Fay Denetimli Bir Metal Madeninde 3D Limit Denge Yöntemi ile Şev Duraylılık Analizleri

Yıl 2023, Sayı: 24, 43 - 51, 27.10.2023

Hasan Eray Yaman , Ozan Savaş

Öz

Şev duraysızlığı ile ilgili risklerin yönetimi, açık maden ocaklarının güvenli ve ekonomik işletilmesinde temel bir süreçtir. Bu riskleri daha iyi yönetmek için çeşitli analiz yöntemleri geliştirilmiştir. Günümüzde, şev açılarını azaltarak şev duraysızlığının tüm olasılıklarını ortadan kaldırmak hedeflense de bu durumun ekonomik açıdan engelleyici olduğu hemen anlaşılabilmektedir. Açık maden işletmeciliğinde planlama ve üretim aşamaları çok titizlik ile çalışılması gereken aşamalardır. Buradaki asıl amaç, minimum dekapaj yaparak maksimum cevheri elde edebilmek üzerinedir. Bu amaç doğrultusunda basamak yüksekliklerini, basamak genişliklerini ve şev açılarını düzgün belirleyebilmek çok kritiktir. Bu çalışmada, bahsi geçen parametrelerin tanımlı olduğu bir saha üzerinde çoklu limit denge yöntemi ile şev duraylılığı analizleri yapılmıştır. Fayları tespit edilen ocak üzerinde yapılan çalışmalar, ocaktaki gerçek kayma yüzeyleri ile karşılaştırılmış ve analizlerin birebir tutarlı sonuçlar verdiği tespit edilmiştir. Yüzeylerin kayma olasılıkları arasından en düşük güvenlik katsayısını veren en kritik kayma yüzeyleri belirlenmiştir. Çalışma sırasında GLE ve Bishop olmak üzere iki farklı hesaplama yöntemi kullanılarak sonuçlar irdelenmiştir. Analizlerde “Plaxis 3D LE” programı kullanılmıştır.

Anahtar Kelimeler

şev stabilitesi, Limit denge, Gle, Bishop, Açık ocak

Kaynakça

• Alejano, L.R., Ferrero, A.M., Oyanguren, P.R., Fernandes, M.I.A., 2011. Comparison of limit-equilibrium, numerical and physical models of wall slope stability. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 48, 16-26.
• Deliormanlı, A.H., Özdoğan, M.H., 2023. Fay Denetimli Bir Açık Ocakta Duraylılık Analizi, Yer Altı Kaynakları Dergisi, MT Bilimsel, 23.
• Hoek, E., Bray, J.W., 1981. Rock Slope Engineering. 3rd edition. London, Institute of Mining and Metallurgy. 385 p.
• Hoek, E., 1999. Putting numbers to geology – an engineer’s viewpoint. Quarterly Journal of Engineering Geology, 32, 1-19.
• Karaman, K., 2013. Kaya Şev Duraylılığının Farklı Yöntemlerle Değerlendirilmesi (Ünye, Ordu) Jeoloji Mühendisliği Dergisi 37 (1), 27-47.
• Komurlu, E., 2022. Case studies on Q-slope method use for slope stability analyses. Studia Geotechnica et Mechanica, 44, 190-197.
• Pantalidis, L., 2009. Rock slope stability assesment through rock mass classification systems. International Journal of Rock Mechanics and Mining Sciences, 46, 315-325.
• Siyako, M., Burkan, K.A. ve Okay, A.I., 1989, Biga veGelibolu Yarımadalarının Tersiyer Jeolojisi ve hidrokarbon olanakları: TPJD Bült, 1/3, 183- 199.
• Ulusay, R., Gökçeoğlu, C., Sönmez, H., Tuncay, E., 2001. Causes, mechanism and environmental impacts of instabilities at Himmetoğlu coal mine and possible remedial measures, Environmental Geology, 40 (6), 769-786.