Performans Ölçümünde Tobin Q Oranının Kullanılması: Hisse Senetleri İMKB’'de İşlem Gören Sanayi İşletmeleri Üzerinde Bir Deneme

Yıl 2005, Sayı: 28, 24 - 36, 01.10.2005

Serpil Canbaş Hatice Doğukanlı Hatice Düzakın Ömer İskenderoğlu

Öz

Tobin q oranı; firmanın pazar değerinin varlıklarının yerine koyma maliyetine bölünmesi ile hesaplanan ve finans literatüründe performans ölçmek için kullanılan bir kriterdir. 1969 yılında Tobinin önerdiği bu oran, daha sonra Lindenberg ve Ross (1981); Lewellen ve Badriath (1997); Chung ve Puritt (1994) gibi araştırmacılar tarafından yeniden çalışılmıştır. Uygulamada yerine koyma değerinin hesap-lanmasında bazı güçlükler bulunmaktadır. Bu çalışmada Chung ve Pruitt (1994) tarafından geliştirilen yaklaşık hesaplama yöntemi kullanılarak hisse senetleri İMKB'de işlem gören şirketler için 1994-2003 dönemini kapsayan Tobin q oranları hesaplanmış ve bu sonuçlar hem kurumsal hem de bireysel yatırımcı açısından yatırımın çekiciliğini ölçmek amacıyla bir gösterge olarak değerlendirilmiştir. Ayrıca bu sonuçlar ABD, Japonya ve Almanya gibi gelişmiş ülke ortalamalarının yanı sıra, gelişmekte olan ülke ortalamalarıyla da kıyaslanmıştır.Çalışmada ilk olarak Tobin q oranı ile ilgili literatür özetlenmiş ve temel hesaplama yöntemlerindeki farklılıklar değerlendirilmiştir. Bu çalışmada verilerin bulunabilirliği açısından en uygun hesaplama yöntemi olan Chung ve Pruittin yaklaşık Tobin q yöntemi seçilmiş ve sonuçlar yıllara göre değerlendirilmiştir. Son olarak Türkiye'de hisse senetleri IMKB'ye kayıtlı firmalar için hesaplanan Tobin q oranlarının, beklenenin aksine çoğu dönemde 1'in altında olmasının nedenleri değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Tobin Q, Tobin Q oranı, Q hesaplaması

Application of Tobin Q Ratio in Performance Evoluation

Öz

Tobin q ratio is a method that is calculated by dividing the market value of a firm by the replacement cost of the firm and is used for measuring the firm performance. Tobin q ratio is first proposed by Tobin (1969). Recently Tobin q ratio is reexamined by Lindenberg and Ross (1981); Lewellen and Badriath (1997); Chung and Puritt (1994). There are practical problems in calculating the replacement value of a firm. This study uses the approximately calculating method proposed by Chung and Pruitt (1994). Tobin Q ratios of ISE (Istabbul Stock Exchange) firms are calculated for the period between 1994 and 2003. The results are evaluated as an indicator of desirability of the investment. Furthermore, these results are compared with the average Tobin q ratios in USA, Japan, Germany and some developing countries.In the study first step is to review the related literature and evaluate the differences among the basic calculation methods. Method proposed by Chung and Pruitt (1994) is found to be the most appropriate calculation method depending on the availability of the data. Results are evaluated year by year. Finally, it is critisized that the reason of low Tobin q ratios (under 1) for ISE firms.

Anahtar Kelimeler

Tobin Q, Tobin Q ratio, calculating Q