Doğal Kaynağa Dayalı Sermaye Birikimi ve Orman Sayılan Alanlarda Mülkiyet Hakları

Yıl 2010, Sayı: 12, 70 - 89, 30.04.2010

Elvan Gülöksüz

Öz

Orman sayılan alanlarda mülkiyet hakları çeşitli kesimlerin dahil olduğu politik bir süreçle biçimleniyor. Son yüzelli yılı aşkın dönemde bu süreç orman

ekosistemlerinde doğal kaynağa dayalı sermaye birikimi bağlamında biçimlendi. Bu yazının amacını bu alanlarda mülkiyet haklarındaki değişimleri

sermaye birikim sürecinde devletin taşıdığı işlevler ve emeğin denetlenme
biçimlerindeki dönüşümler bağlamında açıklamak oluşturuyor. Yazıda orman
arazilerinde mülkiyet haklarının dönüşüm süreci son yüz elli yıldaki üç önemli

dönüm noktası çerçevesinde ele alınıyor. İlk dönüm noktasını bireysel mülkiyet haklarının oluşturulduğu ve özellikle kolonilerdeki tropikal ormanlarda

devlet mülkiyeti ilkesinin ön plana çıktığı ondokuzuncu yüzyıl ortaları oluşturuyor. İkinci dönüm noktası orman sayılan alanlarda mülkiyet haklarının

yalnız sermaye birikiminin değil aynı zamanda ekolojik dengenin sürdürülebilirliği çerçevesinde müzakere edildiği yirminci yüzyıl ortalarına rastlıyor.

Üçüncü olarak orman ekosistemlerinde doğal kaynağa dayalı sermaye birikim sürecinde devletin oynadığı rolün dönüştüğü 1980 sonrası ele alınıyor.

Yazıda Türkiye ormanlarındaki gelişmeler dünya ormanlarındaki, özellikle
de dünya ticaretinin odaklandığı tropikal bölge ormanlarındaki gelişmelerle
ilişki içinde ele alınıyor.

Anahtar Kelimeler

Orman ekosistemleri, mülkiyet hakları, doğal kaynağadayalı sermaye birikimi

Kaynakça

• Ayaz, Hüseyin, Orman Sınırları Dışına Arazi Çıkarma Uygulamasının Yasal Boyutu ve Sosyo-Ekonomik Nedenleri Üzerine Bir Araştırma, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 1998.
• Ayaz, Hüseyin, Türkiye Ormancılığı’nda 4785 Sayılı Yasanın Uygulanması ve Sonuçları Üzerine Bir Araştırma, Yayınlanmamış Doktora
• Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon, 2004.
• Chomitz, Kenneth M., At Loggerheads? Agricultural Expansion, Poverty Reduction, and Environment in the Tropical Forests, A World
• Bank Policy Research Report, The World Bank, Washington DC, 2007.
• Çağlar, Yücel, “Devlet Ormancılığındaki Özelleştirmeci Uygulamaların ve Sonuçlarının Özgün Boyutları”, Türkiye Sosyal Bilimler Kongresi’ne sunulan bildiri, Ankara, 2009.
• Çağlar, Yücel, “‘Orman Köylüleri’ ve Küçük Üreticilik Üzerine”, On birinci Tez, Sayı: 7, 1987, s. 59-83.
• Çağlar, Yücel, “Türkiye ‘Ormanlarındaki’ Değişmeler”, Türkiye’de Çevrenin ve Çevre Korumanın Tarihi Sempozyumu, Tarih Vakfı, İstanbul, 2000, s. 62-79.
• Çağlar, Yücel, Türkiye’de Orman Köyleri ve Kalkındırılmasına Yönelik Etkinlikler, Milli Prodüktivite Merkezi Yayınları, No.340, Ankara, 1986.
• Dursun, Selçuk, Forest and the State: History of Forestry and Forest Administration in the Ottoman Empire, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Sabancı Üniversitesi, İstanbul, 2007.
• DPT, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı Ormancılık Özel İhtisas Komisyonu Raporu, Ankara, 2001.
• Hardin, Garret, “The Tragedy of the Commons”, Science, Sayı: 162, 1968, s. 1244-1245.
• İslamoglu, Huri, “Property as a Contested Domain: A Reevaluation of the Ottoman Land Code of 1858”, New Perspectives on Property and Land in the Middle East, (Ed. Roger Owen), Harvard Middle Eastern Monographs, MA, 2000, s. 3-63.
• İslamoglu, Huri, “Towards a Political Economy of Legal and Administrative Constitutions of Individual Property”, Constituting Modernity Private Property in the East and West, (Ed. Huri İslamoğlu), I.B.Tauris, London, New York, 2004, s. 3-35.
• Klooster, Dan, “Community Forestry and Tree Theft in Mexico: Resistance or Complicity in Conservation?”, Forests Nature, People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani Saith, Ben White), Blackwell, Oxford, 2000, s. 275-299.
• McCarthy, John F., “The Changing Regime: Forest Property and Reformasi in Indonesia”, Forests Nature, People, Power (Ed. Martin
• Doornbos, Ashwani Saith, Ben White), Blackwell, Oxford, 2000. North, Douglas.C., Structure and Change in Economic History, Norton, New York, 1981.
• Nygren, Anja, “Development Discourses and Peasant-Forest Relations: Natural Resource Utilization as Social Process”, Forests Nature,
• People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani Saith, Ben White), Blackwell, Oxford, 2000, s. 11-35.
• Ostrom, Elinor, Governing the Commons: The Evolution of Institutions for Collective Action, Cambridge University Press, Cambridge, 1990.
• Peluso, Nancy Lee, Rich Forests, Poor People, Resource Control and Resistence in Java, University of California Press, Berkeley, Los Angeles, 1994.
• Sivaramakrishnan, K., “State Sciences and Development Histories: Encoding Local Forestry Knowledge in Bengal”, Forests Nature, People, Power (Ed. Martin Doornbos, Ashwani . 69-100.
• World Bank, Turkey Forestry Sector Review, Report No. 22458-TU, 27 Haziran, 2001.