Memlûk Tahtında Moğol Asıllı Bir Sultan: Zeyneddin Ketboğa ve Saltanat Dönemi (694-696/1294-1296)

Yıl 2015, Cilt: 2 Sayı: 2, 53 - 79, 03.01.2016

Ahmet Sağlam

Öz

Sultan Zeyneddin Ketboğa Memlûk sultanları içerisinde çok özel bir kimliğe sahiptir. Moğol-İlhanlı ordusunda

asker iken esir olarak geldiği Mısır-Kahire’de memlûk nizâmında yetişerek emirliğe hatta şartlar elverince de el-

Melikü’l-Âdil unvanıyla sultanlığa kadar yükselmiştir. Türk Devleti’nin Moğol asıllı bir sultanıdır. Saltanat dönemi

kuraklıktan kaynaklı kıtlıkların, vebanın Mısır ve Suriye halkını kırıp geçirdiği felaket günleridir. Bunun yanında

İlhanlı taht mücadelesinden kaçan soydaşlarına kol kanat gerip ülke topraklarında iskân etmesi nefretleri üzerine

çekmiştir. Memlûklerini de üst düzey mevkilere ataması kendisini iktidara taşıyan hûşdâşlarının bu kez kendisini

tahttan indirmeleriyle sonuçlanmıştır. Ancak o, hal´ edildikten sonra hastalanarak eceliyle ölünceye kadar nâib olarak

hayatını idame ettirmiştir. İlhanlı Hükümdarı Gâzan’ın Suriye’yi işgali sırasında Hama nâibi olarak askerlerinin başında

ülkesine sadakatle hizmet etmiştir.

Makalemizde Sultan Ketboğa’yı ele alırken bir yerde Moğollar ve Haçlılar karşısında Memlûkleri zafere taşıyan

önemli bir hususu yani farklı ırkların bir merkezde toplanıp eğitilerek aynı ülkü uğruna nasıl hizmet ettiklerini, dirayet,

cesaret ve yetenekleri sayesinde sultanlığa kadar yükselebildiklerini hatta tahttan indirilen birisinin yaşamının

sonuna kadar sadakatle hizmetini ele alacağız.

Anahtar Kelimeler

Memlûk Saltanatı, Moğol, Zeyneddin Ketboğa

Kaynakça

• Ayaz, Fatih Yahya, Türk Memlûkler Döneminde Saray Ağalığı: Üstâdârlık (1250-1382), Marmara