Türk Kayıt Kültüründe Kayıt Dışılığın Tarihi Kökenleri

Yıl 2008, Sayı: 38, 32 - 41, 01.04.2008

Oktay Güvemli

Öz

Türk devletleri bulundukları coğrafyanın koşullarına göre kurulmuş ve gelişmişlerdir. Orta Asya bozkırının koşulları orada kurulan Türk devletlerini, Anadolu’ya bin yıl kadar önce gelişlerinde karşılaşılan koşullar Selçuklu ve Osmanlı devletlerini şekillendirmiştir. Bu koşullar özel kesimin dar bir alan için, bir mahalle için üretim ve ticaret yapmasına neden olarak hem kitlesel üretime geçişi ve hem de sermaye birikiminin oluşumunu olumsuz olarak etkilemiştir. Öte yandan devletçilik anlayışının egemen oluşu da özel kesim yerine devletin ekonomiye egemen olmasına yol açmıştır. Bu durumda muhasebe kültürü devlet muhasebesi biçiminde gelişmiştir. Kayıt dışılığın özel kesim tarafından uygulandığı göz önünde tutulursa, özel kesimin tarihi gelişme süreci içinde oluşan ticaret kültürü ve muhasebe kültürünün buna neden olduğunu ileri sürmek mümkündür. Bu kültürü oluşturan etkenler çok sayıda olup, bu incelemede bu etkenlerin başlıcalarına değinilmeye çalışılmıştır. İse, özel kesimin üretim ve ticaret anlayışı ve devletin ekonomiye hakim olma isteğidir. Bu incelemede XIX. yüzyıl ve XX. yüzyıldaki çağdaşlaşma çabalarına da değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Muhasebe düşüncesi, kayıt dışılık, devletçilik, üretim ve ticaret anlayışı.

The Historical Roots of Unregistration in Turkish Culture)

Öz

The Turkish states were established and developed in accordance with the circumstances of the geography that they were founded upon. The circumstances of the deserts of the Middle Asia shaped the Turkish states that were founded in middle Asia, and the circumstances when they came to Anatolia one thousand years ago shaped the Seljuk and Ottoman States as well. These circumstances had a negative effect on the transition to mass production and capital formation since the private sector had to produce or trade for a limited population and only for a district as a result of these circumstances. Besides, the idea of statism engendered the dominance of the State in the economy instead of the private sector. As such, the accounting culture developed through governmental accounting. When one considers that unregistration is used by the private sector, it can be supposed that the trade culture and accounting culture that developed in parallel with the historical development process of the private sector might engender unregistration. Some of the leading elements that formed this culture will be analyzed in this paper; the modernization efforts in the 19th and 20th centuries will be touched on as well.

Anahtar Kelimeler

Accounting thought, unregistration, statism, perception of production and trade.