Yeraltı Madenciliğinde Arazi Kontrolü ve Uygulamaları

Yıl 2021, Sayı: 19, 1 - 10, 20.01.2021

C. Atilla Öztürk D. Aslan E. Doğan

Öz

Ülkemizde madencilik son 15 yıldır yükselen bir ivme ile ülke ekonomisine katkısını artırmaktadır. Bu durum, çok derin maden sahalarından üretim gerektiren yüksek üretim hedeflerine olan talebi artırmaktadır. Artan üretim hedefleri, aynı anda birden fazla üretim yerinde çalışmayı gerektirirken, madencilik için derin olarak sınıflandırılan bölgelerde çalışmak, hidrostatik ortam koşullarında doğayla mücadele etmeyi mecbur kılmaktadır. Madencilikte yaralanmalı ve ölümlü kazaların yarısı, taş düşmesi, kaya patlaması ve göçük olaylarından kaynaklanmaktadır. Bu olayların en önemli sebebiyse uygun olmayan ve/veya zamanında yerleştirilmeyen tahkimat uygulamalarıdır. Arazi kontrolü, yeraltı açıklıklarında uygulanacak tahkimat sistemlerinin tasarımlandırılmasıyla başlayıp, uygulama sırasında ve sonrasında tahkimat sisteminin yeterliliğinin araştırılmasıyla devam eder. Tahkimat sistemlerinin saha performanslarının yetersizliğinin tespit edilmesi durumunda, jeoteknik veri, tasarım çalışmaları ve saha uygulamalarında revizyonlar yapılması ile sorunların önüne geçilmeye çalışılır. Açıklıklarda meydana gelebilecek olası sorunların önüne geçilmesinde, deformasyon ölçümü, mikro-sismik olayların tespiti gibi bir dizi arazi çalışmasına ve bunların arazi kontrolü kapsamında değerlendirilmesine ihtiyaç vardır. Bu çalışmada, Esan’a ait Balya yeraltı kurşun-çinko madeni işletmesinde yeraltı açıklıklarının tahkimatı ve arazi kontrolü kapsamında yapılan çalışmalar sunulmuştur. Yapılan çalışmalar, maden işletmelerinde tesis edilecek kaya mekaniği birimi çatısı altında arazi kontrolü işlerinin yerine getirilmesinin önemini göstermektedir. Bu çalışmanın önemli çıktılarından biri de kaya mekaniği biriminin çalışma prensiplerinin standartlaştırılması için ilk adımların atılmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Arazi kontrolü,, Kaya mekaniği, Tahkimat, Yeraltı madeni

Kaynakça

• Akbayram, K., Okay, A.I., Satır, M., 2013. Early Cretaceous closure of the Intra-Pontide Ocean in western Pontides (northwestern Turkey). Journal of Geodynamics. 65: 38-55.
• Barton, N., Lien, R., Lunde, J., 1974. Engineering classification of rock masses for the design of rock support. Rock Mechanics. 6,189-236.
• Bieniawski, Z.T., 1976. Rock mass classification of jointed rock masses, In: Exploration for Rock Engineering, Balkema, Johannesburg, 97–106.
• Bieniawski, Z.T., 1989. Engineering rock mass classifications. John Wiley & Sons, New York.
• Einstein, H., Baecher, G. S., 1982. Probabilistic and statistical methods in engineering geology. Problem statement and introduction to solution. Rock Mechanics. 12, 47-61.
• Feng, X.T., Hudson, J.A., 2008. Specifying the required information for rock engineering modelling and design. Int. J Rock Mech Min Sci. 47, 179-194.
• Hudyma, M.R., Potvin, Y., 2004. Seismic hazard in Western Australian Mines. Journal South African Institute of Mining and Metallurgy. June, 265-276.
• Hudson, J. A., 1989. Rock mechanics principles in engineering practice. CIRIA Ground Engineering report.
• Kaypak, B., Aldaş, G.G.U., 2012. Mikrosismik izleme yöntemleri. MT Bilimsel Yer Altı Kaynakları Dergisi, Ocak, 1-12.
• Norwegian Geotechnical Institute, 2015. Using the Q-System, Rock Mass Classification and Support Design. NGI, Norway.
• Okay, A.I., 1989. Tectonic units and sutures in the pontides, northern Turkey. In: Şengör A.M.C. (eds) Tectonic Evolution of the Tethyan Region. NATO ASI Series (Series C: Mathematical and Physical Sciences), vol 259, Springer, Dordrecht.
• Öztürk, C.A., 2013. Support design of underground openings in an asphaltite mine. Tunnelling and Underground Space Technology. v. 38, s. 288-305.
• Palmström, A., 1995. RMi – a rock mass characterization system for rock engineering purposes. Doktora Tezi, Oslo Uni., Norveç.
• Potvin, Y., Hudyma, M.R., 2001. Seismic monitoring in highly mechanized hardrock mines in Canada and Australia. Proceedings of the 5th international symposium on rockburst and seismicity in mines; G. Van Aswegen, R. Durrheim, and D. Ortlepp, eds., Keynote. Johannesburg, 267–280.