Türkiye’de Moğol Tarihi Ve Kültürü Araştırmalarının Doğuşu Ve Gelişimi (1923-2017)

Yıl 2017, Cilt: 4 Sayı: 2, 463 - 512, 12.12.2017

Osman Gazi Özgüdenli

Öz

Ortaçağ İslȃm tarih yazıcılığı umumiyetle İslȃm coğrafyasına odaklanmıştır. Bu geleneğin tabii

bir neticesi olarak, İslȃm dünyasının dışında kalan kavim ve toplulukların tarihine ait bilgiler, İslȃm

vekȃyinȃmeleri içerisinde, ancak İslȃm tarihi ile ilişkisi çerçevesinde kendine yer bulabilmiştir. Osmanlı

tarih yazıcılığı da bu geleneğin dışına çıkamamıştır.

Cumhuriyet’in kuruluşu Türk tarihi araştırmalarında yeni bir dönemin başlangıcı olmuştur. Bu dönemde

özellikle Türk tarihinin Osmanlı öncesi dönemi ve Orta Asya Türk tarihi araştırmaları teşvik ve himaye

edilmiştir. Atatürk’ün talimatıyla kurulan Türkiyat Enstitüsü (1924), Türk Tarih Kurumu (1931), Türk Dil

Kurumu (1932) ve Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi (1935) merkezli çalışmalar, özellikle Osmanlı öncesi

Türk tarihini, dilini, edebiyatını ve kültürünü aydınlatmaya odaklanmıştır. Bunun tabii bir neticesi olarak

da Orta Asya tarihi ile ilgili araştırmaların sayısı hızla artmıştır. Bu çalışmada Türkiye’de 1923-2017 yılları

arasında Moğol tarihi, dili, edebiyatı ve kültürü ile ilgili araştırmaların doğuşu ve gelişimi incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Moğollar, Moğol Tarihi, Moğol Dili, Moğol Edebiyatı, Moğol Kültürü, Orta Asya Tarihi

Rıse And Development Of St udıes On Mongolıan Hıstory And Culture In Turkey (1923-2017)

Öz

Medieval Islamic historiography mainly focused on the Islamic World. As a result of this, information

regarding the history of non-Islamic countries appeared in Islamic historiography only in its relation to

Islamic countries. Ottoman historiography also followed this tradition.

The foundation of the Turkish Republic in 1923 was the beginning of a new period in the study of

Turkish history. In this period, research of both Turkish history before the Ottoman era and Turkish history

in Central Asia was especially encouraged and supported. Studies done by institutions established by the

order of Atatürk, such as The Institute of Turkology (Türkiyat Enstitüsü, 1924), The Turkish Historical

Society (Türk Tarih Kurumu, 1931), The Turkish Language Society (Türk Dil Kurumu, 1932) and The Faculty

of Language and History & Geography (Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi, 1935) focused on illuminating

Turkish history, language, literature and culture especially before the Ottoman era. As a result of this, thenumber of studies about the history of Central Asia increased rapidly. This study analyzes the beginning

and development of the research concerning Mongolian history, language, literature and culture in Turkey

between 1923-2017.

Anahtar Kelimeler

Mongols, Mongolian History, Mongolian Language, Mongolian Literature, Mongolian Culture, History of Central Asia

Kaynakça

• Gül, Bülent, “Türkiye’de Mongolistik Araştırmaları”, Altaica, II, Ulaanbaatar 2002, s. 124-136.
• Gülensoy, Tuncer, “Moğollar’ın Gizli Tarihi Üzerindeki Çalışmalar”, İ.Ü. Türk Dili ve Edebiyatı Dergisi, XXIV-XXV, (1986), s. 273-282.
• Gülensoy, Tuncer, “The Mongolian Studies in Turkey and the Turkish and Mongolian Languages”, Fifth International Congress of Mongolists, III, Ulaanbaatar 1992, s. 274-282; Türk Kültürü Araştırmaları, XXX/1-2, (1992), s. 155-158.
• Gülensoy, Tuncer, “Mongolistik Üzerine Türkiye’de Yapılan Yayınlarla İlgili Bir Bibliyografya Denemesi”, Bibliyografya-Kitap Haberleri Bülteni, II/3, (1973), s. 72-76.
• Ögel, Bahaeddin, “Studies and Researches on the Turkish-Mongols Relations in the Universities of Turkey”, Fifth International Congress of Mongolists, III, Ulaanbaatar 1992, s. 352-356.
• Sertkaya, Osman Fikri, “Türkiye ve Mongolistik”, Gazi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 11, (2012), s. 1-10.