Enerji Fiyat Değişimleri İle Borsa Endeksleri Arasındaki İlişki: OECD Ülkeleri Üzerine Bir Uygulama

Yıl 2019, Sayı: 82, 177 - 198, 01.04.2019

Adem Dursun , Muhammet Özcan

https://doi.org/10.25095/mufad.536069

Cited By: 7

Öz

Enerji ilk çağlardan beri insanlığın vazgeçilmez temel kaynaklarının başında yer almaktadır. Enerji ülke ekonomilerinin ve işletmelerin büyüme ve gelişmelerini sağlamasının yanı sıra aynı zamanda temel maliyet unsurlarından biridir. Bundan dolayı enerji ve işletmeler, sermaye piyasaları ve ülke ekonomileri arasındaki ilişki oldukça önem arz etmektedir. Bu çalışmada enerji fiyat değişimleri ile OECD üyesi ülkelerin borsa endeksleri arasındaki ilişkinin saptanması amaçlanmaktadır.

 Çalışmada, OECD üyesi 25 ülkenin 2005-2017 yılları arası çeyrek dönemlik verileri kullanılarak bir panel veri seti oluşturulmuştur. Çoklu yapısal kırılmalı eşbütünleşme analizi sonuçlarına göre enerji değişkenleri olan elektrik, doğalgaz ve petrol fiyat endeksleri ile araştırma kapsamına dâhil edilen OECD üyesi ülke borsa endeksleri arasında uzun dönemde eşbütünleşme ilişkisi bulunduğu, enerji değişkenleri ile borsa endekslerinin birlikte hareket ettiği görülmüştür. Nedensellik analizi sonuçlarına göre; borsa değişkeninden petrol fiyatlarına, doğalgaz değişkeninden borsa değişkenine doğru bir nedensellik ilişkisinin olduğu, elektrik fiyatları ile borsa değişkeni arasında ise bir nedensellik ilişkisinin olmadığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Enerji, Borsa Endeksleri, OECD, Panel Veri Analizi

Kaynakça

• Acaravcı, Songül Kakilli - Reyhanoğlu, İzay (2013), “Enerji Fiyatları Ve Hisse Senedi Getirileri: Türkiye Ekonomisi İçin Bir Uygulama”. Nevşehir Haci Bektaş Veli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3, ss. 94-110.
• Altay, Hüseyin - Yılmaz, Alper (2016), Casuality Relationship Between Economical, Social And Political Globalisation Process And Economic Growth In Middle Eastern Countries. Orta Doğu’da Devlet, Devlet-Dışı Aktörler Ve Demokrasi, Kırıkkale.
• Altintaş, Halil - Mercan, Mehmet (2015), “AR-GE Harcamaları ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: OECD Ülkeleri Üzerine Yatay Kesit Bağımlılığı Altında Panel Eşbütünleşme Analizi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 70 (2), ss. 345-376.
• Ayaydın, Hüseyin - Dağlı, Hasan (2012). “Gelişen Piyasalarda Hisse Senedi Getirisini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler Üzerine Bir İnceleme: Panel Veri Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 26 (3-4), ss. 45-65.
• Aytun, Cengiz - Akın, Cemil Serhat - Ucan, Okyay (2015), “Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerde Telekomünikasyon Yatırımları ve Doğrudan Yabancı Sermaye Yatırımları İlişkisi”,Ege Akademik Bakış, 15 (2), ss. 207-216.
• Baltagi, Badi H. - (2005). Econometric Analysis of Panel Data (Vol. 3rd ed.) West Sussex: Wiley.
• Basher, Syed A. - Westerlund, Joakim (2009), “Panel Cointegration And The Monetary Exchange Rate Model”. Economic Modelling, 26(2), pp. 506-513.
• Bayraktutan, Yusuf - Arslan, İbrahim - Özkan, Gökçen Sayar - Çevik, Filiz Sanal (2012), “Industrıal Sector Energy Consumptıon In Turkey- The Relatıonshıp Between Economıc Growth (1970-2010)”, Journal of Economics and International Finance, 4 (2) ss. 30-35. doi: 10.5897/jeif11.140
• Breusch, T. S.- Pagan, A. R. (1980), “The Lagrange Multiplier Test and its Applications to Model Specification in Econometrics”, The Review of Economic Studies, 47 (1), pp. 239-253. doi: 10.2307/2297111
• Brown, Stephen - Yücel, Mine K. (2002), “Energy Prices And Aggregate Economic Activity: An Interpretative Survey”. The Quarterly Review of Economics and Finance, 42 (2), pp. 193-208. doi: https://doi.org/10.1016/S1062-9769(02)00138-2
• Chen, Nai-Fu - Roll, Richard - Ross, Stephen A. (1986), “Economic Forces and the Stock Market”, The Journal of Business, 59 (3), pp. 383-403. doi: 10.2307/2352710
• Christidou, Maria - Panagiotidis, Theodore - Sharma, Abhijit (2013), “On The Stationarity Of Per Capita Carbon Dioxide Emissions Over A Century”, Economic Modelling, 33 (Supplement C), pp. 918-925.
• Cushman, David O. - Michael, Nils (2011), “Nonlinear Trends In Real Exchange Rates: A Panel Unit Root Test Approach”, Journal of International Money and Finance, 30 (8), pp. 1619-1637. doi: https://doi.org/10.1016/j.jimonfin.2011.08.005
• Çınar, Serkan (2010), “OECD Ülkelerinde Kişi Başina Gsyih Durağan Mi? Panel Veri Analizi”. Marmara Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 29 (2), ss. 591-601.
• De Bonis, Riccardo - Silvestrini, Adrea (2012) , “The Effects Of Financial And Real Wealth On Consumption: New Evidence From OECD Countries”, Applied Financial Economics, 22(5), pp. 409-425.
• Demir, Yusuf (2001), “Hisse Senedi Fiyatını Etkileyen İşletme Düzeyindeki Faktörler ve Mali Sektör Üzerine İMKB'de Bir Uygulama”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2), ss. 109-130.
• Dizdarlar, H. Işın - Derindere, Sinem (2008), “Hisse Senedi Endeksini Etkileyen Faktörler: İMKB 100 Endeksini Etkileyen Makroekonomik Göstergeler Üzerine Bir Araştırma”. Yönetim Dergisi, 19 (61), ss. 113-124.
• Dorsman, Andre - Gök, Timur - Karan, Mehmet Baha (2014), Perspectives on Energy Risk (ss. 1-5). Berlin, Heidelberg: Springer Berlin Heidelberg.
• Dumitrescu, Elena - Hurlin, Christophe (2012). “Testing For Granger Non-Causality In Heterogeneous Panels”, Economic Modelling, 29 (4), pp. 1450-1460.
• Elyasiani, Elyas - Mansur, Iqbal - Odusami, Babatunde (2013), “Sectoral Stock Return Sensitivity To Oil Price Changes: A Double-Threshold FIGARCH Model”, Quantitative Finance, 13 (4), ss. 593-612. doi: 10.1080/14697688.2012.721562
• Ergün, Suzan - Polat, Melike (2017), “G7 Ülkelerinde CO2 Emisyonu, Elektrik Tüketimi ve Büyüme İlişkisi”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 5 (2) ss. 257-272.
• Esen, Ömer (2013), Sürdürülebilir Büyüme Bağlaminda Türkiye’nin Enerji Açiği Sorunu: 2012-2020 Dönemi Enerji Açiği Projeksiyonu (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı
• Eyüboğlu, Kemal - Eyüboğlu, Sinem (2016) , “Doğal Gaz ve Petrol Fiyatları ile BIST Sanayi Sektörü Endeksleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi”, Journal of Yaşar University, 11 (42), ss. 150-162.
• Fang, Zheng - Chang, Youngho (2016) , “Energy, Human Capital And Economic Growth In Asia Pacific Countries — Evidence From A Panel Cointegration And Causality Analysis”, Energy Economics, 56 (Supplement C), pp. 177-184.
• Fouquet, Roger (2011) , A Brief History of Energy. Edward Elgar Publications.
• Ghosh, Sajal (2002). “Electricity Consumption And Economic Growth In India”. Energy Policy, 30 (2), pp. 125-129.
• Güngör, Bener - Yerdelen Kaygın, Ceyda (2015) , “Dinamik Panel Veri Analizi İle Hisse Senedi Fiyatını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi”, KAÜ İİBF Dergisi, 6(9), ss. 149-168
• Güriş, Selahattin - Çağlayan, Ebru (2010), Ekonometri: Temel Kavramlar. İstanbul: Der Yayınları.
• Harris, David - Leybourne, Stephen - McCabe, Brendan (2005), “Panel Stationarity Tests For Purchasing Power Parity With Cross-Sectional Dependence”, Journal of Business & Economic Statistics, 23(4), pp. 395-409.
• Heinberg, Richard (2007). Peak Everything: Waking Up To The Century Of Declines, Kanada: Clairview Books.
• Hood III, M.- Kidd, Quentin- Morris, Irwin (2008), “Two Sides Of The Same Coin? Employing Granger Causality Tests In A Time Series Cross-Section Framework”, Political Analysis, 16 (3), pp. 324-344.
• Huang, Shupei - An, Haizhong - Gao, Xiangyun - Sun, Xiaoqi (2017), “Do Oil Price Asymmetric Effects On The Stock Market Persist In Multiple Time Horizons?”, Applied Energy, 185 (Part 2), pp. 1799-1808.
• İşcan, Erhan (2010), “Petrol Fiyatının Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkisi”, Maliye Dergisi, 158, ss. 607-617.
• Karaca, Süleyman Serdar - Başcı, Eşref Savaş (2011), “Hisse Senedi Performansını Etkileyen Rasyolar ve İMKB 30 Endeksinde 2001-2009 Dönemi Panel Veri Analizi”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 16 (3), ss. 337-347
• Kaya, Vahdet - Çömlekçi, İstemi - Kara, Oğuz (2015), “Hisse Senedi Getirilerini Etkileyen Makroekonomik Değişkenler 2002–2012 Türkiye Örneği”, Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (35), ss. 167-176.
• Kling, John L. (1985), “Oil Price Shocks And Stock Market Behavior”, The Journal of Portfolio Management, 12 (1), pp. 34-39.
• Lee, Kiseok - Ni, Shawn (2002), “On The Dynamic Effects Of Oil Price Shocks: A Study Using Industry Level Data”, Journal Of Monetary Economics, 49 (4), pp. 823-852.
• Mátyás, Laszlo - Sevestre, Patrick (2008), The Econometrics of Panel Data: Fundamentals and Recent Developments in Theory and Practice (3rd ed.), Berlin Heidelberg: Springer.
• McCoskey, Suzanne - Kao, Chihwa (1998), “A Residual-Based Test Of The Null of Cointegration in Panel Data”, Econometric reviews, 17(1), pp. 57-84.
• Mercan, Mehmet (2014), “Budget Deficits Sustainable? An Empirical Analysis for OECD Countries”, Procedia - Social and Behavioral Sciences, 131, pp. 258-263.
• Miller, James Isaac - Ratti, Ronald A. (2009), “Crude Oil And Stock Markets: Stability, Instability, And Bubbles”, Energy Economics, 31 (4), pp. 559-568.
• Narayan, Paresh Kumar - Popp, Stephan (2012), “The Energy Consumption-Real GDP Nexus Revisited: Empirical Evidence From 93 Countries”, Economic Modelling, 29 (2), pp. 303-308.
• Narayan, Paresh Kumar - Smyth , Russel (2008), "Energy Consumption And Real GDP in G7 Countries: New Evidence From Panel Cointegration With Structural Breaks", Energy Economics, 30, pp. 2331-2341.
• Nazlioglu, Saban - Lebe, Fuat - Kayhan, Selim (2011), “Nuclear Energy Consumption And Economic Growth In OECD Countries: Cross-Sectionally Dependent Heterogeneous Panel Causality Analysis”, Energy Policy, 39 (10), pp. 6615-6621.
• Öget, Emrah - Şahin, Süleyman (2017), “Hisse Senetleri ile Altın Ons Fiyatları ve Ham Petrol Fiyatları Arasındaki Eşbütünleşme İlişkisi: Bist 100”, Ulakbilge Sosyal Bilimler Dergisi, 5 (11), ss. 637-653
• Öksüzler, Oktay - İpek, Evren (2011), “Dünya Petrol Fiyatlarındakı Değişimin Büyüme Ve Enflasyon Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği”, 7 (14), ss. 15-34.
• Özdemir, Abdullah (2012, 12 Mart 2012), Küreselleşme Sürecinde Anahtar Rol: Enerji Politikaları, Ankara: Asomedya.
• Papell, David H. (2002)., "The Great Appreciation, The Great Depreciation, And The Purchasing Power Parity Hypothesis". Journal of International Economics, 57(1), pp. 51-82.
• Pesaran, M. Hashem (2007), “A Simple Panel Unit Root Test In The Presence Of Cross-Section Dependence”, Journal of Applied Econometrics, 22 (2), pp. 265-312.
• Pesaran, M. Hashem - Ullah, Aman - Yamagata, Takashi (2008), “A bias-adjusted LM test of error cross-section independence”, Econometrics Journal, 11 (1), pp. 105-127.
• Porter, Dawn C. - Gujarati, Damodar N. (2012), Temel Ekonometri. İstanbul: Literatür.
• Regnier, Eva (2007), “Oil And Energy Price Volatility”, Energy Economics, 29 (3), pp. 405-427. doi: 10.1016/j.eneco.2005.11.003
• Sağlam, Yağmur - Sönmez, Filiz Erataş (2017), "Satın Alma Gücü Paritesi Hipotezi’nin Panel Çoklu Yapısal Kırılma Testleri ile Analizi: BRICT Örneği", Lefke Avrupa Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8(1), ss. 19-34.
• Salahuddin, Mohammad - Gow, Jeff (2014), “Economic Growth, Energy Consumption And CO2 Emissions In Gulf Cooperation Council Countries”, Energy, 73 (Supplement C), pp. 44-58. doi: https://doi.org/10.1016/j.energy.2014.05.054
• Sandalcılar, Ali Rıza (2012), “Türkiye'de Kâğıt Tüketimi İle Ekonomik Büyüme Arasındaki İlişki: Eşbütünleşme Ve Nedensellik Analizi”, Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 13 (2), ss. 1-15.
• Sayılgan, Güven Süslü, Cemil (2011), “Makroekonomik Faktörlerin Hisse Senedi Getirilerine Etkisi: Türkiye ve Gelişmekte Olan Piyasalar Üzerine Bir İnceleme”, BDDK Bankacılık ve Finansal Piyasalar, 5 (1), ss. 73-96.
• Tang, Weiqi - Wu, Libo - Zhang, Zhong Xiang. (2010), “Oil Price Shocks And Their Short- And Long-Term Effects On The Chinese Economy”, Energy Economics, 32 (Supplement 1), S3-S14. doi: https://doi.org/10.1016/j.eneco.2010.01.002
• Tatoğlu, Ferda Yerdelen (2013), İleri Panel Veri Analizi: Stata Uygulamalı (2 ed.). İstanbul: Beta. von Furstenberg, George M. - Jeon, Bang Nam - Mankiw, N. Gregory - Shiller, Robert J. (1989), “International Stock Price Movements: Links and Messages”, Brookings Papers on Economic Activity, 1989 (1), pp. 125-179. doi: 10.2307/2534497
• Westerlund, Joakim (2006), "Testing for Panel Cointegration with Multiple Structural Breaks", Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 68, pp. 101-132.
• Yıldırtan, Artan (2007), Enerji Politikalarının Dünya Finans Hareketlerine Etkisi. (Yüksek Lisans Tezi Yayınlanmamış).İstanbul: Marmara Üniversitesi Bankacılık Ve Sigortacılık Enstitüsü Bankacılık Anabilim Dalı
• Yılmaz, Ömer - Güngör, Bener - Kaya, Vedat. (1997), “Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Eşbütünleşme Ve Nedensellik,. İmkb Dergisi, 9 (34) ss. 1-16.