EKOLOJİK EMPERYALİZM KURAMINA GİRİŞ: BİYOPOLİTİK BİR KAVRAMSALLAŞTIRMA

Yıl 2010, Sayı: 14, 64 - 103, 31.12.2010

Hakan Reyhan

Öz

Bu makale, öncelikle kapitalizmin/emperyalizmin en son aşaması olarak günümüz- de ekolojik emperyalizm sürecine girildiğinin tespitini yaptıktan sonra özellikle kapi- talizm merkezlerinin dışındaki topraklardaki/ülkelerdeki ekolojik döngüyü bozmaya, ekosistemleri tahrip etmeye ve yaşamın sürdürülebilirliğini tehdit etmeye başlayan ekolojik emperyalizm ile ilgili “biyopolitika” kavramına gönderme yaparak kuramsal bir açıklama yapmaya çalışmaktadır. Makale, ekolojik emperyalizmle ilgili tarihsel, kavramsal ve kuramsal bir genel çerçeve çizmeyi hedeflerken, siyaset biliminin disipliner sınırlarını da tartışmakta ve bu sınırı biyopolitika ile belirlemeye çalışmaktadır. Ayrıca makale boyunca, ekolojik emperyalizmin en somut görünümü olarak kabul edilen biyoteknoloji kapitalizmi ile gıdanın nasıl dönüştürüldüğü, gıda üzerin- den nasıl bir tahakkümcü/kapsayıcı biyoiktidar oluşturulmaya çalışıldığı da bu makalenin odaklandığı konulardan birisidir.

Anahtar Kelimeler

Ekolojik emperyalizm, emperyalizm, biyopolitika, biyoiktidar, panopticon, imparatorluk, ekosistem, biyoteknoloji, gıda, GDO

Kaynakça

• Agamben, Giorgio, Auschwitz’den Artakalanlar: Tanık ve Arşiv, Çev. Ali İhsan BaŞgül, BK Yayınları, Ankara, 2004.
• Altleri, Miguel A-Rosset, Peter, “Biyoteknoloji Tarımın Sorunlarını Çö- zebilir mi?”, Çev. Baha Kuban, Bilim ve Ütopya, Mart 2001.
• Aydın, Zülküf, “Genetik Mühendisliği, Az Gelişmiş Ülkelerde Yoksulluk ve Gıda Sorunu”, Toplum ve Bilim, Sayı, 85, Yaz, 2000.
• Aytaç, Ahmet, “İmparatorluk: Bir Manifesto Çağrısı”, SBF Tartışma Metinleri, No:48, Haziran, 2002.
• Bağce, H.Emre, “Emperyalizm Kuramları ve Amerikan Kamu Diploma- sisi”, İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Sayı 28, Mart, 2003.
• Bauman, Zygmunt, Küreselleşme, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yayın- ları, İstanbul, 1997.
• Beck, Ulrick, “World Risk Society as Cosmopolitian Society: Ecological Questions Ġn a Framework of Manifactured Uncertainties”, Human Footprints on The Global Environment, (Eugene A.Rose-Andreas Diekmann v.d. Ed.), The MIT Pres, London, 2010.
• Bentham, Jeremy, “Panoptikon ya da Gözetim Evi”, Panoptikon/Gözün İktidarı, (Haz. BarıĢ Çoban-Zeynep Özarslan), Su Yayınları, İstanbul, 2008.
• Blank, Robert H - Hines, Samuel M, Biology and Political Science, Routledge, London and Newyork, 2002.
• Buharin, Nikolay, Emperyalizm ve Dünya Ekonomisi, Çev. Uğur Selçuk Akalın, Bağlam Yayınları, İstanbul, 2005. Çepel, Necmetin, Çevre Koruma ve Ekoloji Terimleri Sözlüğü, TEMA Yayınları, İstanbul, 1996.
• Çoban, Aykut, “Türkiye‟de Ana Rahmindeki Embriyonun Hukuki Statü- sü”, 6.Ankara Biyoteknoloji Günleri: Biyoteknoloji, Biyogüvenlik ve Sosyo-Ekonomik Yaklaşımlar, Ankara, A.Ü. Biyoteknoloji Enstitüsü Yayını, 2007.
• Çoban, Aykut, “Biyoteknoloji, Habermas ve Kendimiz Olmak”, Mülkiye, Sayı 242, Kış, 2004.
• Çoban, Aykut, “Türkiye‟de GDO Düzenlemesi ve Sosyo-Ekolojik Sorun- lar”, Görünmez Elin Ekolojisi/Biyogüvenlik ve GDO, Ekoloji Kolektifi (Haz. Yay.), Ankara, 2010.
• Dam, Petra J.E.M van-Verstegen, S.Wybren, “Environmental History: Object of Study and Methodology”, Principles of Environmental Sciences, (Ed.Jan J.Boersema-Lucas Reijnders), Springer, Amsterdam, 2009.
• Diamond, Jared, Tüfek, Mikrop, Çelik, Çev. Ülker İnce, TÜBİTAK Ya- yınları, Ankara, 2008.
• Euchner, Walter, “Baba Ben Niye FaĢist Oldum?”, Biyo-Politikanın Te- melleri ve Sınırları Üzerine, Çev. Kaan H.Ökten, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2004.
• Foucault, Michel, İktidarın Gözü, Çev. Işık Ergüden, Ayrıntı Yayınları, İstanbul, 2007.
• Foucault, Michel, Toplumu Savunmak Gerekir, Çev. Şehsuvar Aktaş, YKY Yayınları, İstanbul, 2008.
• Foster, John Bellamy, Savunmasız Gezegen-Çevrenin Kısa Ekonomik Tarihi, Çev. Hasan Ünder, Epos Yayınları, Ankara, 2002.
• Foster, John Bellamy, Emperyalizmin Yeniden Keşfi, Çev. Çiğdem Çidamlı, Devin Yayınları, İstanbul, 2005.
• Giddens, Anthony, Siyaset, Sosyoloji ve Toplumsal Teori, Çev. Tuncay Birkan, Metis Yayınları, İstanbul, 2001.
• Grove, Richard H, Green Imperialism, Cambridge University Press, New York, 1995.
• Güler, Birgül Ayman, Yönetim Düşünü İçin Araştırma Alanını Belirle- mek, ÇalıŞma Notu, 30 Mart 2006.
• Handelman, Howard, Üçüncü Dünyanın Meydan Okuyan İlerleyişi, Çev. Kerim Kaya ve Saadet Yıldız, Kaknüs Yayınları, İstanbul, 2004.
• Ho, Mae-Wan, Genetik Mühendisliği, Çev. Emral Çakmak, İş Kültür Yayınları, İstanbul, 2001. Hobson, John, Imperialism: A Study, , J. Nisbet, Londra, 1902.
• Kaan H.Ökten, “Sosyo-Politik Dünyanın FennileĢmesi Üzerine”, Biyo- Politikanın Temelleri ve Sınırları Üzerine, Çev. Kaan H. Ökten, Agora Kitaplığı, İstanbul, 2004.
• Kışlalıoğlu, Mine-Berkes, Fikret, Çevre ve Ekoloji, Remzi Kitabevi, İs- tanbul, 2005.
• Koçtürk, Osman N, Yeni Sömürgecilik Açısından Gıda Emperyalizmi, Toplum Yayınevi, Ankara, 1966.
• Koçtürk, Osman N, Açlık Korkusu, Ata Yayınları, Ankara, 1969.
• Koçtürk, Osman N, Barış ve Emperyalizm, Ararat Yayınevi, İstanbul, 1968.
• Lenin, Vladimir Ġ, Kapitalizmin En Yüksek Aşaması: Emperyalizm, Çev. Olcay Geridönmez, Evrensel Basım Yayın, Ġstanbul, 2008.
• Loomba, Ania, Kolonyalizm-Postkolonyalizm, Çev. Mehmet Küçük, Ay- rıntı Yayınları, İstanbul, 2000.
• Magdoff, Fred-Tokar, Brian, “Tarım ve Gıda Krizi”, Monthly Review Dergisi, Sayı 23, Haziran, 2010.
• Marks, Karl-Engels, Friedrich, Sömürgecilik Üzerine, Çev. Muzaffer Erdost, Sol Yayınları, Ankara, 1997.