COVID-19 Pandemisinin Katılım Bankaları Üzerine Etkilerinin Bütünleşik CRITIC-MARCOS Yöntemi İle İncelenmesi

Yıl 2021, , 139 - 160, 04.10.2021

Mehmet Gençtürk , Serpil Senal , Esra Aksoy

https://doi.org/10.25095/mufad.937185

Cited By: 22

Öz

Dünyada tüm ülkeleri etkisi altına alan Covid-19 pandemisi insanların sosyal hayatları ile birlikte ülke ekonomilerini
de olumsuz etkilemiştir. Pandemi ile ilgili veriler bu etkinin bir süre daha devam edeceğini göstermektedir. Bu nedenle
ülkeler pandeminin ekonomileri üzerindeki etkilerini azaltacak önlemlere yoğunlaşmaktadırlar. Tüm dünyada olduğu gibi
ülkemizde de alınan önlemlerin birçoğunun bankalara yönelik olduğu görülmektedir. Çünkü bankalar finansal sistemin
önemli bir ayağını oluşturmaktadır. Bu çalışmada son yıllarda birçok İslam ülkesinde olduğu gibi ülkemizde de önemli bir
alana sahip olan katılım bankalarının pandemi dönemindeki genel performanslarının değerlendirilmesi amaçlanmıştır.
Çalışmada Çok Kriterli Karar Verme yöntemlerinden MARCOS yöntemi kullanılmıştır. Performanslarının
değerlendirilebilmesi için belirlenen kriterler; toplanan fonlar, kullandırılan fonlar, tasfiye olunacak alacaklar, toplam aktif,
özkaynak, net kar, personel sayısı ve şube sayısı olmakla birlikte kriterler CRITIC yöntemi ile ağırlıklandırılmış ve analiz
sürecine dahil edilmiştir. Sonuç olarak her iki dönemde de Vakıf Katılım Bankası A.Ş. en iyi performansı gösterdiği tespit
edilmiştir. Pandemi öncesi dönemde katılım bankaların performansının değerlendirmesinde tasfiye olunacak alacaklar
kriteri önemli bir önceliğe sahipken, pandemi döneminde net kar ve tasfiye olunacak alacaklar kriterinin katılım
bankalarının genel performans değerlemesinde önceliğinin arttığı gözlemlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Katılım Bankaları, Çok Kriterli Karar Verme, MARCOS, CRITIC, COVID-19

Kaynakça

• Alsu, Erkan - Taşdemir, Ahmet - Kallo, Zakaria (2018), “Katılım Bankalarının Performanslarının Değerlendirilmesi: Topsis Yöntemi ile Uluslararası Karşılaştırma”, Gaziantep University Journal of Social Sciences, 17(1), pp.303-316.
• Arabacı, Havva - Yücel, Duygu (2020), “Covid-19 Pandemisinin Türkiye Bankacılık Sektörü Üzerine Etkisi”, Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 9(3), Eylül, ss.196-208.
• Aytar, Oğuzhan (2020), “Kriz Yönetimi Bağlamında Türk Bankacılık Sektörünün Covid-19 Pandemisine Yönelik İletişim Stratejisi”, Social Sciences Studies Journal, 6(65), ss.2948-2955.
• Babuşcu, Şenol - Hazar, Adalet (2019), Finansal Piyasalar ve Kurumlar, Bankacılık Akademisi Yayınları, Yayın No: 10, Ankara.
• Bayram, Erdi (2020), “Katılım Bankalarının Finansal Performans Analizi: CRITIC ve PROMETHEE Yaklaşımları”, Balkan Sosyal Bilimler Dergisi, 9(18), ss. 32-38.
• Bayram, Erdi (2021), Türkiye’deki Katılım Bankalarının CRITIC Temelli EDAS Yöntemiyle Performans Değerlendirmesi, Finansal Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi, 13(24), Ocak, ss. 55-72.
• Çağıran Kendirli, Hülya - Kendirli, Selçuk - Aydın, Yasemin (2019), “Küresel Kriz Çerçevesinde Katılım Bankalarının ve Ticari Bankaların Mali Performanslarının TOPSIS Yöntemiyle Analizi”, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 33(1), Ocak, ss.137-154.
• Çelik, Serkan (2020), “Türk Katılım Bankacılığı Sektöründe Performans Analizi: Bütünleşik Critic ve Mabac Uygulaması”, İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi, 6(2), ss. 311-334.
• Değermenci, Aleyna (2016), Bulanık Ortamda Çok Kriterli Karar Verme Teknikleri İle Personel Seçimi: Katılım Bankacılığı Sektröründe Bir Uygulama, İstanbul Ticaret Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Endüstri Mühendisliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Demirci, Ebru - Yıldırım, Bahadır Fatih (2020), Türkiye Katılım Bankacılığı Sektöründe Gri EDAS Yöntemi ile Finansal Performans Analizi, İslami İktisat ve Finans Üzerine Araştırmalar, Nobel Yayınevi, Ankara, ss.205-224.
• Demirgüç Kunt, Aslı, - Pedreza, Alvaro – Ruiz Ortega, Claudia (2020). Banking Sector Performance During The Covid-19 Crisis. http://documents1.worldbank.org/curated/en/209481597431651590/pdf/Banking-Sector-Performance-During-the-COVID-19-Crisis.pdf , (10.05.2021).
• Diakoulaki, D - Mavrotas, G., - Papayannakis, L. (1995), Determining Objective Weights in Multiple Criteria Problems: The CRITIC Method”, Computers & Operations Research, 22(7), pp.763-770.
• Ecer, Fatih (2020), Çok Kriterli Karar Verme Geçmişten Günümüze Kapsamlı Bir Yaklaşım, Seçkin Yayınevi, Ankara.
• Ersoy, Hicabi - Gürbüz, Ali Osman - Fındıkçı Erdoğan, Mefule (2020), “COVID-19'un Türk Bankacılık ve Finans Sektörü Üzerine Etkileri, Alınabilecek Önlemler”, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı,19(37), Bahar (Özel Ek), ss.146-173.
• Gezen, Aslı (2019), “Türkiye’de Faaliyet Gösteren Katılım Bankalarının Entropi ve WASPAS Yöntemleri ile Performans Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ekim (84), ss. 213-232.
• Gözkonan, Ümit Hasan - Küçükbay, Füsun (2019), “Katılım Bankaları İle Geleneksel Bankaların ÇKKV Yöntemleri İle Performans Değerlendirilmesi: TOPSIS ve Gri İlişkisel Analiz Yöntemleri İle Karşılaştırmalı Analiz”, UİİİD-IJEAS, 25, ss.71-94.
• Gündoğdu, Aysel (2018), “Türkiye’de Katılım Bankalarının Finansal Performansının Gri İlişki Analizi İle Ölçülmesi”, UİİİD-IJEAS, 17. UİK Özel Sayısı, ss. 201-214.
• Hassan Abdi, Yahye (2018). Türkiye’de Faaliyet Gösteren İslami Bankaların Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerine Göre Etkinlik ve Verimlilik Açısından İncelenmesi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Yeterlik Tezi, Eskişehir.
• https://tkbb.org.tr/veri/istatistikler, (12.05.2021).
• https://www.bddk.org.tr/BultenAylik, (06.05.2021).
• Karavardar, Alper - Çilek, Arif (2020), “Türkiye’de Katılım Bankalarının Finansal Performansının Analizi”, Maliye ve Finans Yazıları (113), ss.99-118.
• Kartal, Cem (2020), “Katılım Bankalarının Kar ve Maliyet Kriterleri Açısından VIKOR Yöntemi İle Performans Analizi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 18(1), Mart, ss.158-175.
• Madenoğlu, Fatma Selen (2020), “Dengeli Puan Kart-AHP-MARCOS Yöntemlerine Dayalı Tedarikçi Seçimi”, Business and Organization Research, 2(2), pp. 99-120.
• Odabaş, Alper - Bozdoğan, Tunga (2020), “Katılım Bankalarının Finansal Performanslarının ELECTRE Yöntemiyle Analizi”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 88, Ekim, ss.199-224.
• Öndeş, Turan – Çalı, Mehmet Serkan - Aydın, Salih - Muti, Ali (2020), “Türkiye’de Bulunan Ticari Bankalar ile Katılım Bankaları’nın ELECTRE Yöntemi ile Performans Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 34(3), ss.689-710.
• Özkan, Tuba (2020), “Türk Bankacılık Sektöründe Finansal Performans Ölçmede TOPSIS Yönteminin Kullanımı: Katılım Bankaları Üzerine Bir Uygulama”, Maliye ve Finans Yazıları, 113, ss.47-64.
• Özsoy, M.Şerafettin (2012), Sağlam Bankacılık Modeli İle Katılım Bankacılığına Giriş, Winomy Yayınevi, İstanbul.
• Peng, Xindong - Huang, Haihui.(2020), “Fuzzy Decision Making Method Based On COCOSO With CRITIC For Financial Risk Evaluation”, Technological and Economic Development of Economy, 26(4), pp.695-724.
• Sakınç, İlker - Gülen, Merve (2014), “The Performance Comparison of the Participation Banks Acting in Turkey via Grey Relations Analysis Method”, Journal of Economic and Social Thought, , KSP Journals, 1(1), pp. 3-14.
• Stevic Zeljko - Brkovic Nikola (2020), “A Novel Integrated FUCOM-MARCOS Model for Evaluation of Human Resources in a Transport Company”, Logistics, (4)4, pp. 1-14.
• Stević, Zeljko - Pamučar, Dragan - Puška, Adis - Chatterjee, Prasenjit (2020), “Sustainable Supplier Selection in Healthcare Industries Using a New MCDM Method: Measurement Alternatives and Ranking according to COmpromise Solution (MARCOS)”, Computers & Industrial Engineering, 140, pp. 1-15.
• The Covid-19 Crisis and Islamic Finans, Response of The Islamic Development Bank Group, Discussion Draft, https://www.isdb.org/sites/default/files/media/documents/2020 10/1.%20IsDB%20Group%20Report%20on%20Covid19%20and%20Islamic%20Finance__FINAL.pdf, (10.05.2021).
• Ulutaş, Alptekin – Karabasevic, Darjan - Popovic Gabrijela - Stanujkic, Dragisa - Nguyen , Phong Thanh - Karaköy, Çağatay (2020), “Development of a Novel Integrated CCSD-ITARA-MARCOS Decision-Making Approach for Stackers Selection in a Logistics System”, Mathematics, 8(10), pp. 1-15.
• Wanke, Peter - Azad, Md. Abdul Kelam - Barros, Carlos Pestena - Hassan, M. Kabir (2016) ‘‘Predicting Efficiency in Islamic Banks: An Integrated Multicriteria Decision Making (MCDM) Approach’, Journal of International Financial Markets, Institutions and Money, 45, pp.126-141.
• Yetiz, Filiz (2021), “COVID-19 Pandemi Sürecinin Türk Bankacılık Sektörü Çalışanlarına ve Müşterilerine Etkileri: Swot Analizi”, Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, Özel Sayı (22), Ocak, ss.109-117.