Tarık Buğra’nın “Gün Akşamlıdır” Hikâyesi Üzerine Bir İçerik İncelemesi

Yıl 2019, Cilt: 6 Sayı: 2, 137 - 150, 19.12.2019

Mustafa Dere

https://doi.org/10.16985/mtad.660159

Öz

Tarık Buğra (1918-1994); hikâye, roman, tiyatro, gezi, röportaj ve fikir yazıları (fıkra, makale, deneme,
eleştiri) başta olmak üzere edebiyatın pek çok türünde kalem oynatmış ve Cumhuriyet Devri Türk Edebiyatı
içerisinde adından söz ettirmiş önemli bir yazardır. Tarık Buğra’nın burada söz konusu edilen türler arasında
özellikle romancılığı ile ön plana çıktığı görülür. Fakat sayı bakımından fazla olmamakla birlikte yazarın
hikâyeleri de hem içerik hem de anlatım bakımından dikkate değer bir nitelik arz eder. Bu noktada “Gün
Akşamlıdır” başlıklı hikâye, Tarık Buğra’nın hikâyeciliğini ve sanat anlayışını yansıttığı gibi, eğitimle ilgili
sosyal eleştiriye dayanan içeriğiyle onun fikrî yörüngesinin de anlaşılmasını sağlar.
İncelemede “Gün Akşamlıdır” başlıklı hikâye, Tarık Buğra’nın sanat anlayışı ve düşünce yapısı merkeze
alınarak, olay örgüsünün ilerleyişine bağlı kalınmak suretiyle ve belli ölçüde anlatıbilimsel metotlardan
faydalanılarak, içeriği noktasında tahlil edilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda öncelikle Tarık Buğra’nın
hikâyeciliği hakkında genel bir değerlendirme yapılmış, yazarın romancılığı ile hikâyeciliğinin ayırt edici
bazı noktaları üzerinde durulmuş, sonrasında ise söz konusu hikâyenin tahliline yer verilmiştir. Ayrıca
ortaya konulan tespitleri ve yorumları somutlaştırmak amacıyla sık sık hikâyeden örnekler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Tarık Buğra, hikâye, hikâye incelemesi

A Content Analysis on Tarık Buğra’s Story “Gün Akşamlıdır”

Öz

Tarık Buğra (1918-1994) is an important writer who has written in different kinds of literature, especially
story, novel, theater, travel, interview and thought writings (paragraph, article, essay, criticism), and has been
often referred among The Republican Era Turkish Literature Circles. Among the literary genres mentioned
here, Tarık Buğra particularly gained prominence with his novels. However, the stories of the writer are also
notable in terms of both content and narration, although not many in terms of number. At this point, the
story titled “The Day has Evening” provides Buğra’s understanding of storytelling and art, as well as giving
us his intellectual trajectory through the content based on social criticism related to education.
In the review, the story titled “Day has the Evening” will be tried to be analyzed in terms of its content by
taking Tarık Buğra’s concept of art and mentality into the center, adhering to the storyline and using certain
narratological methods. In this context, first of all, a general evaluation will be made about Tarık Buğra’s
storytelling, some distinctive points about the author’s novel writing and storytelling will be emphasized,
and later the story will be analyzed. In addition, examples will be presented continually from the story to
illustrate the indicated findings and interpretations.

Anahtar Kelimeler

Tarık Buğra, story, story analysis

Kaynakça

• Alangu, Tahir, Cumhuriyetten Sonra Hikâye ve Roman 1940-1950, İstanbul Matbaası, İstanbul 1965.
• Avcı Delipınar, Meral, “Yeni Bir Devlet Kuruluyor”, Atatürk İlkeleri ve Devrim Tarihi, ed. Zübeyde Yalın Öktem, Tarihçi Kitabevi, İstanbul 2011, s. 171-225.
• Ayvazoğlu, Beşir, Büyük Ağa Tarık Buğra, Kapı Yayınları, İstanbul 2018.
• Buğra, Tarık, Osmancık, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2018.
• _____, “Doğu-Batı”, Bu Çağın Adı, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2018, s. 82-87.
• _____, Hikâyeler, 1. Baskı, Günaydın Yayınları, İstanbul 1964.
• _____, Küçük Ağa, İletişim Yayınları, İstanbul 2005.
• Bulut, Yıldıray, Tarık Buğra’nın Romancılığı, Gece Kitaplığı, Ankara 2016.
• Çokum, Sevinç, “Tarık Buğra’nın Hikâyeleri”, Tarık Buğra, ed. Mehmet Tekin – Ebru Burcu Yılmaz, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 2011, s. 93-111.
• Enginün, İnci, Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatı, Dergâh Yayınları, İstanbul 2007.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi I. Kitap, haz. Robert Dankoff – Seyit Ali Kahraman – Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2006.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi II. Kitap, haz. Zekeriya Kurşun – Seyit Ali Kahraman – Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 1998.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi V Kitap, haz. Seyit Ali Kahraman – Yücel Dağlı – İbrahim Sezgin, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2001.
• Evliya Çelebi Seyahatnâmesi VI Kitap, haz. Seyit Ali Kahraman – Yücel Dağlı, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul 2002. Kaplan, Mehmet, Hikâye Tahlilleri, Dergâh Yayınları, İstanbul 2006.
• Karataş, Turan, “Tarık Buğra’nın Öyküleri ve Öykücülüğü”, Bilig, S 48, (2009), s. 119-136.
• Küçükoğlu, Adnan, “Türkiye’nin Öğretmen Yetiştirme Serüveninde Eğitim Enstitüleri ve Bir Model Olarak Kâzım Karabekir Eğitim Enstitüsü”, Kastamonu Eğitim Dergisi, S 2, (2006), s. 377-392.
• Özlük, Nuran, “Tarık Buğra’nın Konusu Anadolu’da Geçen Roman ve Hikâyelerinde Görülen Yazarlar, Eserler ve Kahramanlar”, Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, S 26, (2009), s. 57-70.
• _____, Gök Ekini Biçer Gibi -Tarık Buğra’nın Anadolusu-, Paradoks Yayınları, İstanbul 2010.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, “Türk Edebiyatında Cereyanlar”, Edebiyat Üzerine Makaleler, haz. Zeynep Kerman, Dergâh Yayınları, İstanbul 2005, s. 104-130.
• Tekin, Mehmet, Tarık Buğra -İtaatsiz Bir Taşralının Entelektüel Portresi-, Ötüken Neşriyat, İstanbul 2018.
• Tuncer, Hüseyin, Tarık Buğra, T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları, Ankara 1988.
• _____, Tarık Buğra’nın Hikâyeleri Üzerinde Bir İnceleme, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları, İstanbul 1992.
• Türkçe Sözlük, 11. Baskı, Türk Dil Kurumu Yayınları, Ankara 2001.
• Yıldırım, Tahsin, Edebiyatımızda Müstear İsimler, Selis Kitaplar, İstanbul 2006.
• Yılmaz, Ebru Burcu, Tarık Buğra İnsan ve Eser, (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Elazığ 2005.