Akyazı Tüneli Patlatmalı Kazı Çalışmalarında Oluşan Titreşimlerin Çevresel Etkilerinin Araştırılması

Yıl 2018, Cilt: 13 Sayı: 13, 1 - 12, 16.02.2018

Hakan Ak , Mehmet Aksoy

Öz

Madencilik ve inşaat
sektöründe yapılan patlatmalı kazılar, titreşim ve hava şoku gibi çevresel
sorunlara neden olabilmektedir. Patlatma kaynaklı çevresel sorunları azaltmak
için yerleşim bölgelerinde yapılacak patlatmaların dikkatlice tasarlanması ve
atımların kontrollü olarak yapılması zorunludur. Patlatmaların tasarlanması ve
kontrolü için sahaya özgün titreşim yayılım denkleminin belirlenmesi ve hasar
risk analizinin yapılması, patlatmanın çevresel etkilerini azaltmada oldukça
önemlidir. Bu çalışma kapsamında, Trabzon ili Akyazı ilçesindeki Akyazı
karayolu tünelinde yapılan patlatmalı kazı çalışmaları titreşim ve hava şoku
ölçer cihazlarla izlenmiş ve kayıt altına alınmıştır. Yapılan patlatmaların çevredeki
yapılar için hasar riski yaratıp yaratmayacağı değerlendirilmiştir. Kaydedilen olaylardan
elde edilen ölçekli mesafe (SD) ve en büyük parçacık hızı (PPV) veri çiftleri
istatistiksel analize tabi tutularak bu sahaya özgün titreşim yayılım
denkleminin sabitleri belirlenmiştir. Elde edilen bu denklem kullanılarak
farklı mesafelerde farklı gecikme başına düşen şarj miktarları için en büyük
parçacık hız (PPV) tahminleri yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Hava şoku, Patlatma, Tünel

Kaynakça

• Ak, H., İphar, M., Yavuz. M., Konuk A., 2013. Bir Maden İşletmesinde Patlatmadan Kaynaklanan Çevresel Etkilerin Analizi, VII. Delme Patlatma Sempozyumu, 07-08 Kasım, Eskişehir, 69-78.
• Ak, H. ve Aksoy. M., 2014a. Trabzon Şehir Geçişi Kanuni Bulvarı Projesi Akyazı Tüneli Patlatmalı Kazı Çalışmalarından Kaynaklanan Titreşim ve Hava Şoku Ölçümü ve Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Döner Sermaye Projesi, Ocak.
• Ak, H. ve Aksoy. M., 2014b. Trabzon Şehir Geçişi Kanuni Bulvarı Projesi Akyazı, Beşirli ve Boztepe Tüneli Patlatmalı Kazı Çalışmalarından Kaynaklanan Titreşim ve Hava Şoku Ölçümü ve Çevresel Etkilerinin Değerlendirilmesi, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Döner Sermaye Projesi, Eylül.
• Arpaz, E., 2000. Türkiye’deki Bazı Açık İşletmelerde Patlatmalardan Kaynaklanan Titreşimlerin İzlenmesi ve Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Ceylanoğlu, A., Arpaz, E., 2001. Belirli bir Kaya Kütlesinde Oluşturulan Yer Sarsıntılarının Ölçümü ve Değerlendirilmesi, Türkiye 17. Uluslararası Madencilik Kongresi ve Sergisi TUMAKS 2001, 19-22 Haziran 2001, Ankara, pp 39-45.
• Dowding, C.H., 1985. Blast Vibration Monitoring and Control, Prentice-Hall, USA.
• Erkoç, Ö.Y., 1998. Patlatma ile Çevreye Verilen Sarsıntılar ve Hasar Kriteri Üzerine Bir Tartışma, III. Delme ve Patlatma Sempozyumu, 129-139.
• Fugro Sial, 2013. Trabzon Şehir Geçişi Kanuni Bulvarı İle Akyazı Ve Sahil Bağlantı Yolları Yapımı İşi Akyazı Tüneli Jeolojik - Hidrojeolojik Mühendislik Jeolojisi Etüd Raporu, Fugro Sial Yerbilimleri Müşavirlik ve Mühendislik Ltd. Şti, Temmuz.
• Jonston, G.J., Durucan, Ş., 1994. The Numerical Prediction, Analysis and Modelling of Ground Vibration Induced by Blasting, Third International Symposium on Mine Planning and Ewuipment Selection, 18-20 October, İstanbul.
• Kahriman, A., 1995. Sivas Ulaş Yöresi Sölesit Cevheri ve Yankayaçları için Optimum Patlatma Koşullarının Araştırılması ve Kayaç Özellikleri ile İlişkilendirilmesi, Doktora Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas.
• Kahriman, A., Özer, U., Aksoy, M., Karadoğan, A., Tuncer, G., 2006. Environmental Impacts of Bench Blasting at Hisarcık Boron Open Pit Mine in Turkey, Environmental Geology, Vol. 50, No 7, P 1015-1023.
• Kahriman, A., Ceylanoğlu, A., 2001. Evaluation of Measurement Results of Ground Vibration Induced by Blasting in a Celestite Open Pit Mine in Turkey, Pakistan Journal of Applied Sciences, 1(2), p 135-138.
• Karadoğan, A., 2008. Patlatmadan Kaynaklanan Titreşimler İçin Ulusal Yapı Hasar Kriterleri Oluşturulabilirliğinin Araştırılması, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Karadoğan, A., Özer, Ü., Kahriman, A., 2010. Patlatmadan Kaynaklanan Sarsıntılar İçin Risk Analizi Modeli, VI. Delme Patlatma Sempozyumu, 4-5 Kasım, Ankara, 205-217.
• Khandelwal. M., and Singh, T.N., 2007. Evaluation of blast-induced ground vibration predictors, Soil Dynamics and Earthquake Engineering, 27 (2007) pp 116–125.