BATI KÖKTÜRK VE ORTA ASYA BOZKIR HANLIKLARININ SİKKELERİNDEKİ DAMGALAR

Yıl 2014, Cilt: 1 Sayı: 1, 9 - 29, 05.11.2014

Gaybullah Babayar

Öz

Batı Köktürk Kağanlığı (568-740), Çaç (Taşkent) bölgesindeki eski şehir kalıntılarında bulunan Soğdca bronz sikkelerde, sadece Köktürkçe unvanlar ve hükümdar isimleri yer almamaktadır. Eski Türklere özgü fizikî yapıyı da yansıtan bu sikkeler, bulundurduğu damgalarla birçok sembolik işareti kendinde saklamıştır ve bu açıdan, döneminin siyasî ve kültürel hayatını yansıtacak bilgileri ihtiva etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Batı Köktürk Kağanlığı; Damgalar; Sembolik İşaretler; Taşkent; Fergana; Soğd; Toharistan; Eski Türk Hanlıkları

Kaynakça

• Al-MOQADDASİ, Abu, ‘Abdallah Mohammad ibn Ahmad Shamsaddin. Descriptio Imperii moslemici. Ed. M.J. de Goeje. BGA. Pars 3. Lugduni-Batavorum 1967.
• ALEMANY, A., “Batı Avrasya Steplerinde Türk ve Alan Halkları Arasındaki Tarihi Bağlantılar”, TÜRKLER II, Ankara 2002.
• BABAYAR, G., “Yabgu Kağan” Ünvanlı Batı Köktürk Sikkeleri Üzerine”, I. Uluslarası Kocaeli ve Çevresi Kültür Sempozyumu Bildirileri. Cilt I. Kocaeli Büyükşehir Belediyesi Kültür Yayınları 9, Kocaeli 2008.
• BABAYAR, G., Köktürk Kağanlığı sikkeleri Kataloğu - The Catalogue of Coins of Turkic Qaghanate, Ankara 200 BABAYAR, G., KUBATİN, A., “K Voprosu Monetnogo Çekana Zapadno-Tyurkskogo Kaganata (Na Osnove Numizmatiçeskih Materialov Taşkentskogo Oazisa)”, Tyurkologiya, No. 6 (2005).
• BABAYAROV, G., “K İstorii Formirovaniya Zapadno-Tyurkskogo Kaganata”, III. Mejdunarodnıy Tyurkologiçeskiy Kongress. Aktual’nıye Problemı i Perspektivı Sovremennoy Tyurkologii (Obşçiy Yazık, İstoriya i Alfavit), 18-20 Mayıs 2009, Turkistan 2009.
• BABAYAROV, G., Drevnetyurkskiye Monetı Çaçskogo Oazisa (VI-VIII vv.), Taşkent 2007.
• BABAYAROV, G., KUBATİN, A., “Rol’ Sogdiyskogo Yazıka v Zapadno-Tyurkskom Kaganate”, Endangered languages and History. Foundation for Endangered Languages in collaboration with the Academy of sciences of Tajikistan. Proceedings of the Thirteenth FEL Conference 24-26 September 2009‚ Horog‚ Tajikistan. (Editors: H. Nazarov‚ N. Ostler).
• BABAYAROV, G., KUBATİN, A., “Zametki o Rannih Monetah Zapadno-Tyurkskogo Kaganata iz Çaçskogo Oazisa”, Kul’turnoye Naslediye, No. 1 (22), 2009.
• BARATOVA, L. S., Drevnetyurkskiye Monetı Sredney Azii VIX vv. (Tipologiya, İkonografiya, İstoriçeskaya İnterpretatsiya). Doktora Tezi, Taşkent 1995.
• BAYTANAYEV, B. A., “Voprosı Lokalizatsii Nudjiketa”, Novıye İssledovaniya po Arheologii Kazahstana. Trudı Nauçno-Praktiçeskoy Konferentsii “Margulanovskiye Çteniya – 15”, Almatı 2004.
• BİÇURİN, N. Y., (İakinf) Sobraniye Svedeniy o Narodah, Obitavşih v Sredney Azii v Drevniye Vremena. Cilt I, Moskova-Leningrad 1950.
• BOBOYOROV, G., “Turk Hokonligi Davrida Tohariston”, Moziydon Sado, No. 4, 6 (2002), s. 10-11.
• GAFUROV, B. G., Tadjiki. Drevneyşaya, Drevnyaya i Srednevekovaya İstoriya. Moskova 1972.
• GOİBOV, G., Ranniye Pohodı Arabov v Srednyuyu Aziyu. Duşanbe 1989.
• İLYASOV, C. Y., “Ob Etniçeskoy Prinadlejnosti Praviteley Penjikenta”, Numizmatika Tsentral’noy Azii, VII. Taşkent 2004.
• KAMOLİDDİNOV, Ş. S., İstoriçeskaya Geografiya Yujnogo Sogda i Toharistana, Taşkent 1996.
• KLYAŞTORNIY, S. G., Drevnetyurkskiye Runiçeskiye Pamyatniki Kak İstoçnik po İstorii Sredney Azii, Moskova 1964.
• LİVŞİTS, V. A., “Praviteli Pança (Sogdiytsı i Tyurki)”, Narodı Azii i Afriki, No. 4 (1979).
• LİVŞİTS, V. A., (Okuyan, Çeviren ve Yorumlayan), Sogdiyskiye Dokumentı s Gorı Mug. Çteniye, Perevod, Kommentariy. II. Yuridiçeskiye Dokumentı i Pis’ma. Moskova 1962.
• MALİKOV, A., “Tyurki v Toharistane”, IMKU, 30 (1999).
• PİDAYEV, Ş. R., BARATOVA, L. S., “K İstorii Denejnogo Obraşçeniya Rannesrednevekovogo Termeza”, IMKU, 35 (2006).
• PUGAÇENKOVA, G. A., RTVELADZE, E. V., Severnaya Baktriya – Toharistan. Oçerki İstorii i Kul’turı: Drevnost’ i Srednevekov’e. Taşkent 1990.
• ROGOJİNSKİY, A. Y., “Tamgi-Petroglifı Srednevekovıh Koçevnikov Kazahstana: İtogi Noveyşih İssledovaniy i Perspektivı Dal’neyşego İzuçeniya”, İstoriko-Kul’turnoye Naslediye i Sovremennaya Kul’tura. Sbornik Materialov Mejdunarodnogo Nauçno-Praktiçeskogo Seminara, 30 Noyabrya 2012 g., Almatı 2012.
• RTVELADZE, E. V., “Monetı Çaça s İzobrajeniyem Pravitelya, Vossedayuşçego na Zoomorfnom Trone”, Taşkent: Vçera i Segodnya, Taşkent 2007.
• RTVELADZE, E. V., Drevniye i Rannesrednevekovıye Monetı İstoriko-Kul’turnıh Oblastey Uzbekistana. Cilt I, Taşkent 2002.
• RTVELADZE, E. V., istoriya i Numizmatika Çaça (Vtoraya Polovina III – Seredina VIII v. n. e.), Taşkent 200 SMİRNOVA, O. İ., Katalog Monet s Gorodişça Pendjikent, Moskova 1963.
• SMİRNOVA, O. İ., Svodnıy Katalog Sogdiyskih Monet: Bronza, Moskova 1981.
• ŞAGALOV, V. D., KUZNETSOV, A. V., Katalog Monet Çaça III – VIII vv., Taşkent 2006.
• VAYNBERG, B. İ., “Nekotorıye Voprosı İstorii Toharistana v IV-V vv.”, Buddiyskiy Kul’tovıy Tsentr Kara-Tepe v Starom Termeze. Osnovnıye İtogi Rabot 1965-1971 gg., Moskova 1972.
• YATSENKO, S. A., “O Nekotorıh Problemah İzuçeniya Znakov-Tamg Tsentral’noy Azii”, İstoriko-Kul’turnoye Naslediye i Sovremennaya Kul’tura. Sbornik Materialov Mejdunarodnogo Nauçno-Praktiçeskogo Seminara, 30 Noyabrya 2012 g., Almatı 2012, s. 68-75.
• YATSENKO, S. A., Znaki-Tamgi İranoyazıçnıh Narodov Drevnosti i Rannego Srednevekov’ya, Moskova 2001. ZUYEV, Y. A., Ranniye Tyurki: Oçerki İstorii i İdeologii. Almatı 2002.