Farklı Kayalarda MgSO4 Tuz Kristallenmesi Deneyi Sonuçlarının Bozunma Hızı (AV) Yöntemi ile değerlendirilmesi

Yıl 2025, Sayı: 28, 1 - 13, 08.12.2025

Ali Özvan , Mesut Bor , Elif Erdeve Özvan

Öz

Yüz yıllardır iç ve dış mekânlar için tedarik edilen yapı malzemelerinin önemli bir kısmı doğal kaya malzemelerden oluşmaktadır. Uzun yıllar boyunca iklim koşullarından etkilenen bu malzemeler, doğal özelliklerini kaybedebilmektedirler. Günümüzde kaya malzemeler seçilirken uzun dönem boyunca oluşabilecek yıpranma özelliklerinin bilinmesi ve buna göre kullanılacak yer ve mekânların belirlenmesi önem arz etmektedir. Bu çalışmada da, farklı kayaları doğada en çok yıpratan tuz kristallenmesi etkisi araştırılmış ve bozunma deneyleri yapılarak kayıp miktarlarının belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu çalışmada küp örnekler üzerinde tuz kristallenmesi deneyleri yapılmış ve çeşitli noktalardan alınan toplamda 13 adet kaya örneğinin bozunma öncesi ve sonrasındaki fiziksel ve mekanik özellikleri incelenmiştir. Değerlendirmede son yıllarda kullanılan Bozunma Hızı (AV) yöntemlerine göre kaya örnekler değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler ışığında, porozite ve mineralojik bileşime bağlı olarak, farklı kayaların fiziksel özelliklerinin, bozunma derecesinin ve parçalanmasının değişkenlik göstereceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bozunma hızı , gözeneklilik , kaya gözeneği

Kaynakça

• Akın, M., 2008. Eskipazar Karabük Travertenlerinin Bozunmasının Araştırılması. Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Jeoloji Mühendisliği, Ankara, Doktora Tezi, 280 s.
• Akın, M., ve Dinçer, İ., Özvan, A., Oyan, V., Tapan, M., 2016. İgnimbiritlerdeki Kılcal Su Emme Özelliğinin Ahlat Selçuklu Mezar Taşlarının Bozunmasındaki Rolü. Jeoloji Mühendisliği Dergisi. 40 (2).
• Akın, M., Özvan, A., Dinçer, İ., Topal, T., 2017. Evaluation of the physico‑mechanical parameters affecting the deterioration rate of Ahlat ignimbrites (Bitlis, Turkey). Environmental Earth Sciences. 76:827.
• Angeli, M., Bigas, J.P., Benavente, D., Menendez, B., Hebert, R., David, C., 2007. Salt crystallization in pores: quantification and estimayion of damage. Environmental Geology. 52. 205-213.
• Benavente, D., Del Cura, M.A.G., Fort, R., Ordonez, S., 2004. Durability estimation of porous building stones from pore structure and strength. Engineering Geology. 74, 113-127
• Benavente, D., Cueto, J., Martinez, N., Garcia, M.A., Canaveras, J.C., 2007. The influence of petrophysical properties on the salt weathering of porous building rocks. Environmental Geology. 52, 197-206.
• ISRM The complete ISRM suggested methods for rock characterization, testing and monitoring: 1974-2006. Ulusay R, Hudson JA, editors. Ankara: Kozan Ofset; 2007.
• Jackson, M.D., Marra, F., Hay, R.L., Cawood, C., Winkler, E.M., 2005. The judicious selection and preservation of tuff and travertine building stone in ancient Rome. Archaeometry. 47(3), 485-510. Özvan, A., Dinçer, İ., Akın, M., Oyan, V., Tapan., M., 2015. Experimental studies on ignimbrite and the effect of lichens and capillarity on the deterioration of Seljuk Gravestones. Engineering Geology. 185, 81-95.
• RILEM Recommended Tests To Measure The Deterioration Of Stone And To Assess The Effectiveness Of Treatment Methods. Commission 25-PEM. Material and Structures. 13, 175-253, 1980.
• Seiki, T., Aydan, Ö., 2003. Deterioration of Oya tuff and its mechanical property change as building stone. Proceedings of Industrial Minerals and Building Stones. 329-336.
• Sousa, L.M.O., Del Rio, L.M.S., Calleja, L., De Argandona, V.G.R., Rey, A.R. 2005. Influence of microfractures and porosity on the physico-mechanical properties and weathering of ornamental granites. Engineering Geology. 77, 153-168.
• TS 699 Doğal Yapı Taşları, İnceleme Ve Deney Metotları, Türk Standartları Enstitüsü.ICS 91.100.01; 91.100.15. Ankara. 2009.
• Topal, T., Doyuran, V., 1997. Analyses of deterioration of the Cappadocian tuff, Turkey. Environmental Geology. 34(1), 5-19.
• Tuğrul, A., Zarif, İ.H., 1998. The influence of mineralogical, textural and chemical characteristics on the durability of selected sandstones in İstanbul, Turkey. Bull. Engineer Geology Environmental. 57, 185-190.
• Tuğrul, A., 1997. Change in pore size distribution due to weathering of basalts and its engineering significance. Engineering Geology and the Environment, Proc. International. Symp. On Engineering Geology and the Environment. IAEG (pp. 419-424), Athens, Greece.
• Tuğrul, A., 2004. The effect of weathering on pore geometry and compressive strength of selected rock types from Turkey. Engineering Geology. 75, 215-227.