The Roles of the Wallachian and Moldavian Voivodeship in the Ottoman-Russian and Austrian Wars of 1787-1792

Yıl 2023, , 1 - 31, 06.06.2023

Ümmügülsüm Filiz Bayram

https://doi.org/10.16985/mtad.1189485

Öz

Eflak ve Boğdan Voyvodalıklarının 1787-1792 Osmanlı-Rus ve Avusturya Savaşlarındaki Rolleri

Öz

Osmanlı Devleti 18. yüzyılda geçmişle güçlü bağlarına devam ederken gelişmelere ayak uydurmaya başlayarak modernleşme sürecine doğru yeni adımlar atmaktaydı. Avrupa devletleri için de bu yüzyıl güç dengelerinin değişikliğe uğradığı bir dönemdi.
Tuna Nehri’nin kuzeyinde yer alan Eflak ve Boğdan voyvodalıkları, 16 ve 17. yüzyıllarda Osmanlı Devleti, Avusturya-Macaristan İmparatorluğu ve Lehistan arasında nüfuz çatışmasının gerçekleştiği iki önemli eyaletti. 18. yüzyılda ise buralardaki hâkimiyet mücadelesi, üç büyük devlet olan Osmanlı İmparatorluğu, Rus Çarlığı ve Avusturya İmparatorluğu arasında yapıldı.
Osmanlı Devleti, 18. yüzyılın ikinci yarısına kadar Avrupa devletlerine karşı hala güçlü bir görüntü sergiliyordu. 1768 yılında başlayan Osmanlı-Rus savaşı her iki taraf için bir dönüm noktası oldu. 1774 Küçük Kaynarca Anlaşması’yla sonuçlanan bu savaş Osmanlı Devleti’nin zafiyetini gözler önüne sererken, Rusya’nın ise güçlendiğini gösteriyordu. Osmanlı devlet adamlarının bazıları, Rusya’nın yayılmacı politikasını durdurma ve kaybedilen prestiji yeniden kazanma yolunun, savaş meydanı olduğunu düşünüyordu. Bu devlet adamlarının başını ise Sadrazam Yusuf Paşa çekiyordu. 19 Ağustos 1787 tarihinde toplanan meşveret meclisinde, bu görüş baskın geldi ve Rusya ile savaşmaya karar verildi.
18. yüzyılın başından itibaren Fenerli voyvodalar tarafından idare edilen Eflak ve Boğdan, Osmanlı Tarihi’nde genelde Rusya ve Avusturya’yla yaptıkları iş birliğiyle anılmıştır. Bu çerçevede bu makalede, Eflak ve Boğdan memleketlerinin 1787-1792 Osmanlı-Rus Avusturya savaşında yaptıkları hizmetlerden bahsedilecek ve Fener voyvodaları, genel algının dışında farklı bir bakış açısıyla ele alınacaktır.
Konu bütünlüğünü sağlamak amacıyla, 18. yüzyılda Eflak ve Boğdan voyvodalığı idaresinin değişmesine yönelik kısa bir hatırlatma yapıldıktan sonra 1787-1792 Osmanlı-Rus Avusturya Savaşlarında bahsi geçen voyvodalıkların faaliyetleri incelenecektir. Bu kapsamda makalemiz, 1787-1792 Osmanlı-Rus ve Avusturya Savaşı’ndaki Eflak ve Boğdan voyvodalığı örnekleminden yola çıkarak 18. yüzyılda Batı yönünde yapılan savaşlarda Eflak ve Boğdan’ın, Osmanlı Devleti için ifade ettiği değeri göstermek amacı taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Eflak, Boğdan, Fenerli Voyvodalar

Kaynakça

• Ahmet Cevdet Paşa, Târîh-i Cevdet, haz. Sadık Emre Karakuş-Murat Babuçoğlu, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği Kültür Yay. (TOOB), Ankara 2017, Kitap 1.
• Baycar, Adnan, Osmanlı Rus İlişkileri Tarihi Ahmed Cavid Bey’in Müntehabatı, Yeditepe Yayınevi, İstanbul 2004.
• Bayram, Ümmügülsüm Filiz, Enverî Târîhi: Üçüncü Cilt (Metin ve Değerlendirme), (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı Yeniçağ Tarihi Bilim Dalı, İstanbul 2014.
• Çiftçi, Cafer, “Bâb-ı Âlî’nin Avrupa’ya Çevrilmiş İki Gözü: Eflak ve Boğdan’da Fenerli Voyvodalar (1711-1821)”, Uluslararası İlişkiler, C. 7, S. 26 (Yaz 2010), ss. 27-48.
• Köse, Osman, 1774 Küçük Kaynarca Anlaşması, TTK, Ankara 2020.
• Mantran, Robert, Osmanlı İmparatorluğu Tarihi II, çev: Server Tanilli, Cem Yayınevi, İstanbul 1995.
• Philliou, Christine M., Bir İmparatorluk Biyografisi İhtilaller Çağında Osmanlı Yönetimi ve Fenerliler, çev. Renan Akman, İş Bankası Kültür Yayınları, İstanbul 2021.