Gemi Acentelerinin E-Gümrük Hizmetinin Teknoloji Kabul Modeli ile Değerlendirilmesi: Doğu Akdeniz Örneği

Yıl 2020, Cilt: 1 Sayı: 2, 102 - 113, 02.11.2020

Başak Gökpınar Bozhüyük

Öz

Teknoloji Kabul Modeli (TKM) çeşitli alanlara entegre edilen bilgi teknolojilerinin kullanıcı tarafından kabul davranışını açıklama ve tahmin etme hususunda yaygın olarak kullanılan teorik bir modeldir. Bilgi teknolojisindeki yenilikler ve gümrük idarelerinde internet kullanımının artmasıyla beraber ticaretin kolaylaştırılması maksadıyla elektronik gümrük sistemleri hayata geçirilmiştir. Gümrük süreçlerinin elektronikleşmesiyle kullanıcıların, yeni sistemlere adaptasyon sağlamaları önem arz etmektedir. Bu çalışmanın amacı gemi acente çalışanlarının elektronik gümrük sistemlerine adaptasyon sağlayıp sağlayamadıklarını TKM çerçevesinde açıklamaktır. Araştırmanın amacına ulaşmak için Doğu Akdeniz Bölgesinde faaliyette bulunan gemi acente çalışanlarına anket uygulanmıştır. Model içerisinde yer alan değişkenlerin acente çalışanına etkisini açıklayabilmek için regresyon analizi uygulanmıştır. Araştırma sonuçlarına göre, algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, tutum ve davranışsal niyet gemi acente çalışanlarının e-gümrük sistemine adaptasyonlarını etkileyen önemli belirleyiciler olduğu tespit edilmiştir. Elde edilen sonuçlara göre davranışsal niyet, pozitif fakat düşük bir oran ile gerçek kullanımı açıkladığı tespit edilmiştir. Algılanan fayda, algılanan kullanım kolaylığı, tutum ve davranışsal niyet arasında beklenildiği gibi son derece anlamlı ve olumlu bir ilişki olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Bilgi Teknolojileri, Gemi Acente, Doğu Akdeniz

Evaluation of E-Customs Service of Ship Agencies with Technology Acceptance Model: Eastern Mediterranean Example

Öz

With the digitalization of customs processes, it has become more essential for users adapting to new systems. The aim of this study is to examine the adaptation levels of ship agency employees to electronic customs systems within the framework of the Technology Acceptance Model (TAM). In this direction, a 20-statement questionnaire consisting of 5 variables in 7-likert format has been applied to ship agency employees operating in the Eastern Mediterranean Region. The expressions regarding the variables in the questionnaire have been adapted from the studies conducted within the framework of TAM. In TAM; Regression analysis has been applied to analyze the relationship among perceived usefulness, perceived ease of use, attitude, behavioral intention, and actual use variables. According to the research results; perceived usefulness, perceived ease of use, attitude towards behavior and behavioral intention have been found as important determinants affecting the adaptation of ship agency employees to the e-customs systems. According to the obtained findings; it has been observed that behavioral intention positively impacts actual use although the rate of this effect is not very high, its existence can still be claimed. Regression analysis results showed that there has been a highly significant and positive relationship among perceived usefulness, perceived ease of use, attitude and behavioral intention variables participating in the model

Anahtar Kelimeler

Information Technologies, Shipping Agency, Eastern Mediterranean

Kaynakça

• Abdullah, F. and Ward, R. (2016). Developing a general extended Technology Acceptance Model for e-Learning (GETAMEL) by analysing commonly used external factors. Computers in Human Behavior, 56, 238-256. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.11.036.
• Aboelmaged, M. G. (2010). Predicting e‐procurement adoption in a developing country. Industrial Management & Data Systems. https://doi.org/10.1108/02635571011030042.
• Ajzen, I. (1991). The theory of planned behavior, Organizational Behavior And Human Decision Processes, 50, 179–211. https://doi.org/10.1016/0749-5978(91)90020-T.
• Ak, Y.E. (2019). Ziraat fakülteleri öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş organizmalı ürünlere yönelik tutum ve davranışlarının Teknoloji Kabul Modeline göre incelenmesi. Ankara Üniversitesi, Biyoteknoloji Enstitüsü, Ankara.
• Al-Hujran, O., Al-Debei, M. M., Chatfield, A., and Migdadi, M. (2015). The imperative of influencing citizen attitude toward e-government adoption and use. Computers in human Behavior, 53, 189-203. https://doi.org/10.1016/j.chb.2015.06.025.
• Altın Gümüşsoy, Ç. (2009). Elektronik-açık eksiltme teknolojisinin kullanımını etkileyen faktörlerin Genişletilmiş Teknoloji Kabul Modeli ile açıklanması. (Doktora Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Altunışık, R., Coşkun, R., Bayraktaroğlu, S., ve Yıldırım, E., (2012). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Sakarya, Sakarya Yayıncılık.
• Belanche, D., Casaló, L. V. and Flavián, C. (2012). Integrating trust and personal values into the Technology Acceptance Model: The case of e-Government services adoption. Cuadernos de Economía y Dirección de la Empresa, 15(4), 192-204. https://doi.org/10.1016/j.cede.2012.04.004.
• Davis, F.D. (1986). A technology acceptance model for empirically testing new end- user information systems: Theory and results, PhD Thesis, Sloan School of Management, MIT.
• Davis, F.D., Bagozzi, R.P. and Warshaw, P.R. (1989). User acceptance of computer technology: A comparison of two theoretical models, Management Science, 35(8), 982-1003. https://doi.org/10.1287/mnsc.35.8.982.
• Davis, F. D. (1993). User acceptance of information technology: system characteristics, user perceptions and behavioral impacts. International Journal of Man-Machine Studies, 38(3), 475-487.
• De Wulf, L. (2004). Strategy for customs modernizations. in De Wulf, L., ve Sokol, J. B. (Eds.). Customs modernization handbook. Washington: The World Bank.
• T.C. Başbakanlık, Devlet Planlama Teşkilatı (2005). E-devlet proje ve uygulamaları. Erişim adresi: http://ekutup.dpt.gov.ii tr/bilisim/e-devlet/tr2005.pdfEren, A. ve Kaya, M. D. Elektronik belge yönetim sisteminin algılanan kullanılabilirliğinin değerlendirilmesi. Ergonomi, 2(2), 88-100.
• Ekufu, T. K. (2012). Predicting cloud computing technology adoption by organizations: An empirical integration of technology acceptance model and theory of planned behavior (Doctoral dissertation, Capella University).
• Fishbein, M. and Ajzen, I. (1975). Belief, attitude, intention and behavior: An introduction to theory and research, Reading, Mass.: Addison- Wesley. https://doi.org/10.5465/256770.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. and Anderson, R. E. (2014). Exploratory Factor Analysis. In: Joseph F. Hair, Jr. ... [et al.]. Multivariate Data Analysis. (p. 89-149). United States of America: Pearson.
• Hamid, A. A., Razak, F. Z. A., Bakar, A. A. and Abdullah, W. S. W. (2016). The effects of perceived usefulness and perceived ease of use on continuance intention to use e-government. Procedia Economics and Finance, 35(2016), 644-649. https://doi.org/10.1016/s2212-5671(16)00079-4. Hernandez-Ortega, B., Serrano-Cinca, C. and Gomez-Meneses, F. (2014). The firm's continuance intentions to use inter-organizational ICTs: The influence of contingency factors and perceptions. Information & Management, 51(6), 747-761. https://doi.org/10.1016/j.im.2014.06.003.
• Hsiao, C. H. and Yang, C. (2011). The intellectual development of the technology acceptance model: A co-citation analysis. International Journal of Information Management, 31(2), 128-136. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2010.07.003.
• Hung, S. Y., Chang, C. M. and Yu, T. J. (2006). Determinants of user acceptance of the e-Government services: The case of online tax filing and payment system. Government Information Quarterly, 23(1), 97-122. https://doi.org/10.1016/j.giq.2005.11.005.
• Lean, O. K., Zailani, S., Ramayah, T. and Fernando, Y. (2009). Factors influencing intention to use e-government services among citizens in Malaysia. International Journal of Information Management, 29(6), 458-475. https://doi.org/10.1016/j.ijinfomgt.2009.03.012.
• Lederer, A.L., Maupin, D.J., Sena, M.P. and Zhuang, Y. (2000). The Technology Acceptance Model and The World Wide Web. Decision Support System, 29 (2000) 269-282. Lee, T. M. and Park, C. (2008). Mobile technology usage and B2B market performance under mandatory adoption. Industrial Marketing Management, 37(7), 833-840. https://doi.org/10.1016/j.indmarman.2008.02.008.
• Lin, F., Fofanah, S. S. and Liang, D. (2011). Assessing citizen adoption of e-Government initiatives in Gambia: A validation of the technology acceptance model in information systems success. Government Information Quarterly, 28(2), 271-279. https://doi.org/10.1016/j.giq.2010.09.004.
• McKnight, D. H. and Chervany, N. L. (2001). What trust means in e-commerce customer relationships: An interdisciplinary conceptual typology. International Journal of Electronic Commerce, 6(2), 35-59. https://doi.org/10.1080/10864415.2001.11044235.
• Özer, G., Özcan, M. ve Aktaş, S. (2010). Muhasebecilerin bilgi teknolojisi kullanımının Teknoloji Kabul Modeli (TKM) İle incelenmesi. Journal of Yasar University, ss. 3278: 3293.
• Nzaramyimana, L. and Susanto, T. D. (2019). Analysis of actors affecting behavioural ıntention to use e-Government services in Rwanda. Procedia Computer Science, 161, 350-358. https://doi.org/10.1016/j.procs.2019.11.133.
• Park, N., Rhoads, M., Hou, J. and Lee, K. M. (2014). Understanding the acceptance of teleconferencing systems among employees: An extension of the technology acceptance model. Computers in Human Behavior, 39, 118-127. https://doi.org/10.1016/j.chb.2014.05.048.
• Pazvant, E. (2017). Nesnelerin interneti teknolojisine sahip ürünlerin kullanım niyetinin teknoloji kabul modeli kapsamında değerlendirilmesi. (Yüksek Lisans Tezi), Düzce Üniversitesi, Sosyal Blimler Enstitüsü, Düzce.
• Raus, M., Flügge, B. ve Boutellier, R. (2009). Electronic customs innovation: An improvement of governmental infrastructures, Government Information Quarterly 26, 246–256. https://doi.org/10.1016/j.giq.2008.11.008.
• Rençber, S.Ö. (2019). Büyük veri kullanımının Teknoloji Kabul Modeli ile incelenmesi: lisansüstü eğitim örneği. (Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Shyu, S.H.P. and Huang, J.H. (2011). Elucidating usage of e-government learning: A perspective of the extended technology acceptance model. Government Information Quarterly, 28, 491–502. https://doi.org/10.1016/j.giq.2011.04.002.
• Taylor, S. and Todd, P. A. (1995c). Understanding information technology usage: A test of competing models. Information Systems Research, 6(2), 144-176.
• Torun, N. ve Cengiz, E. (2019). Endüstri 4.0 bakış açısının öğrenciler gözünden Teknoloji Kabul Modeli (TKM) ile ölçümü. Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 2019 (22), 235-250. https://doi.org/10.18092/ulikidince.442734.
• Turan, B. (2011). Bilgi ve iletişim teknolojileri kullanımının teknoloji kabul modeli ile incelenmesi ve sınıf öğretmenleri üzerinde bir uygulama. (Yüksek Lisans Tezi). Bilecik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bilecik.
• UNCTAD Review of Maritime Transport 2017. Retrieved from https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/rmt2017_en.pdf.
• UNCTAD Review of Maritime Transport 2019. Retrieved from https://unctad.org/en/PublicationsLibrary/rmt2019_en.pdf.
• Venkatesh, V. and Davis, F.D. (2000). A theoretical extension of the Technology AcceptanceModel: Four longitudinal field studies, Management Science, 46(2), 186- 204. https://doi.org/10.1287/mnsc.46.2.186.11926.
• Venkatesh, V. M.G. Morris, G.B. Davis, and F.D. Davis (2003), User Acceptance of Information Technology: Toward a Unified View, MIS Quarterly, 27(3), 425-478.
• Wangpipatwong, S., Chutimaskul, W. and Papasratorn B., (2008). “Understanding citizen’s continuance intention to Use e-Government website: A composite view of Technology Acceptance Model and Computer Self-Efficacy”. The Electronic Journal of E-Government 6(1), 55 – 64.
• Wu, C. S., Cheng, F. F., Yen, D. C. and Huang, Y. W. (2011). User acceptance of wireless technology in organizations: A comparison of alternative models. Computer Standards & Interfaces, 33(1), 50-58. https://doi.org/10.1016/j.csi.2010.03.002.
• Wixom, B. H. and Todd, P. A. (2005). A theoretical integration of user satisfaction and technology acceptance. Information Systems Research, 16(1), 85-102. https://doi.org/10.1287/isre.1050.0042.
• Yağcı, M.İ ve Çabuk S. (Ed.). (2014). Pazarlama teorileri: İstanbul: Kapital Medya Hizmetleri A.Ş.
• Yang, H. D. and Yoo, Y. (2004). It's all about attitude: revisiting the technology acceptance model. Decision Support Systems, 38(1), 19-31. https://doi.org/10.1016/S0167-9236(03)00062-9.