ERICH FROMM VE MÜŞTERİ-VATANDAŞLIK

Yıl 2025, Cilt: 20 Sayı: 44, 51 - 72, 25.06.2025

Yağız Aksakaloğlu

https://doi.org/10.56524/msydergi.1472950

Öz

Erich Fromm (1900-1980), insanı merkeze alan bir anlayışla hareket etmiş iyimser bir toplum eleştirmenidir. Aynı zamanda etkili bir siyasal eylemci ve halk aydını olan Fromm’un hiç kuşkusuz kamu yönetimine ilişkin çığır açıcı fikirleri bulunmaktadır. Bu fikirlerin Türk kamu yönetimi açısından değerlendirilmesinin, temel sorunlarımızı daha sağduyulu ele almamızda ve daha insani ve değer odaklı bir yönetim anlayışını benimsememizde faydalı olacağı düşünülmektedir. Buradan hareketle çalışmada Fromm’un “kapitalist insan” görüşü kapsamında, Yeni Kamu İşletmeciliği (New Public Management) etkisiyle ortaya çıkan müşteri-vatandaşlığın insani temelinin sorgulanması amaçlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Erich Fromm , Kapitalist-İnsan , Müşteri-Vatandaşlık , Yeni Kamu İşletmeciliği , Kamu Yönetimi.

ERICH FROMM AND CUSTOMER-CITIZENSHIP

Öz

Erich Fromm (1900-1980) was an optimistic social critic who operated with a human-centered approach. As an influential political activist and public intellectual, Fromm undoubtedly introduced groundbreaking ideas on public administration. Evaluating these ideas from the perspective of Turkish public administration could aid in addressing our fundamental issues with greater prudence and adopting a more humane and value-oriented approach. Building on this premise, this study aims to question the human foundations of "customer citizenship," which emerged under the influence of New Public Management, within the scope of Fromm’s concept of the "capitalist human".

Anahtar Kelimeler

Erich Fromm , Capitalist-Human , Customer-Citizenship , New Public Management , Public Administration.

Kaynakça

• Al, Hamza (2007), Bilgi Toplumu ve Kamu Yönetiminde Paradigma Değişimi (2. Baskı), (Ankara: Vadi Yayınları).
• Bayrak, Sabahat (1999), “TKY’nin Kamu Kurumlarında Uygulanmasının Pratik Güçlükleri”, Kamu Yönetiminde Kalite 1. Ulusal Kongresi I. Cilt, (Ankara: TODAİE Yayını), s. 45-60.
• Bottomore, Tom (1989), Frankfurt Okulu, (Çev. Ahmet Çiğdem), (İstanbul: Ara Yayıncılık).
• Bouineau, Jacques (1998), “Fransa’da Devrim Döneminde Yurttaşlar ve Yurttaşlık”, (Çev. Y. Küey), T. Ilgaz (Ed.), Dersimiz: Yurttaşlık, ( İstanbul: Kesit Yayıncılık), s. 109-143.
• Box, Richard C. (1999), “Running Government Like a Business: Implications for Public Administration and Practice”, American Review of Public Administration, 29(1), s. 19-43.
• Brubaker, Rogers (2009), Fransa ve Almanya’da Vatandaşlık ve Ulus Ruhu, (Çev. Vahide Pekel), (Ankara: Dost Kitabevi Yayınları).
• Bryson, John, M., Crosby, B. C. ve Bloomberg, Laura (2014), “Public Value Governance: Moving Beyond Traditional Public Administration and the New Public Management”, Public Administration Review, 74(4), s. 445-456.
• Çukurçayır, Mehmet Akif (2002), Siyasal Katılma ve Yerel Demokrasi: Küreselleşme Sürecinde Yurttaş, Yönetim, Siyaset (2. Baskı), (Konya: Çizgi Kitabevi).
• Çukurçayır, Mehmet Akif (2003), Yurttaş Odaklı Yerel Yönetim, (Konya: Çizgi Kitabevi).
• Dalbay, Özkan (1999), “Kamu Yönetiminde Müşteri Odaklı Misyon ve Vizyon”, Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (Ankara: TODAİE Yayını), s. 95-105.
• Eker, Semih (2016), “Türkiye’de Demokrasiyi Yeni Bir Yurttaşlık Anlayışıyla Düşünmek: Tekno-Bilimsel Yurttaşlık”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 71(1), s. 33-72.
• Eren, Veysel (2003), “Kamu Yönetiminde Yeni Meşruluk Temeli Olarak Müşteri Odaklı Yönetim Yaklaşımı”, Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 58(1), s. 55-70.
• Frederickson, H. George (1996), “Comparing the Reinventing Government Movement with the New Public Administration”, Public Administration Review, 56(3), s. 263-270.
• Friedman, J. Lawrence (2015), Sevgi Peygamberi Erich Fromm, (Çev. Serpil Demirci), (İstanbul: Kuraldışı).
• Fromm, Erich (2016), Psikanalizin Bunalımı (4. Baskı), (Çev. Kıymet Erzincan Kına), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2018), İnsandaki Yıkıcılığın Kökenleri (2. Baskı), (Çev. Şükrü Alpagut), İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2019a), Tanrılar Gibi Olacaksınız (2. Baskı), (Çev. Bozkurt Leblebicioğlu), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2019b), Yeni Bir İnsan Yeni Bir Toplum (12. Baskı), (Çev. Necla Arat), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022a), İsa Dogması (2. Baskı), (Çev. Bozkurt Leblebicioğlu), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022b), İtaatsizlik Üzerine (6. Baskı), (Çev. Nurdan Sosyal), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022c), Kendini Savunan İnsan (13. Baskı), (Çev. Necla Arat), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022d), Marx’ın İnsan Anlayışı (5. Baskı), (Çev. Kaan H. Ökten), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022e), Olma Sanatı (5. Baskı), (Çev. Orhan Düz), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022f), Psikanaliz ve Din (8. Baskı), (Çev. Elif Erten), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022g), Sevme Sanatı (8. Baskı), (Çev. Işıtan Gündüz), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2022h), Umut Devrimi, (Çev. Şemsa Yeğin), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023a), Dinleme Sanatı (3. Baskı), (Çev. Nurdan Soysal), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023b), Freud Düşüncesinin Büyüklüğü ve Sınırları (3. Baskı), (Çev. Aydın Arıtan), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023c), İnsan Olmak Üzerine (5. Baskı), (Çev. Şükrü Alpagut), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023d), Özgürlükten Kaçış (6. Baskı), (Çev. Şemsa Yeğin), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023e), Psikanaliz ve Zen-Budizm (3. Baskı), (Çev. Nurdan Soysal), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023f), Sahip Olmak Ya da Olmak (9. Baskı), (Çev. Aydın Arıtan), (İstanbul: Say Yayınları).
• Fromm, Erich (2023g), Sevginin ve Şiddetin Kaynağı, (Çev. Yavuz Alogan), (İstanbul: Say Yayınları).
• Göktürk, İsmail ve Yılmaz, M. (1999), “İnsan Felsefesi Açısından Toplam Kalite Yönetimi ve Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği Araştırması”, Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (Ankara: TODAİE Yayını), s. 291-306.
• Gül, Songül Sallan (1999), “Kamu Yönetiminde Kalite, Piyasa ve Müşteri Arayışlarının İdeolojik Temelleri”, Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (Ankara: TODAİE Yayını), s. 69-84.
• Halis, Muhsin (1999), “Toplam Kalite Yönetiminin Türk Kamu Yönetiminde Uygulanabilirliği”, Kamu Yönetiminde Kalite 1.Ulusal Kongresi II Cilt, (Ankara: TODAİE Yayını), s. 67-83.
• Heater, Derek (2007), Yurttaşlığın Kısa Tarihi, (Çev. M. Delikara Üst), (Ankara: İmge Kitabevi).
• Jay, Martin (2014), Diyalektik İmgelem: Frankfurt Okulu'nun Tarihi ve Çalışmaları (1923-1950), (Çev. S. Doğan), (İstanbul: Ayrıntı Yayınları).
• Kadıoğlu, Ayşe (2012), “Vatandaşlık: Kavramın Farklı Anlamları”, Ayşe Kadıoğlu (Ed.), Vatandaşlığın Dönüşümü: Üyelikten Haklara (2. Baskı), (İstanbul: Metis Yayınları), s. 21-30.
• Kelly, Rita Mae (1998), “An Inclusive Democratic Polity, Representative Bureaucracies, and the New Public Management”, Public Administration Review, 58(8), s. 201-208.
• Kızılçelik, Sezgin (2018), Frankfurt Okulu (4. Baskı), (Ankara: Anı Yayıncılık).
• Leca, Jean (1998), “Bireycilik ve Yurttaşlık”, T. Ilgaz (Çev. ve Ed.), Dersimiz: Yurttaşlık, (İstanbul: Kesit Yayıncılık), s. 13-79.
• O'Flynn, Janine (2007), “From New Public Management to Public Value: Paradigmatic Change and Managerial Implications”, The Australian Journal of Public Administration, 66 (3), s. 353-366.
• Özer, Mehmet Akif ve Akçakaya, Murat (2005), Yerel Yönetimler: Mali Boyut, (Ankara: Gazi Kitabevi).
• Özkırımlı, Umut ve Kaya, Ayhan (2009), “Fransa ve Almanya’da Yurttaşlık ve Ulusallık”, Rogers Brubaker, Fransa ve Almanya’da Vatandaşlık ve Ulus Ruhu, (Çev. Vahide Pekel), (Ankara: Dost Kitabevi Yayınları), s. 9-15.
• Özyurt, Cevat (2016), Erich Fromm’un İnsan ve Toplum Anlayışı, (Ankara: Hece Yayınları).
• Saygılıoğlu, Nevzat ve Arı, Selçuk (2003), Etkin Devlet: Kurumsal Bir Tasarı ve Politika Önerisi, (İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayını).
• Sezer, Özcan (2008), “Kamu Hizmetlerinde Müşteri (Vatandaş) Odaklılık: Türkiye’de Kamu Hizmeti Anlayışı Açısından Bir Değerlendirme”, Zonguldak Karaelmas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 4(8), s. 147-171.
• Slater, Phil (1998), Frankfurt Okulu - Kökeni ve Önemi - Marksist Bir Yaklaşım, (Çev. Ahmet Özden), (İstanbul: Kabalcı Yayınevi).
• Smith, Susan J. (1995), “Citizenship: All or Nothing?”, Political Geography, 14 (2), s. 190-193.
• Şaylan, Gencay (2003), Değişim, Küreselleşme ve Devletin Yeni İşlevi (2. Baskı), (Ankara: İmge Kitabevi).
• Touraine, Alain (2015), Demokrasi Nedir?(6. Baskı), (Çev. O. Kunal), (İstanbul: Yapı Kredi Yayınları).
• Üstel, Füsun (1999), Yurttaşlık ve Demokrasi, (Ankara: Dost Kitabevi Yayınları).
• Vigoda-Gadot, Eran ve Cohen, Aaron (Ed). (2004), Citizenship and Management in Public Administration – Integrating Behavioral Theories and Managerial Thinking, (Cheltenham (UK) and Northampton (USA): Edward Elgar).
• Wagenheim, George D. ve Reurink, John H. (1991), “Customer Service in Public Administration”, Public Administration Review, 51 (3), s. 263-270.
• Walzer, Michael (1990), “The Communitirian Critique of Liberalism”, Political Theory, 18(1), s. 6-23.
• Yıldırım, Turan (2001), “Kamu Hizmeti ve Kar Amacı”, Ali Ulusoy (Ed.), Hukuk-Ekonomi Perspektifinden Uluslararası Tahkim ve Kamu Hizmeti, (Ankara: Liberte Yayınları), s. 36-46.
• Yılgör, Ayşe G. (1999), “Toplam Kalite Yönetiminin Özel Sektör ve Kamu Kesimi İçin Ortak Bir Model Oluşturabilme Potansiyeli”, Kamu Yönetiminde Kalite 2. Ulusal Kongresi, (Ankara: TODAİE Yayını), s. 3-13.