KÜRESEL DEĞER ZĠNCĠRLERĠ VE ĠYĠ TARIM UYGULAMALARI

Yıl 2010, Sayı: 14, 37 - 63, 31.12.2010

Özkan Leblebici

Öz

Küresel üretim sistemleri, üretim süreçlerinin parçalanması ve bu parçalanma üzerinden oluşturulan üretim hiyerarşisi ile kârın yeniden üretimi üzerine kurulmuştur. 1960’ların sonunda ortaya çıkan “dünya sistemleri” yaklaşımı, bu süreci merkez- çevre karşıtlığında çözümlemektedir. Tarihsel süreçte farklı yaklaşımlar da söz konusu olmuştur. 1990’larda “küresel meta zincirleri”, 2000’lerde ise “küresel değer zincirleri”, küresel üretim ağlarının çözümlemesinde kullanılan yöntemler olarak kabul görmüştür. İşletme temelli yaklaşımlardan farklı olarak, küresel üretim sürecinde her aşamada yaratılan katma değeri inceleme nesnesi olarak alan küresel değer zincirleri yaklaşımı, aynı zamanda değer zincirlerinin yönetim yapılarına da odaklanır. Fakat son tahlilde işletme temelli yaklaşımlar için veriler sunmaktadır. Bu yazıda küresel değer zincirlerinin, tarımda küresel ticaret açısından gelişimi ve tarımsal ürünlerdeki metalaşma sürecinin tamamlanmasında “iyi tarım uygulamaları”nın rolü ele alınacaktır.

Anahtar Kelimeler

Küresel değer zincirleri, iyi tarım uygulamaları, tarımda meta- laşma

Kaynakça

• Akbulut, Örsan Ö., Küreselleşme Ulus Devlet ve Kamu Yönetimi, TODAİE, Ankara, 2007.
• Amin, Samir, Kaos İmparatorluğu ve Yeni Kapitalist Küreselleşme, (Çev. Işık Soner), Kaynak Yayınları, İstanbul, 1993.
• Amin, Samir, Emperyalizm ve Eşitsiz Gelişme, (Çev. Semih Lim), Kaynak Yayınları, 2. Basım, İstanbul, 1997.
• Amin, Samir, Liberal Virüs, (Ed. Fikret BaĢkaya), Özgür Üniversite Kitaplığı. 51, İstanbul, 2004.
• Aydın, Ahmet, “KüreselleĢme Sürecinde UR‟un Refah Etkileri: Teorik Analizlere Göre Kim Kazançlı?”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (C.5, S.8), Balıkesir, 2002, s. 1-19,
• www.sbe.balikesir.edu.tr/dergi/index.php..., 07.12.2010.
• Aysu, Abdullah, Küreselleşme ve Tarım Politikaları, Su Yayınları, İstanbul, 2008.
• Bair, Jennifer, “Global Capitalism and Commodity Chains: Looking Back Going Forward”, Competition & Change, USA, Vol.9, No.2, June 2005, p. 153-180.
• Boratav, Korkut, “Tarımsal Fiyatlar, İstihdam ve Köylülüğün Kaderi”, Mülkiye Dergisi, (C. 33, S. 262), Ankara, 2009, s. 9-23.
• Brewer, Anthony, Marxist Theories of Imperialism, Second Edition, Routledge, London, 1990.
• Delice, Nalan Yüksel, Ahmet Delice, “Uyum ÇalıĢmaları Çerçevesinde
• İyi Tarım Uygulamaları Standardının Değerlendirilmesi”, Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 2005, 9 (3), s. 53-62. ziraat.harran.edu.tr/zirfakdergi/2005..., 05.06.2010.
• Diamond, Jared, Tüfek Mikrop ve Çelik, (Çev. Ülker Ġnce), 19.Basım, TÜBİTAK Yayınları, Ankara, 2008.
• Dikmen, Ahmet Alpay, “Küresel Üretim, Moda Ekonomileri ve Yeni
• Dünya Hiyerarşisi”, Toplum ve Bilim, Sayı 86, Birikim Yayıncılık, Ankara, 2000, s. 281-302.
• Dikmen, Ahmet Alpay, “Standart Üründen Marka Standardizasyonuna”, Küresel Düzen: Devlet, Birikim ve Sınıflar Korkut Boratav’a Armağan, İletişim Yayınları, İstanbul, 2003, s. 515-538.
• FAO, http://www.fao.org/prods/GAP/index_en.htm, 01.05.2010
• FIAS (Foreign Investment Advisory Service), Moving Toward Competitiveness: A Value Chain Approach, The World Bank Group, Washington, 2007.
• Frank, Andre Gunder, “Azgelişmişliğin Gelişmesi”, Azgelişmişlik ve Emperyalizm, (Der. Atilla Aksoy), Gözlem Yayınları, İstanbul, 1975, s. 103-119.
• Fukuoka, Masanobu, Ekin Sapı Devrimi, (Çev. Aykut İstanbullu), Kaos Yayınları, İstanbul, 2006.
• Gereffi, Garry, “Comodity Chains Framework for Analyzing Global
• Industries”, Duke University, USA, 1999, http://eco.ieu.edu.tr/wp-content/Gereffi, p. 1-9.
• Gereffi, Garry, “Beyond the Producer-Driven/Buyer-Driven Dichotomy, The Evolution of Global Value Chains in the Internet Era”, IDS (Institute of Development Studies) Bulletin, (Vol.32, No. 3), Sussex, 2001, p. 30-40.
• Gereffi, Gary, “Shifting Governance Structures in Global Commodity Chains, With Special Referrance to Internet”, American Behavioral Scientist, Sage Pub., Vol.44, No.10, (June 2001), p. 1616-1637.
• Gereffi, Garry, Michelle Christian, “Food Production Systems, Trade and Transnational Corporations: A Global Value Chains Approach to Consumption and Healthy Diets”, Duke University, USA, 2008, p. 1- 28.
• Grant, Robert M., Contemporary Strategy Analysis, Third Edition, Blackwell, Oxford, 1998.
• Güler, Birgül Ayman, Yeni Sağ ve Devletin Değişimi, Ġmge yayınevi, 2. Baskı, Ankara, 2005.
• Kaplinsky, Raphael, Mike Morris, A Handbook for Value Chain Research, International Development Research Center, 2001.
• Kumar, Krishan, Sanayi Sonrası Toplumdan Post-modern Topluma Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları, (Çev. Mehmet Küçük), Dost Kitabevi, Ankara, 1999.
• Lewontin, R.C., “Kapitalist Tarımın OlgunlaĢması: Çiftçinin Proleterleşmesi”, Tarım, Bolluk İçinde Yoksulluk, Çev. A.Başer Kafaoğlu, 2.Basım, Kaynak Yayınları, Ġstanbul, 2002, s. 156-168.
• Pascual, Francisco G., Arze G.Glipo, “WTO and Philippine Agriculture”, Development Forum, (No.1, 2000),
• http://www.irdfphil.org/docs/03.pdf, 18.05.2010.
• Perry, Janet E., James D. Johnson, “Market Access, Structure, Contracts and Prices”, The 2002 Farm Bill: Policy Options and Consequences, (Ed. Joe L.Outlaw, Edward G. Smith), Oak Brook, IL: Farm Foundation, Publication No. 2001-01, September 2001,
• http://www.farmfoundation.org/news/articlefiles/816-perry.pdf, 01.04.2010.
• Salakpetch, Surmsuk, “Quality Management System: Good Agriultural Practice (GAP) in Thailand”, Chantaburi Horticultural Research Center, s. 91-98,
• http://www.unapcaem.org/Activities%20Files/A22/..., 05.11.2010.
• Sturgeon, Timothy J., “From Commodity Chains To Value Chains”, MIT Industial Performance Centre, (January 2008), http://web.mit.edu/ipc/publications/pdf/08-001.pdf, 10.11.2010, p. 1-35.
• Surak, John G., “The Evolution of HACCP A Perspective on Today‟s Most Effective Food Safety System”, Food Quality Magazine, March 2009,
• http://www.foodquality.com/details/article/807887/The Ev..., 07.12.2010.
• UNCTAD, World Investment Report 2000.
• UNCTAD, World Investment Report, 2009.
• Wallersteın, Immanuel, Dünya Sistemleri Analizi Bir Giriş, (Çev. Ender Abadoğlu, Nuri Ersoy), Aram Yayınları, 2. Basım, 2005.
• Wood, Ellen Meiksins, “Kapitalizmin Tarımsal Kökenleri”, Tarım Bolluk İçinde Yoksulluk, (Çev. A.BaĢer Kafaoğlu), 2.Basım, Kaynak Yayınları, İstanbul, 2002, s. 94-111.
• Yamak, Rahmi, Abdurrahman Korkmaz, “Prebisch-Singer Hipotezi ve Küçük Açık Ekonomi Varsayımı”, Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, Sayı 10, Yıl 9, Haziran 2006, s. 128-143.