Türk Devletleri Teşkilatı’nın Tarihi Gelişimi ve Gelecek Vizyonu

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: Türk Devletleri Teşkilatı (Dünü, Bugünü, Yarını), 41 - 64, 17.03.2025

Zukhra Altymyshova , Camıykat Omurova

Öz

21. yüzyılda dünya çok kutuplu bir uluslararası sistem kurmaya doğru ilerlemekte, bölgesel ve küresel ölçekte devletlerarası entegrasyon süreci yoğunlaşmaktadır. Günümüzde Türk Devletleri Teşkilatı uluslararası sistemde etkili bir konuma geldi. Bu çalışmada Türk Devletlerı Teşkılatı’nın tarihi gelişimi ve gelecek vizyonu ele alınmıştır. Makalede Türk Devleti Teşkilatı’nın kısaca tarihine değinilmiş ve Türk devletlerinin entegrasyon ilişkilerinin esas aşamaları gözden geçirilmiştir. İlk aşamada Türk devletlerinin entegrasyonu daha çok kültür ve eğitim alanlarını kapsamaktaydı. İkinci aşamada ise siyasi entegrasyon şekillendi, bu çerçevede Türk cumhuriyetlerinin devlet lideri zirveleri, kurultaylar, parlamentolar arası toplantılar vb. yapıldı. Üçüncü aşamada TDT’nin coğrafi alanının genişledi ve Avrasya’da etkisini arttırdı. Bununla birlikte Türk Dünyası 2040 Vizyon Belgesi’nin önemi vurgulanmaya çalışıldı. Ayrıca önemli jeostratejik bölgede yer alan Türk devletlerini birleştiren teşkilatın güçlü potansyelleri değerlendirildi. Bu bağlamda teşkilatın büyük potansyellere sahip olduğu ve geniş fırsatlara olanak sağladığı göze çarpmaktadır. Aynı şekilde teşkilatın değişik alanlardaki bazı mevcut sorunları da belirtildi. Gelecekte teşkilat içerisinde siyasi, ekonomik, askeri ve kültürel iş birliklerinin daha yüksek hedeflere ulaşması beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Türk Devletleri Teşkilatı, Avrasya bölgesi, Türk dünyası, Orta Asya

Historical Development and Future Vision of the Organization of Turkic States

Öz

In the 21st century, the world is moving towards establishing a multipolar international system, and the process of inter-state integration is intensifying on a regional and global scale. Today, the Organization of Turkic States has become influential in the international system. This study addresses the historical development and future vision of the Organization of Turkic States. The article briefly touches on the history of the Organization of Turkic States and reviews the main stages of the integration relations of the Turkic states. In the first stage, the integration of the Turkic states mostly covered the fields of culture and education. In the second stage, political integration took shape, and within this framework, summits of the state leaders of the Turkic republics, congresses, inter-parliamentary meetings, and other similar gatherings were held. In the third stage, the geographical area of the OTS expanded and its influence in Eurasia increased. In addition, the importance of the Turkic World 2040 Vision document was tried to be emphasized. Particularly, the strong potential of the organization that unites the Turkic states located in an important geostrategic region were evaluated. In this context, it is striking that the organization has great potential and provides wide opportunities. Similarly, some current problems of the organization in different areas were also stated. In the future, it is expected that political, economic, military and cultural cooperation within the organization will reach higher goals.

Anahtar Kelimeler

Organization of Turkic States, Eurasian region, Turkic world, Central Asia

Kaynakça

• Abdullaeva, İrada Alekber, “Organizatsiya Tyurkskih Gosudarstv: İstoriya i Perspektivı”, InterConf, № 90, (2021), s. 35-40.
• Akçapa, Mevlüt, “Türk Devletleri Teşkilatı’nın Tarihsel Gelişimi: Teşkilatın Dünü, Bugünü ve Yarını”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, XI/34, (2023), s. 473-491.
• Akın, Cüneyt - Polat, Zelkıf, “Türk Devletleri Teşkilatının Dil Politikası”, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, XII/40, (2024), s. 1-15.
• Amirbek Aidarbek, Anuarbekuly Almasbek ve Makhanov Kanat, “Türk Dili Konuşan Ülkeler Entegrasyonu: Tarihsel Geçmişi ve Kurumsallaşması”, ANKASAM Bölgesel Araştırmalar Dergisi, I/3, (2017), s. 164-204.
• Appasova, Dinara, “Potensial Organizatsii tyurkskih gosudarstv v obespeçenii bezopasnosti tyurkskogo mira”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, XII/2, (2023), s. 716-732.
• Aydın Erkan, Merve - Liu, Yi, “Organization of Turkic States: Diverse Motivations for a Common Aim”, SİYASAL: Journal of Political Sciences, XXXIII/1, (2024), s. 35-54.
• Buyar, Cengiz - Ünal, Uğur “Contribution of Organization of Turkic States Members to World Heritage at a Time of Cultural Convergence from the Past to the Future”, Bilig, No. 100, (2022), p. 1-35.
• Buyar, Cengiz – Şener, Ubeydullah, “Tarihin Dönüşü: Rusya-Ukrayna Savaşı, Siyasi ve Ekonomik Tesirleri”, Journal of Academic Value Studies, IX/4, (2023), s. 284-301.
• Buyar, Cengiz – Şener, Ubeydullah, “Tarihi Perspektiften, Sosyo-Ekonomik Değerler Açısından Rusya-Ukrayna Savaşı ve Orta Asya Ülkelerine Etkileri”, Uluslararası Medeniyet Çalışmaları Dergisi / The Journal of International Civilization Studies (INCISS), VI/2, (2022), s. 136-149.
• Çınar, Yusuf - Uzun, Yılmaz Ulvi, “Köklü Geçmişten Güçlü Geleceğe Türk Devletleri Teşkilatı: Küresel Ekonomik-Siyasal Potansiyeli ve Teşkilatın Geleceğine Dair Öngörüler”, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, XII [Özel Sayı], (2023), s. 141-156.
• Çora, Ali Nazmi, “Türk Konseyi”nden (Türk Keneşi) “Türk Devletleri Örgütü”ne Oradan “Türk Birleşik Devletleri”ne Uzanan Yol, Sonçağ Akademi, Ankara 2021.
• Demir, Can, “The Organization of Turkic States: Implications for the Regional Balance of Power”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, (August 2022), p. 39-71.
• Düğen, Turgay, “Türk Devletleri Teşkilati’nin Hedefleri: 2040 Vizyon Belgesi Üzerinden İçerik Analizi”, XI. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Sempozyumu Bildiriler Kitabı (2024), C II, ed. G. Tuğlacı, K. Akman, M. N. Ertem, Avrasiya Universiteti, Bakü 2024, s. 1259 - 1268.
• Emre, Aydilek, “Türk Devletleri Teşkilatının Siyasi ve Ekonomik Potansiyeli”, Uluslararası Yönetim Akademisi Dergisi, V/3, (2022), s. 716-728.
• Erkiner, Hakkı Hakan - Eray, İlayda, “Uluslararası Hukuk Bakımından Bir Uluslararası Örgüt Olarak Türk Devletleri Teşkilatı”, Güvenlik Stratejileri Dergisi, (Ağustos 2022), s. 217-250.
• Jivalov Vladimir, Çimiris Ekaterina ve Aliev Timur, “Organizatsiya tyurkskih gosudarstv: perspektivı razvitiya i riski dlya Evraziyskogo ekonomiçeskogo soyuza”, Sovremennaya Mirovaya Ekonomika, I/2, (2023), s. 93-111.