Enflasyon Ve Dış Ticaret Açığının Borsa Endeks Getirileri Üzerindeki Etkisi: Borsa İstanbul 100 Endeksinde Bir Uygulama

Yıl 2019, Sayı: 82, 221 - 234, 01.04.2019

Gamze Şekeroğlu , Okyay Uçan , Melek Acar

https://doi.org/10.25095/mufad.536077

Cited By: 5

Öz

Borsa İstanbul pay piyasası açısından temel endeks niteliğinde olan Borsa İstanbul 100(BİST 100) Endeksi, piyasa değeri ve işlem hacmi en yüksek olan paylardan oluştuğundan, Borsa İstanbul’un durumunu en iyi yansıtan endeks olma özelliğini taşımaktadır. Bu endeksi etkileyen çeşitli makroekonomik değişkenler söz konusudur. Çalışmada, söz konusu makroekonomik değişkenlerden enflasyon ve dış ticaret açığının 2004:M1 – 2017:M12 dönemlerinde BİST 100 Endeksiyle olan ilişkisi, Johansen ve Gregory&Hansen eşbütünleşme testleri kullanılarak incelenmiştir. Eşbütünleşme testleri yapılmadan önce, birim kök içeren her değişkenin aynı seviyede durağan olmaları gerektiği varsayımı altında, hem geleneksel birim kök testi olan ADF (Augmented Dickey Fuller), hem de yapısal kırılmaları göz önüne alan LS (Lee &Strazicich) birim kök testleri yapılmıştır. Serinin durağan olmayan bazı değişkenleri de durağan hale getirildikten sonra VAR (Vector Autoregressive)modeli uygulanmıştır. Yapılan analizler sonucunda, değişkenler arasında uzun dönemli bir ilişkinin varlığı iki farklı eşbütünleşme testi ile desteklenmiştir. Ayrıca, BİST 100 Endeksinde kısa dönemde meydana gelen oynaklıklar, 14 aylık periyotla uzun dönem dengesine ulaşmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Johansen Eşbütünleşme Testi, Gregory&Hansen Eşbütünleşme Testi, BİST 100 Endeksi, Enflasyon, Dış Ticaret Açığı, VAR Modeli

Kaynakça

• Aggarwal, R. (1981). “Exchange Rates and Stock Prices: A Study of the U.S. Capital Markets Under Floating Exchange Rates”, Akron Business and Economic Review, 12(3), pp. 7-12.
• Choudhry, T. (2001). “Inflation and Rates of Return on Stocks: Evidence from High Inflation Countries”, Journal of International Financial Markets, (11), pp. 75-96.
• Dizdarlar, H.I. ve Derindere, S. (2008). “Hisse Senedi Endeksini Etkileyen Faktörler: İMKB 100 Endeksini Etkileyen Makro Ekonomik Göstergeler Üzerine Bir Araştırma”, Yönetim, 19(61), s. 113-124.
• Engsted, T. veTanggaard, C. (2002). “The Relation between Asset Returns and Inflation at Short and Long Horizons”. Journal of International Financial Markets, (12), pp. 101-118.
• Eren, M. (2014). Makroekonomik Faktörler ve Kredi Temerrüt Takaslarının BİST-100 Endeksi Üzerindeki Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Erzurum.
• Fisher, I. (1930). “The Theory of Interest”, New York, The Macmillan Company.
• Frankel, J.A. (1983). “Monetary and Portfolio-Balance Models of Exchange Rate Determination”, Economic Interdependence and Flexible Exchange Rates, (Edited by: Jagdeep Bhandari and Bluford Putnam), Cambridge: MIT Press.
• Gregory, A.ve Hansen, B. (1996). “Residual Based Tests for Cointegration in Models with Regime Shifts”. Journal of Econometrics, 70, pp. 99-126.
• Gregory, A. W. ve Hansen, B. E., (1996). “Tests for Cointegration in Models with Regime and Trend Shifts”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 58(3), pp. 555-560.
• Johansen, S. ve Juselius, J. K. (1990). “Maximum Likelihood Estimation and Inference on Cointegration with Applications to Demand for Demand”. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 52, pp. 169-210.
• Karamustafa, O. ve Karakaya, A.(2004), “Enflasyonun Borsa Performansı Üzerindeki Etkisi”.Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,(7) 1, s. 23-35.
• Kartal, Ö. (2011). Seçilmiş Makroekonomik Göstergelerin İMKB-100 Endeksine Etkileri. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Khil, J. veLee, B.S. (2000). “Are Common Stocks A Good Hedge Against Inflation? Evidence from the Pacific-Rim Countries”. Pacific-Basin Finance Journal, (8), pp. 457–482.
• Kwon, C.S. ve Shin, T.S. (1999). “Cointegration and Causality Between Macroeconomic Variables and Stock Market Returns”. Global Finance Journal, 10(1), pp. 71–81.
• Lee, J. ve Strazicich, M. (2003). Minimum LM Unit Root Test with Two Structural Breaks”. Review of Economics and Statistics, 85, pp. 1082-1089.
• Li, L., Narayan, P. K. ve Zheng, X. (2010). “An Analysis of Inflation and Stock Returns for the UK”.International Financial Markets, Institutions and Money, 20 (2010), pp. 519–532.
• Mutan, O.C. ve Çanakçı, E. (2007). “Makroekonomik Göstergelerin Hisse Senedi Piyasası Üzerindeki Etkileri”. Sermaye Piyasası Kurulu Araştırma Raporu.
• Nawaz, M., Naeem, M., Ullah, S. ve Khan, S.U. (2017). “Correlation and Causality between Inflation and Selected Macroeconomic Variables: Empirical Evidence from Pakistan (1990-2012)”. iBusiness, 9, pp. 149-166.
• Oxman, J. (2012). “Price Inflation and Stock Returns”. Economics Letters, 116, pp. 385–388.
• Ozlen, Ş. ve Ergun, U. (2012). “Macroeconomic Factors and Stock Returns”. International Journal of Academic Research in Business and Social Sciences, 2(9), pp. 315-343.
• Özer, A., Kaya, A. ve Özer, N. (2011). “Hisse Senedi Fiyatları ile Makroekonomik Değişkenlerin Etkileşimi”. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 26(1), s. 163-182.
• Ratanapacorn, O. ve Sharma, S. C. (2007). “Dynamic Analysis Between the US Stock Returns and the Macroeconomic Variables”. Applied Financial Economics, 17(5), pp. 369-377.
• Ray, S. (2012). “Testing Granger Causal Relationship between Macroeconomic Variables and Stock Price Behaviour: Evidence from India”. Advances in Applied Economics and Finance, 3(1), pp. 470-481.
• Tiwari, A.K., Dar, A.B., Bhanja, N., Arouri, M. and Teulon, F. (2015). “Stock Returns and Inflation in Pakistan”. Economic Modelling, 47 (2015), pp. 23–31.
• Ulaş, S. (2010). Enflasyon ve Döviz Kurunun Hisse Senedi Piyasası’na Etkileri, İMKB’de Uygulaması. Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
• Ulusan, M. (2014). “BIST-100 Getirileri, Dış Ticaret Açığı ve Enflasyon Büyümesinin Nedensellik Açısından Analizi”.1. Üretim Ekonomileri Kongresi Bildiri Kitabı, İstanbul.
• Umutlu, G., Ertürk, M. ve Sezer, Y. (2010). “İMKB 100 Endeksini Etkileyen Faktörler”.Mali Ufuklar Dergisi, Ocak, s. 7-17.
• Uzun, U. ve Güngör, B. (2017). “Borsa Endeksleri ile Ülkelerin Seçilmiş Makroekonomik Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Uluslararası Boyutta İncelenmesi”, AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(4), s. 1-30.
• Tangjitprom, N. (2012). “The Review of Macroeconomic Factors and Stock Returns”. International Business Research, 5(8), pp. 107-115.
• Yeşildağ, E. (2016). “Makroekonomik Faktörlerin Borsa İstanbul’daki Endeks Getirilerine Etkisinin Arbitraj Fiyatlama Modeli ile Analizi”. Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, CİEP Özel Sayısı, s. 51-76.
• Yılmaz, Ö., Güngör, B. ve Kaya, V. (2004). “Hisse Senedi Fiyatları ve Makro Ekonomik Değişkenler Arasındaki Eşbütünleşme ve Nedensellik”. İMKB Dergisi, 8(34), s. 1-16.
• Zengin, N. (2009). Seçilmiş Makroekonomik Göstergeler ile İMKB-100 Endeksi Arasındaki İlişkinin Analizi. Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Bankacılık ve Sigortacılık Enstitüsü, İstanbul.
• Zügül, M. ve Şahin C. (2009). “İMKB 100 Endeksi ile Bazı Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkiyi İncelemeye Yönelik Bir Uygulama”. Akademik Bakış Dergisi, 16, Nisan, s. 1-16.