Araştırma Makalesi
KAHRAMANMARAŞ DEPREMLERİ ARDINDAN YAŞANAN OHAL VE OHAL CBK’LERİNİN HUKUK DEVLETİ İLKESİ ÇERÇEVESİNDE BİR ANALİZİ
Öz
Türkiye’de 6 Şubat 2023 tarihinde Kahramanmaraş’ta meydana gelen depremlerin ardından, depremden etkilenen 10 ilde üç ay süreyle olağanüstü hâl (OHAL) dönemi yaşanmıştır. Bu çalışmanın amacı; yürütmenin güçlenmesinin doğal bir sonuç olarak ortaya çıktığı OHAL döneminin sebep ve sonuçlarının hukuk devleti ilkesi çerçevesinde anlaşılmasına katkı sunmaktır. Bu minvalde OHAL döneminde çıkartılan Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin (CBK) hukuki bir değerlendirilmesi yapılmaktadır. Bu kararnamelerin, yürütmenin güçlenmesini sağlayan hukuk araçları olarak temel hak ve hürriyetleri ne derece kısıtladığı, bununla birlikte OHAL’in ortadan kaldırılmasına ve bozulan kamu düzeninin yeniden tesisine ne kadar katkı sunduğu sorgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler
Deprem afet olağanüstü hâl hukuk devleti Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri.
Kaynakça
- Acaray, Deniz (2021), “Türkiye’de İç Güvenlik ve Kamusal Özgürlükler Arasındaki İlişkinin AYM Kararlarına Yansıması”, Yaşar Hukuk Dergisi, 3 (2), s. 7-34.
- Acaray, Deniz (2022), “Anayasa Mahkemesi Kararlarında Temel Hak ve Hürriyetleri Sınırlandırma Sebebi Olarak Milli Güvenlik”, Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 71 (1), s. 187-188.
- Acaray, Deniz (2023), Türk Devlet Aklı ve Derin Hafızası Milli Egemenlik, (Ankara: Adalet Yayınevi). AFAD, 2024-2028 Stratejik Planı (Ankara).
- AFAD, TAMP Türkiye Afet Müdahale Planı (Ankara).
- Agamben, Giorgio (2008), Olağanüstü Hal, (Çeviren: Kemal Atakay), (İstanbul: Varlık Yayınları).
- Akgün, Mert Hüseyin (2023), “6 Şubat Depremleri Sonrasında OHAL İlanı ve Sonuçları”, SETA Perspektif, 357.
- Arslan, Hüseyin (2020), “Osmanlı’da ve Türkiye’de İç Güvenlik Politikaları”, İrdem, İbrahim (Der.), İç Güvenlik Yönetimi ve Polislik, (Ankara: Polis Akademisi Yayınları): 47-88.
- Aslan, Volkan (2019), “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Kanunlara Uygunluğunun Denetimi ve Çeşitli Hususların Kararname ile Düzenleneceğinin Kanunlarda Belirtilmesi Üzerine”, Anayasa Yargısı Dergisi, 36 (1), s. 139- 161.
- Atar, Yavuz (2019), “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Rejimi ve Anayasallık Denetimi”, Anayasa Yargısı Dergisi, 36 (1), s. 241-259.
- Azaklı, Murat (2019), “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Somut Norm Denetimi Yoluyla İncelenmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, 36 (1), s. 73- 103.
- Çelik, Cemil (2010), Olağanüstü Hal ve Temel Hak ve Hürriyetler, (Ankara: Seçkin Yayınları).
- Kapani, Münci, (1993), Kamu Hürriyetleri, (Ankara: Yetkin Yayınları, 7. Baskı).
- Kozanoğlu, Gonca (2020), Türk İdare Hukukunda Doğal Afetler Nedeniyle İdarenin Sorumluluğu, (Ankara: Adalet Yayınevi).
- Özkaya, Ömer (2021a): “Egemenlik Kavramının Gelişim Serüveni: Klasikten Küresele”, Uluslararası İlişkiler ve Diplomasi Dergisi, 4 (1), s. 46-61.
- Özkaya, Ömer (2021b), “Hukuk Devletinin Bir Gereği Olarak İdarenin Denetlenmesi: Yargı Denetimi”, Kızılboğa Özaslan, Rüveyda (Ed.), Kamuda Denetim Türleri, (Ankara: Adalet Yayınevi): 109-160.
- Özkaya, Ömer (2022), “Hukuk Devleti”, (Ed. Erat, Veysel ve Özkaya, Yakup,) Kamu Politikası Ansiklopedisi, (Ankara: Nobel Yayınevi): 152-155.
- Öztürk, K. Burak ve Ilgın Özkaya Özlüer (2023), “Deprem Sonrası Mekânsal Alan Kararlarının Olağanüstü Hal Kararnameleri ile Düzenlenmesi Hakkında Bir Değerlendirme”, Ankara Barosu Dergisi, 81(Deprem Özel Sayısı), s. 217-239.
- Sezer, Özcan ve Şevin Tozbey (2023), “Türkiye’de Afet Yönetiminin Merkezi ve Yerel Düzeyde Örgütlenmesi Üzerine Bir Değerlendirme”, İMÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, VIII (1), s. 79- 102.
- Temiz, Özgür ve Güneş Felemez, (2020): “Cumhurbaşkanlığı Kararnamelerinin Hukuki Niteliği”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24 (2), 959-979.
- Tosun, Salih (2021): “Bir Sosyal Politika Aracı Olarak AFAD”, Hastane Öncesi Dergisi, 6 (1), s. 117-134.
- Ulusoy, Ali (2019), “Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri: Varoluşsal Yapısal ve Hukuksal Bir Değerlendirme”, Anayasa Yargısı Dergisi 37 (2), s. 31-66.
- Yardımcıoğlu, Murathan (2024), “AFAD’ın Teşkilat Yapısı ve Sorumluluğu Bakımından Dava Edilebilirliğine Dair Bir İnceleme”, Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 29 (50), s. 187-225.
- Yıldırım, Gülcan ve Emre Saygın (2024), “Türkiye’de Afet Yönetimi Paradigması: AFAD’ın Ürettiği Politika Belgelerinin İçerik Analizi”, İMÜ Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, IX (1) s. 15-35.
- Yılmaz Coşkun, Sibel (2024), “Anayasal Hakların Çatışmasında Devletin Pozitif Yükümlülükleri: Anayasa Mahkemesinin Değerlendirmesi”, Anayasa Yargısı Dergisi, 41 (1), s. 673- 702.
- Yılmaz Furtuna, Elif (2017), “Bir Olağanüstü Hal Olarak Doğal Afetin Vergi Hukuku Açısından Yansımaları”, II. Uluslararası Sosyal Bilimler Araştırmaları Kongresi, 19-21 Ekim 2017 Bakü, Azerbaycan. s. 92-104.
- Yılmaz Furtuna, Elif (2021), “Olağanüstü Yönetim Usullerinde Vergilendirme Yetkisinin Hukuki Sınırları ve Cumhurbaşkanlığı Kararnameleri”, AHBV Hukuk Fakültesi Dergisi, XXV (3), s. 429-470. Yurtcanlı Duymaz, Seda ve Mustafa Kahveci (2023), “Olası İstanbul Depremini Beklerken Hazırlıklı Toplum Hedefinin Neresindeyiz?: 2023 Maraş ve Hatay Depremlerinin Ardından”, Ankara Barosu Dergisi, 81 (Deprem Özel Sayısı), s.335- 371.
- Yücel, Bülent (2023), “Kahramanmaraş Depreminin Hukuksal Yansıma-sı: (Olağanüstü Hal (OHAL) Yönetiminin Anayasal Anlamı”, Anka-ra Barosu Dergisi, 81 (Deprem Özel Sayısı), s. 197- 216.
- Elektronik Kaynaklar Anadolu Ajansı (2023), https://www.aa.com.tr/tr/gundem/afaddan-depremle-ilgili-aciklama-arama-ve-kurtarma-alaninda-uluslararasi-yardim-cagrisinda-bulunuldu/2807227.
- AFAD (2024a), https://www.afad.gov.tr/turkiye-deprem-tehlike-haritasi.
- AFAD (2024b), https://www.afad.gov.tr/kanunlar
- AFAD (2024c), https://www.afad.gov.tr/turkiye-afet-risk-azaltma-plani-tarap.
- AFAD (2024d), https://www.afad.gov.tr/kahramanmaras-depremleri-bagis-kampanyasi-harcamalari.
- Ağrı İbrahim Çeçen Üniversitesi (T.Y.): Erişim Linki: https://www.agri.edu.tr/upload/Sivil%20savunma%20Koordinat%C3%B6rl%C3%BC%C4%9F%C3%BC/tasip-sivil-savunma.pdf.
- Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü (2024), http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/deprem-bilgileri/genel-bilgiler/
- T.C. Anayasa Mahkemesi Kararlar Bilgi Bankası (2024) https://kararlarbilgibankasi.anayasa.gov.tr/Ara?KelimeAra%5B0%5D=7269&page=1.
- T.C. Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı (2023), https://www.iletisim.gov.tr/turkce/haberler/detay/dunyadan-turkiyeye-afet-destegi
- T.C. Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı (2023), https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2023/03/2023-Kahramanmaras-ve-Hatay-Depremleri-Raporu.pdf.
- T.C. İçişleri Bakanlığı (02.02.2024), https://www.icisleri.gov.tr/icisleri-bakanimiz-sayin-ali-yerlikaya-afet-ve-acil-durum-yonetimi-merkezinde-aciklamalarda-bulundu
- T.C. Kahramanmaraş Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü (2020), (https://kahramanmaras.afad.gov.tr/kurumlar/kahramanmaras.afad/e-kutuphane/IL-PLANLARI/KAHRAMANMARAS%CC%A7-IL-AFET-RISK-AZALTMA-PLANI2022.pdf.
- Anayasa Mahkemesi Kararları
- AYM, E.2016/166, K.2016/159, 12/10/2016 AYM, E.2023/131, K.2023/160, 28/09/2023 AYM, E.2023/134, K.2023/209, 30/11/2023 AYM, E.2023/169, K.2024/82, 14/03/2024 AYM, E.2021/125, K.2023/213, 07/12/2023 Abdulatif Akgül ve diğerleri, B. No: 2018/2410, 20/9/2023 Zübeyde Tatar, B. No: 2020/10194, 22/5/2024 Akın Ülküner ve diğerleri, B. No: 2020/33629, 15/5/2024
Toplam 41 adet kaynakça vardır.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Kamu Yönetimi |
| Bölüm | Araştırma Makaleleri |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 28 Aralık 2024 |
| Gönderilme Tarihi | 1 Eylül 2024 |
| Kabul Tarihi | 27 Kasım 2024 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2024 Cilt: 19 Sayı: 43 |
