora tezi, Ankara, Ekim 2006. http://ec.europa.eu/external_relations/euromed/com08_ 319_en.pdf http:// milliyet.com.tr/arşiv/18.12.2004:
• Hobsbawn, Eric, Kısa 20. Yüzyıl 1914 – 1991 Aşırılıklar Çağı, Sarmal yayımcılık, İstanbul, 1995.
• Kamu Yönetimi Dünyası, “İrlanda Nice Anlaşması’nı Sonunda Onayladı”, Eylül-Aralık 2002, Ankara.
• Official Journals.
• Presidency Conclusions, Brussels, 16–17 December 2004.