Uluslararası Havayolu Yolcu Taşımacılığı Şirketlerinin Finansal Performansının Oran Analiziyle Değerlendirilmesi

Yıl 2023, , 87 - 108, 17.04.2023

Erdinç Karadeniz , Cansu Aydın

https://doi.org/10.25095/mufad.1192317

Cited By: 2

Öz

Bu araştırmanın amacı uluslararası ölçekte havayolu yolcu taşımacılığı şirketlerinin finansal performansının karşılaştırmalı olarak analiz edilmesidir. Bu amaçla Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Asya-Pasifik ve Avrupa ülkelerindeki menkul kıymet borsalarında pay senetleri işlem gören 64 havayolu yolcu taşımacılığı şirketinin 2016-2021 yıllarına ait finansal performansı oran analiziyle karşılaştırılmalı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda havayolu şirketlerinin likidite performansının cari oran ve asit test oranı itibariyle zayıf, nakit oran itibariyle de yüksek olduğu ve çalışma sermayesinin yeterli olmadığı saptanmıştır. Finansal yapı itibariyle şirketlerin yabancı kaynak ağırlıklı finanse olduğu, öz kaynaklarının yetersiz olduğu ve bu bağlamda finansal risklerinin yüksek olduğu belirlenmiştir. Faaliyet performansı açısından şirketlerin faaliyet oranlarının örneklem, oran ve yıl bağlamında farklılık gösterdiği tespit edilmiştir. Karlılık performansı açısından ise şirketlerin genel olarak satış, öz kaynak ve varlık karlılık oranlarının düşük olduğu saptanmıştır. Araştırmada ayrıca Covid-19 salgınının havayolu şirketlerinin likidite, finansal yapı, faaliyet ve karlılık performansını oldukça olumsuz bir şekilde etkilediği de gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Finansal Performans, Oran Analizi, Havayolu Yolcu Taşımacılığı

Kaynakça

• Acar, Mustafa (2003), “Tarımsal işletmelerde finansal performans analizi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (20), ss. 21-37.
• Akca, Meltem (2020), “COVID-19’un Havacılık Sektörüne Etkisi”, Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4), ss. 45-64.
• Akgüç, Öztin (2017), Mali Tablolar Analizi, Arayış Basımevi, İstanbul
• Aksoy, Ahmet – Yalçıner, Kürşat (2013), İşletme Sermayesi Yönetimi, Detay Anatolia Akademi Yayıncılık, Ankara.
• Aman, Qaiser - Altass, Sultan (2021), “Pre-and Post-COVID-19 condition, performance and future of the airline industry: Evidence from accounting data. Amazonia Investiga”, Amazonia Investiga, 10(37), pp. 9-23.
• Aslan, Tunay (2018), “Futbol Kulüplerinin Finansal Performansının Oran Yöntemiyle Analizi: BİST’de İşlem Gören Futbol Kulüpleri Üzerine Bir Uygulama”. Muhasebe ve Vergi Uygulamaları Dergisi, 11(3), ss. 349-362.
• ATAG (2020), ICAO Aviation Benefits Beyond Borders (2020). https://aviationbenefits.org/media/167517/aw-oct-final-atag_abbb-2020-publication-digital.pdf (19.05.2022).
• Battal, Ünal (2018), “Türkiye’de Havayolu Taşımacılığının Finansman Sorunları: Dematel Yöntemi Uygulaması”, Ömer Halisdemir Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 11(2), ss. 96-111.
• Beyazgül, Mehmet – Öcek, Cemile – Karadeniz, Erdinç (2022), “Covid-19 Salgınının Kara, Deniz ve Havayolu Yolcu Taşımacılığı Sektörlerinin Likidite ve Finansal Başarısızlık Risklerine Etkisinin Analizi”. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), ss. 282-300.
• Boru, Eyob (2014), “Profitability Analysis of Ethiopian Airlines from 2009 to 2012”. Bazhelor’s Thesis Degree Programme in International Business, HAAGA-HELIA University of Aplied Sciences.
• Brigham, Eugene - Houston, Joel (2014), Fundamental of Financial Management, Seventh Edition, CBS College Publishing, New York.
• Britton, Anne - Waterston, Chris (2006), Financial Accounting. Leeds Metropolitan University, Fifth Edition, Prentice Hall, Harlow.
• Capobiance, Heloisa Marcia Pries - Fernandes, Elton (2004), “Capital structure in the world airline industry”. Transportation Research Part A: Policy and Practice, 38(6), pp. 421-434.
• Cento, Alessandro (2008), The airline industry: challenges in the 21st century. İtalya: Springer Science & Business Media. Ceylan, Ali - Korkmaz, Turhan (2018), Finansal Yönetim Temel Konular, Ekin Yayınevi, Bursa.
• Çalış, Ercan – Küçükgergerli, Nabi – Sarıdoğan, Atılgan (2021), “COVID-19 Pandemisinin Türk Hava Yolları Anonim Ortaklığının Finansal Performansına Etkileri İçin Bir Analiz”. Mali Cozum Dergisi/Financial Analysis, 31(166) ss. 43-65.
• Dao, Phuong (2016), “Performance Evaluation Based on Financial Raitos Case: Finnair and Scandinavian Airlines”. Degree Thesis International Business, 16560, 71.
• Daryanto, Wiwiek Mardawiyah - Nurfadilah, Dety (2018), “Financial performance analysis before and after the decline in oil production: Case study in Indonesian Oil and Gas Industry”. International Journal of Engineering & Technology, 7(3.21), ss. 10-15.
• Dilek Sarsın, Kaya (2016), “Havayolu Yolcu Taşımacılığı Sektörü”, Türkiye İş Bankası İktisadi Araştırmalar Bölümü, İş Bankası Rapor, İstanbul.
• Duran, Mahmut Sami - Acar, Mustafa (2020), “Bir Virüsün Dünyaya Ettikleri: Covid-19 Pandemisinin Makroekonomik Etkileri”. International Journal of Social and Economic Sciences, 10(1), ss. 54-67.
• Erduru, İncilay (2021), “Covid-19 Salgınının yolcu taşımacılığı sektörlerinin finansal performansına olan etkisinin incelenmesi”. Uluslararası İşletme, Ekonomi ve Yönetim Perspektifleri Dergisi, 5(2), ss. 877-891.
• Flouris, Triant – Walker, Thomas (2005), “Financial Comparisons Across Different Business Models in the Canadian Airline Industry”. Journal of Air Transportation, 12(1).
• Guzhva, Vitaly – Pagiavlas, Notis (2003), “Corporate capital structure in turbulent times: a case study of the US airline industry”. Journal of Air Transport Management, 9(6), pp. 371-379.
• Gümüş, Umut Tolga – Bolel, Neslihan (2017), “Rasyo Analizleri İle Finansal Performansın Ölçülmesi: Borsa İstanbul’da Faaliyet Gösteren Havayolu Şirketleri’nde Bir Uygulama”. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(2), ss. 87-96.
• Gündoğdu, Aysel (2021), Uygulamalı Finansal Tablolar Analizi. Gazi Kitabevi, Ankara.
• Investing.com internet sitesi (www.investing.com).
• İskenderoğlu, Ömer - Karadeniz, Erdinç - Ayyıldız, Nazif (2015), “Enerji Sektörünün Finansal Analizi: Türkiye ve Avrupa Enerji Sektörü Karşılaştırması”. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 3(3), ss. 86-97.
• Izzalqurny, Tomy Rizky – Subroto, Bambang – Ghofar, Abdul (2019), Izzalqurny, T. R., Subroto, B., & Ghofar, A. (2019). “Relationship between Financial Ratio and Financial Statement Fraud Risk Moderated by Auditor Quality”. International Journal of Research in Business and Social Science (2147-4478), 8(4), ss. 34-43.
• Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) İnternet Sitesi, www.kap.org.tr, 01.07.2022
• Karadeniz, Erdinç – Koşan, Levent – Kahiloğulları, Selda – Zencir, Banu (2015), “Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri Alt Sektöründeki Küçük, Orta ve Büyük Ölçekli İşletmelerin Likidite Durumunun Analizi”. Turizm ve Araştırma Dergisi, 4(2), ss. 18-27.
• Karadeniz, Erdinç - Beyaz, Mehmet (2018), “Yiyecek İçecek Endüstrisinin Finansal Analizi: Türkiye ve Avrupa Ülkeleri Karşılaştırılması”, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 15(3), ss. 639-656.
• Karadeniz, Erdinç - Kahiloğulları, Selda (2015), “Halka Açık Konaklama Şirketlerinin Finansal Yapılarının Analizi: Uluslararası Bir Karşılaştırma”. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 5(2), ss. 531-548.
• Karapınar, Aydın - Zaif, Figen Ayıkoğlu (2018), Finansal Analiz: Uluslararası Finansal Raporlama Standartları İle Uyumlu, Gazi Kitapevi, Ankara.
• Keleş, Dursun – Özulucan, Abitter (2020), “Havacılık İşletmelerinde Rasyo Yöntemi ile Finansal Performans Ölçümü: Borsa İstanbul (BİST)’da İşlem Gören İki Havayolu İşletmesi Üzerine Bir Araştırma”. İşletme Bilimi Dergisi, 8(3), ss. 503-534.
• Kızıl, Cevdet – Aslan, Tunay (2019), “Finansal Performansın Rasyo Yöntemiyle Analizi: Borsa İstanbul’da (BİST’de) İşlem Gören Havayolu Şirketleri Üzerine Bir Uygulama”. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), ss. 1778-1799.
• Kim, Woo Gon – Ayoun, Baker (2005), “Ratio analysis for the hospitality industry: A cross sector comparison of financial trends in the lodging, restaurant, airline, and amusement sectors”. The Journal of Hospitality Financial Management, 13(1), ss. 59-78.
• Kim, Jeongho - Lm, Chaechang (2017), “Study on corporate social responsibility (CSR): Focus on tax avoidance and financial ratio analysis”. Sustainability, 9(10), 1710.
• McCrary, Stuart (2010), Financial Mastering Accounting Essentials. The Critical Nuts and Bolts, John Wiley & Sons Inc. Meydan, Cebrail - Yıldırım, Bahadır Fatih - Senger, Ötüken (2016), “BIST’te İşlem Gören Gıda İşletmelerinin Finansal Performanslarının Gri İlişkisel Analiz Yöntemi Kullanılarak Değerlendirilmesi”. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 69, ss. 147-167.
• Morrell, Peter (2021). Airline finance. Routledge, Fifth Edition, Ashgate.
• Ömürbek, Vesile – Kınay, Bülent (2013), “Havayolu taşımacılığı sektöründe Topsis yöntemiyle finansal performans değerlendirilmesi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve idari Bilimler Dergisi, 18(3), ss. 343-363.
• Önal, Servet – Mat, Murat – Eroğlu, Sevim Ezgi (2018), “Hava Taşımacılığı İşletmelerinin Karlılık Analizi: Türkiye ve Avrupa Sektör Karşılaştırması”. Turkish Journal of Social Research/Turkiye Sosyal Arastirmalar Dergisi, 22(4), ss. 721-744.
• Öncü, Mehmet Akif - Çömlekçi, İstemi - Coşkun, Erhan (2010), “Havayolu Şirketlerinin Uyguladıkları Finansal Stratejiler Üzerine Bir Araştırma” Ekonomik ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(6), ss. 27-58.
• Özçelik, Berna Dömbekci (2018), “Liquidity Management Performance of Major International Airline Companies”. Interdisciplinary Public Finance, Business and Economics Studies, 25, 201.
• Özür, Karakaş Nazan (2019), “Küreselleşme Bağlamında Dünya’da ve Türkiye’de Hava Ulaşımının Gelişimi”, Coğrafi Bilimler Dergisi, 17(1), ss. 25-54.
• Prissia, Dika - Daryanto, Wiwiek Mardawiyah (2019), “Financial Performance Analysis of Top Three Asean Airline Companies Before and After Implementation of Asean Single Aviation Market The Period of 2014-2018”. International Journal of Business, Economics and Law 20 (1).
• Stepanyan, Armen (2014), Traditional ratio analysis in the airline business: a case study of leading US Carriers. West University of Timişoara, Romania.
• Yahoo Finance İnternet Sitesi, www.finance.yahoo.com, 01.07.2022
• Temel, Ergin (2022), “COVID-19 Salgınının Havayolu Yolcu Taşıma İşletmelerinin Finansal Performanslarına Etkisinin Oran Analiz Yöntemiyle İncelenmesi”, Borsa İstanbul Örneği, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi 24(COVID-19 Özel Sayısı), ss 53-78.
• The Wall Street Journal İnternet Sitesi, www.wsj.com, 01.07.2022
• Yıldırım, Ali Emre - Talebi, Nurhan (2017), “Türkiye’de sivil havacılık sektöründe müşteri ilişkileri yönetimi: Turkish Ground Services AŞ örneği”. Anadolu Bil Meslek Yüksekokulu Dergisi, (46), ss. 85-96.
• Yüksek, Gökçe - Cavcar, Mustafa - Rota, Yaşar - Çubuk, Meltem - Koçak, İbrahim - Sarılgan, Ali Emre - Durmaz, Vildan (2012). Turizm Ulaştırması, Anadolu Üniversitesi Açık Öğretim Fakültesi Yayınları, Eskişehir.