KAMU GÖREVLİLERİ VE ETİK İLKELER: TÜRKİYE ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 2, 234 - 247, 31.10.2021

Haydar Albayrak

Öz

Modern devletlerdeki yürütme erkinin önemli bir parçası olan kamu yönetiminin amacı, kamu görevlileri ve kamu malları aracılığıyla kamu hizmetlerini gerçekleştirmek, böylece kamu yararını sağlamaktır. Modern kamu yönetimi anlayışının gelişim sürecinde ön plan çıkan “kamu yararı” kavramı, “kamu yönetimi etiği” düşüncesinin gelişimine katkı sunmuştur. Bu süreçte bazı uluslararası kuruluşlar kamu yönetiminde uyulması gereken etik ilke ve standartlar geliştirmişlerdir. Ancak etik ilke ve standartların geliştirilmesi etik-dışı tutum ve davranışları önlemeye yetmemiştir.
Türk kamu yönetiminde de etik-dışı tutum ve davranışların yaygın olduğu yönünde çeşitli araştırmalar bulunmaktadır. Bunun en önemli sebebi, Türkiye’de etik-dışı tutum ve davranış sorununun uzun yıllar boyunca göz ardı edilmesidir. Türkiye’de etik konusundaki en önemli adım 2004 yılında çıkarılan 5176 sayılı “Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun” ile atılmıştır. Söz konusu kanunla daha önce Türk mevzuatında dağınık halde bulunan etik ilke ve standartlar, sistemli bir şekilde bir araya toplanmış ve “Kamu Görevlileri Etik Kurulu” kurulmuştur.
Çalışmada, kamu yönetiminin en önemli unsurlarından biri olan kamu görevlilerinin etik değerlere uyma yükümlülüğü ele alınmaktadır. Alıntısal ve dolaylı anlatım yönteminin uygulandığı, konuyla ilgili literatürler ve yasal düzenlemeler ele alındığı çalışmada, öncelikle etik, ahlak, kamu yönetimi ile etik ilişkisine değinilmiş ardından Türkiye ve dünyadaki kamu yönetiminde etik konusunda yapılanlara ve elde edilen sonuçlar üzerinde durulmuştur. Ayrıca, kamu görevlilerinde etik anlayışının geliştirilmesi ve yerleştirilmesi için yapılması gerekenler konusunda önerilerde bulunulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Etik, Ahlak, Kamu Yönetimi, Kamu Görevlisi

PUBLIC OFFICIALS AND ETHICAL PRINCIPLES:AN EVALUATION ON TURKEY

Öz

The aim of public administration, which is an important part of the executive power in modern states, is to perform public services through public officials and public goods, thus providing the public interest. The concept of "public interest", which came to the fore in the development process of modern public administration understanding, contributed to the development of the idea of "public administration ethics". In this process, some international organizations have developed ethical principles and standards that must be followed in public administration. However, the development of ethical principles and standards was not enough to prevent unethical attitudes and behaviors.
There are various studies that show that unethical attitudes and behaviors are common in Turkish public administration. The most important reason for this is that the problem of unethical attitudes and behavior in Turkey has been ignored for many years. The most important step in the field of ethics in Turkey was taken with Law No. 5176 on “Establishment of an Ethics Committee for Public Officials and Amendments to Some Laws” enacted in 2004. With the said law, the ethical principles and standards that were previously scattered in the Turkish legislation were gathered together in a systematic way and the “Public Servants Ethics Board” was established.
In the study, the obligation of public officials, one of the most important elements of public administration, to comply with ethical values is discussed. In the study, in which the citation and indirect expression method are applied, the literature and legal regulations related to the subject are discussed, firstly, ethics, morality, the relationship between ethics and public administration are discussed, and then what has been done about ethics in public administration and the results obtained are mentioned in Turkey and in the world. In addition, suggestions are made on what needs to be done in order to develop and establish an understanding of ethics in public officials.

Anahtar Kelimeler

Ethics, Morality, Public Administration, Public Official

Kaynakça

• Al, H. (2008). Yeni Kamu Yönetimi: Ülke Deneyimleri. İstanbul: Değişim Yayınları.
• Albayrak, H. (2012). Kamu Kurumlarında Bireysel Performans Ölçümü. Turgut Özal Uluslararası Ekonomi ve Siyaset Kongresi-II (19-22 Nisan 2012), (ss. 1411-1434), Malatya: İnönü Üniversitesi.
• Cooper, P., Brady, L., Hardeman, O. H., Hyde, A., Naff, K. C., Ott. J. S. ve H. White (1998). Public Administration for the Twenty-First Century. Fort Worth: Harcourt Brace College Publishers.
• Çadırcı, M. (1997), Tanzimat Döneminde Anadolu Kentlerinin Sosyal ve Ekonomik Yapısı, Ankara: TTK Yayınları.
• Doğan, K. C. (2015). Yeni Kamu Yönetimi ve Etik Anlayışının Türk Kamu Yönetiminde Kurumsallaşması: Kamu Görevlileri Etik Kurulu Örneği. Turkish Studies, 10(10), 381-402.
• Ergun, T. (2004). Kamu Yönetimi: Kuram, Siyasa, Uygulama. Ankara: TODAİE Yayınları.
• Eryılmaz, B. (2008). Etik Kültürü Geliştirmek. Türk İdaresi Dergisi, 80(459), 1-12.
• Eryılmaz, B. (2012). Kamu Yönetimi Düşünceler-Yapılar-Fonksiyonlar-Politikalar (Genişletilmiş ve Gözden Geçirilmiş). 5. Baskı, Ankara: Okutman Yayıncılık.
• Goss, R. P. (1996). A Distinct Public Administration Ethics? Journal of Public Administration Research and Theory (J-PART), 6(4), 573-597.
• Gök, S. (2008). İş Etiği ile İş Ahlakı Arasındaki İlişki ve Çalışma Yaşamında İş Etiğini Etkileyen Faktörler, Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 5(1), 1-19.
• Güler, B. A., Karahanoğulları, O., Karasu, K., Ömürgönülşen, U., Akın, Ö., Tellal, E., Keskin, N. E., Çınar, T., Esen, S. ve M. N. Kutlu (2009). Kamu Yönetimi Ülke İncelemeleri. 2. Baskı, Ankara: İmge Kitabevi.
• Günday, M (2002). İdare Hukuku. Ankara: İmaj Yayıncılık.
• Koçak, S. Y. ve G. Yüksel (2010). Türk Kamu Yönetiminde Etik ve Kamu Görevlileri Etik Kurulu. Bilgi, (21), 73-95.
• Koçberber, S. (2008). Dünyada ve Türkiye’de Denetim Etiği. Sayıştay Dergisi, (68), 65-89.
• Mahmutoğlu, A. (2009). Etik ve Ahlak, Benzerlikler, Farklılıklar ve İlişkiler. Türk İdare Dergisi, 81(463-464), 225-249.
• Mumcu, A. (1969). Osmanlı Devleti’nde Rüşvet. Ankara: Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Yayını.
• Nohutçu, A. (2004). Etik ve Kamu Yönetimi. Editörler: Muhittin Acar ve Hüseyin Özgür Çağdaş, Kamu Yönetimi-II. (ss. 389-411), Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• OECD (2000), Kamuoyu Güveninin Tesisi: OECD Ülkelerinde Alınan Etik Önlemler, Araştırma Raporu.
• OECD Raporu (1996). Kamu Hizmetinde Etik: Güncel Konular ve Uygulama.
• Önen, S. M. ve A. Yıldırım (2014). Kamu Yönetiminde Etik Denetimi: OECD Ülkeleri Örneği. Akademik Yaklaşımlar Dergisi, 5(1), 103-126.
• Özdemir, M. (2008). Kamu Yönetiminde Etik. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 4(7), 179-195.
• Özlem, D. (2004). Etik. İstanbul: İnkılap Yayınevi.
• Radhika, D. (2012). Ethics in Public Administration. Journal of Public Administration and Policy Research, 4(2), 23-31. Available online at http://www.academicjournals.org/JPAPR DOI: 10.5897/JPAPR11.049
• Saylam, G. (2007). Kamu Yönetiminde Etik Çalışmalar ve Türkiye’deki Son Gelişmeler (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Yönetimi Anabilim Dalı.
• Sponville, A. C. (2006). Felsefeyi Takdimimdir. Çev. Seza Yılancıoğlu. İstanbul: Altın Kitaplar.
• Svara, J. H. (2007), The Ethics Primer for Public Administrators in Government and Nonprofit Organization. Arizona: Jones and Bartlett Publishers.
• Transparency International (2020). Corruption Perceptions Index. https://www.transparency.org/en/cpi/2020/table/tur# (13.09.2021).
• TÜSİAD (2003). Kamu Hizmetinde Etik: Güncel Konular ve Uygulamalar. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• TÜSİAD (2005). Devlette Etikten Etik Devlete: Kamu Yönetiminde Etik. İstanbul: TÜSİAD Yayınları.
• Usta, A. (2010). Kamu Görevlisinin Etik Amaç ve Ahlaki Yükümlülüğüne Yönelik Bir Değerlendirme. Türk İdare Dergisi, (468), 159-181.
• Usta, A. (2011). Kuramdan Uygulamaya Kamu Yönetiminde Etik ve Ahlak. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 1(2), 39-50.
• Uyanık, M. (2003). Felsefi Düşünceye Çağrı, Ankara: Elis Yayınları.
• Uzun, Y. (2011). Kamu İdarelerinde Etik Yönetim. Sayıştay Dergisi, (80), 33-56.
• Yatkın, A. (2015). Kamuda Etik Yönetimi. Ankara: Nobel Yayınevi.
• Yüksel, C. (2005). Türk Kamu Yönetiminde Etik Mevzuatın Değerlendirilmesi ve Çözüm Önerileri. Siyasette ve Yönetimde Etik Sempozyumu. (ss. 346-360).
• Yüksel, C. (2006). Kamu Yönetiminde Etik ve Türk Kamu Yönetiminde Etik Hakkında Yeni Yasal Düzenlemeler, İÜHFM, 64(2), 167-212.
• 657 sayılı Kanun (1965). Devlet Memurları Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (23.07.1965 tarih ve 12056 sayılı).
• 5176 sayılı Kanun (2004). Kamu Görevlileri Etik Kurulu Kurulması ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. Ankara: Resmi Gazete (08.06.2004 tarih ve 25486 sayılı).
• 5176 sayılı Kanun Uygulama Yönetmeliği (2005). Kamu Görevlileri Etik Davranış İlkeleri ile Başvuru Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik. Ankara: Resmi Gazete (13.04.2005 tarih ve 25785 sayılı).
• 5237 sayılı Kanun (2004). Türk Ceza Kanunu. Ankara: Resmi Gazete (26.09.2004 tarih ve 25611 sayılı).