SENCER DİVİTÇİOĞLU: DEVLET TEORİSİ VE TÜRK DEVLET TEORİSİ

Yıl 2024, Cilt: 19 Sayı: 41, 125 - 148, 19.04.2024

Bilge Civelek

https://doi.org/10.56524/msydergi.1401638

Öz

Bu makalede amaç, Sencer Divitçioğlu’nun bir genel devlet teorisi ve bir Türk Devleti teorisinin olduğunu ortaya koymaktır. Marksist bir iktisatçıdır ve kendisini akademik yazında öne çıkaran çalışmalarının konusu Asya Tipi Üretim Tarzıdır. Osmanlı’nın 14. ve 15. yüzyıllarını inceleyerek Asya Tipi Üretim Tarzının Osmanlı’da geçerli olup olmadığını belirlemeye çalışmıştır. Asyatik üretim tarzı ile ilgili modellemeler yaptığında bir devlet teorisi belirleme amacı bulunmamaktadır. Fakat incelemiş olduğu yapılar ve sitemler, devletin ve dolayısıyla toplumun yapı ve kurumlarıdır. Divitçioğlu, Eski Türk Toplumları üzerine olan çalışmalarında artık doğrudan devleti incelemeye başlamıştır. Türk devletinin bütüncül yapısını araştırmak üzere kronolojik sırasıyla Köktürkleri, Karahanlıları, Selçukluları ve Osmanlı’nın kuruluşunu incelemiştir. Bu sırada kendisinin devlet tanımını yapmıştır. Asya Tipi Üretim Tarzı ve Eski Türk Toplumları üzerine yaptığı çalışmalar aslında onun genel devlet kavrayışını ve Türk Devlet Teorisini ortaya koymaktadır. Asya Tipi Üretim Tarzı çalışmasında Osmanlı’yı üretim tarzı kavramı, Eski Türk Toplumlarını ise bütüncül devlet kavramı üzerinden açıklamıştır.

Anahtar Kelimeler

Sencer Divitçioğlu, Asya Tipi Üretim Tarzı, Bütüncül devlet, Stepokrasi, Erken Devlet

Kaynakça

• Ağaoğlu, Bülent (2014), Prof. Dr. Sencer Divitçioğlu Kaynakçası, https://turkbibliography.com/wp-content/uploads/2021/08/id703.pdf. (20.05.2023).
• Batuk, Cengiz (2010), “Georges Dumézil ve Türk Dinler Tarihindeki Yeri,” Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (28), s.87-111.
• Biyografya, Sencer Divitçioğlu, https://www.biyografya.com/biyografi/13740. (22.05.2023).
• Crone, Patricia (1986), “The Tribe and The State,” J.A. Hall (ed.) States In History: 48-77.
• Divitçioğlu, Sencer (1959), İktisadi Büyüme: Marx’ın Görüşleri ve Harrod’la Karşılaştırma, (İstanbul: İstanbul University Press).
• Divitçioğlu, Sencer (1967), Asya Üretim Tarzı ve Osmanlı Toplumu, (İstanbul: Sermet Matbaası).
• Divitçioğlu, Sencer (1988-1989), “Türk Bütüncül Erken Devleti” (İ.S. 552-744), Tarih ve Toplum Dergisi, (43-44), s. 77-89.
• Divitçioğlu, Sencer (1999), ““Oyun Teorisi” Bağlamında Celali İsyanları” (1596-1611), Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, (7-8).
• Divitçioğlu, Sencer (1992), Nasıl Bir Tarih? (Köktürkler, Karahanlılar), (İstanbul: Bağlam Yayıncılık).
• Divitçioğlu, Sencer (1995), “Karşılaştırmalı Devlet Modelleri: 10.yy. İngiliz-Fransız Feodal ve Türk Selçuklu Devletleri,” Kebikeç İnsan Bilimleri İçin Kaynak Araştırmaları Dergisi, (1), s. 105-110.
• Divitçioğlu, Sencer (1999), Osmanlı Beyliği’nin Kuruluşu, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Divitçioğlu, Sencer (2000), Kök Türkler (Kut, Küç, Ülüg), (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Divitçioğlu, Sencer (1994), Oğuz’dan Selçuklu’ya Boy, Konat, Devlet, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Divitçioğlu, Sencer (2004), “Nasıl Bir Tarih? (1992)”, Orta Çağ Türk Toplumları Hakkında, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Divitçioğlu, Sencer (2004), “Osmanlı Toplumunun Kuruluş Sürecini Açıklama Yolunda Kullanılacak Tikel Bir ‘Model’(1997),” Orta Çağ Türk Toplumları Hakkında, (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Divitçioğlu, Sencer (2006), Orta-Asya Türk Tarihi Üzerine Altı Çalışma, (Ankara: İmge Kitabevi).
• Divitçioğlu, Sencer (2008), Meta Tarih-Ege Beylikleri, (İstanbul: Eren Yayıncılık).
• Divitçioğlu, Sencer (2015), Sekiz Türk Boyu Üzerine Bazı Gözlemler, (İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım).
• Divitçioğlu, Sencer (2016), Orta Asya Türk İmparatorluğu, (İstanbul: Alfa Basım Yayım Dağıtım).
• Dumezil, George (1958), L’idiologie Tripartitie Des İndo-Europeens, (Bruxelle: Collection Latomos).
• Ekinci, İbrahim, Hakan Güldağ (2012), Sencer Divitçioğlu Anlatıyor, (Ankara: Yapı Kredi Yayınları).
• Ekşigil, Adnan (2021), Sencer Divitçioğlu: Yaşamı ve Düşüncesine Dair Notlar, (İletişim: İletişim Yayınları).
• Gökçe, Gülise ve Orhan Gökçe (2015) “Devlet Kapasitesi: Kavramın Kuramsal Çerçevesi, Bileşenleri ve Türkiye’nin Görünümü,” Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 17 (2), s. 1-34. https://dergipark.org.tr/tr/pub/gaziuiibfd/issue/28307/300797. (22.05.2023).
• Güler, Birgül Ayman (2023), Devlet Bilimi Göçebe ve Yerleşik Devlet, (2.b) (Ankara: İmge Yayınevi).
• Keskin, Nuray Ertürk (2009), Türkiye’de Devletin Toprak Üzerinde Örgütlenmesi, (Ankara: Tan Kitabevi).
• Mann, Michael (2012), İktidarın Tarihi Cilt 1:Başlangıcından 1760’a Kadar Toplumsal İktidarın Kaynakları, (Ankara: Phoneix Yayınları).
• Marx, Karl ve Friedrich Engels (1853), The British Rule in India, (Moscow: Foreign Language Puslishing House).
• Okandan, Recai Galip (1945), Devletin Menşei, (İstanbul: Kenan Matbaası).
• Sahlins, Marshall David (1963), Poor Man, Rich Man, Big Chief:Political Types ın Malenesia and Polynesia, Comperative Studies in Society and History, (United Kingdom: Cambridge University Press).
• Sahlins, Marshall David (1968), Tribesman, (Englwood Cliff: Printice Hall).