UNION OF THE TURKIC WORLD ORGANIZATION OF TURKIC STATES, AND RUSSIA

Yıl 2025, Cilt: 12 Sayı: Türk Devletleri Teşkilatı (Dünü, Bugünü, Yarını), 121 - 143, 17.03.2025

Eray Bayramol

Öz

Since the Russia was on the stage of history as a state, the Turkic world has been the target of the Russian tsars. Starting in 1552 with the collapse of the Kazan Khanate by Russia, the occupation process continued during the Union of Soviet Socialist Republics, deepening in all its dimensions.
In 1991, with the collapse of the USSR, Azerbaijan, Turkmenistan, Kazakhstan, Kyrgyzstan and Uzbekistan became independent.
The newly independent Turkic states were economically, politically and militarily inadequate due to their Soviet successor character. In these years, the Russian Federation, which defined the Caucasus and Turkestan as its “own basin”, tried to exert influence over the independent Turkic states.
In order to ensure cooperation among the Turkic states that gained their independence, the efforts initiated in Ankara in 1992 under the leadership of the Republic of Turkey resulted in the establishment of the Cooperation Council of Turkic Speaking States in Nakhchivan in 2009. The organization, known as the Turkic Council or also known as the Turkic Council, has expanded its activities to much wider areas by taking the name of the Organization of Turkic States with the summit held in Istanbul in 2021.

Anahtar Kelimeler

Turkic World,, Türkiye, Russia, Organization of Turkic States

Türk Dünyasının Birliği Türk Devletleri Teşkilatı ve Rusya

Öz

Rusya’nın bir devlet olarak tarih sahnesine çıkışından itibaren Türk dünyası, Rus çarlarının hedefi oldu. 1552 yılında Kazan Hanlığının Rusya tarafından yıkılışıyla başlayan işgal süreci, Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği döneminde tüm boyutlarıyla derinleşerek devam etti.
1991 yılında SSCB’nin dağılıp yıkılışıyla birlikte Azerbaycan, Türkmenistan, Kazakistan, Kırgızistan ve Özbekistan bağımsızlıklarına kavuştular.
Bağımsızlıklarını henüz kazanmış Türk devletleri, Sovyet ardılı karakterlerinden dolayı ekonomik, siyasi ve askerî açıdan oldukça yetersiz vaziyetteydi. Bu yıllarda Kafkasya’yı ve Türkistan’ı “kendi havzası” olarak tanımlayan Rusya Federasyonu, bağımsız Türk devletleri üzerinde nüfuz sağlamaya çalıştı.
Bağımsızlıklarını kazanan Türk devletleri arasında iş birliğini sağlamak maksadıyla Türkiye Cumhuriyeti öncülüğünde 1992 yılında Ankara’da başlayan çalışmalar 2009 yılında Nahçıvan’da Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyi’nin kurulmasıyla neticelendi. Türk Konseyi ya da Türk Keneşi olarak da adlandırılan örgüt, 2021 yılında İstanbul’da gerçekleştirilen zirveyle birlikte Türk Devletleri Teşkilatı adını alarak faaliyetlerini çok daha geniş alanlara yaydı.

Anahtar Kelimeler

Türk dünyası, Türkiye, Rusya, Türk Devletleri Teşkilatı

Kaynakça

• Ahmetbeyoğlu, Ali, Avrupa Hunları, Yeditepe Yayınları, İstanbul 2017.
• Aleynikova, S. M., Russkiy Mir: Belorusskiy vzglyad, RİVŞ, Minsk 2017.
• Avatkov, V. A., “İdeyno-tsennostnıy faktor vo vneşney politike Turtsii”, Vestnik MGİMO-Universiteta, Tom: 12, No: 4, (2019), s. 113-129.
• Demeşko, N. E. – Muradov, G. L. – İrhin, A. A. –Moskalenko, O. A., “Ruskiy i Tyurskiy mirı na prostranstve Evrazi”, Vestnik MGİMO-Universiteta, Tom: 16, No: 6, (2023), s. 153-182.
• Devlet, Nadir, Rusya Türklerinin Millî Mücadele Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999.
• Gaspıralı, İsmail, Seçilmiş Eserler (Fikri Eserleri), Cilt II, haz. Yavuz Akpınar, Ötüken Yayınları, İstanbul 2004.
• Gülseven, Aslı Yiğit, “Geçmişten Günümüze Russkiy Mir (Rus Dünyası): Bir Kimlik Projesinden Uluslararası Politikaya”, Avrasya Etüdleri, LVI/2, (2019), s. 33-52.
• Hayit, Baymirza, Türkistan Devletleri’nin Millî Mücadele Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2004.
• İsmayıl, Toğrul – Tatlı, Uğur, “Uluslararası İlişkilere Rusya’nın Gözüyle Bakmak”, Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, XX/1, (2018), s. 113-127.
• Kafesoğlu, İbrahim, Türk Milli Kültürü, Ötüken Yayıncılık, İstanbul 1999.
• Kemaloğlu, İlyas, “Sibirya Hanlığı”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (TDV), C. Ek-II, Ankara 2019.
• Kırzıoğlu, Fahrettin, Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1999. Kurat, Akdes Nimet, Rusya Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 2020.
• Mehdiev, E. T., “Neosmanizm v regionalnoy politike Turtsii”, Vestnik MGİMO-Universiteta, No: 2 (47), (2016), s. 32-39.
• Özekin, Muhammed Kürşat – Kırcan, Sibel, “Kadife Eldiven İçindeki Demir Yumruk: Rusya’nın Orta Doğu’daki Yumuşak Gücü”, Ekonomi, Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, VI/2, (2021), s. 483-514.
• Roy, Olivier, Yeni Orta Asya ya da Ulusların Yeniden İmal Edilişi, Metis Yayınları, İstanbul 2000.
• Saray, Mehmet, Yeni Türk Cumhuriyetleri Tarihi, Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ankara 1996.
• Sergeeviç, Yurçenko Pavel, “Organizatsiya Tyurkskih gosudarstv kak element novoy strukturı globalnogo mira”, “VII. Mejdunarodnıy Nauçnıy Kongress Globalistika- 2023, Osennaya Sessiya”, Moskovskiy Gosudarstvennıy Universitet, Sbornik Materialov Mejdunarodnogo Nauçnogo Kongressa, Moskva 2024, s. 938-942.