COVID-19’un BIST İmalat Sektörü Firmalarına Olan Finansal Etkilerinin Finansal Oranlar ve İstatistiksel Tekniklerle İncelenmesi
Öz
Bu çalışmanın amacı COVID-19’un BİST İmalat Sektörü Firmaları üzerindeki finansal etkilerini tespit etmektir. Bu amaçla Borsa İstanbul’da işlem gören imalat sektörü firmalarının 2019 ve 2020 yılları ilk 6 aylık finansal tabloları incelenerek dört başlık altında on sekiz finansal oran hesaplanmıştır. Ardından COVID-19 öncesi dönemi olan 2019 yılının ilk altı aylık finansal oranları ile COVID-19 sonrası dönemi olan 2020 yılının ilk altı aylık finansal oranları kullanılarak imalat sektörünün bir bütün olarak ve sektörel bazda ortalama değişimleri firma aktif büyüklükleri dikkate alınarak tartılı aritmetik ortalamayla hesaplanmıştır. Daha sonra, iki dönem arasında finansal oranlar açısından fark olup olmadığını belirlemek için ayrıca “Wilcoxon İşaretli Sıralar Testi” yapılmıştır. İki dönemin finansal oran ortalamalarının ve firmaların hasılatlarının değişimleri de incelendiğinde imalat sektöründe genel olarak likidite oranları açısından anlamlı bir değişim gözlenirken, karlılık oranları açısından olumsuz bir değişim olduğu gözlemlenmiştir. Araştırma sonuçları, “Ana Metal Sanayii” ile “Tekstil, Giyim Eşyası ve Deri Sektörü” nün salgından olumsuz yönde etkilendiğini gösterirken, diğer sektörlerdeki firmaların salgın döneminin özelliklerine göre birbirinden farklı yönde etkilendiğini göstermektedir. Firmalardan ilaç, dezenfektan, temel gıda, ambalaj gibi salgın döneminde talebi artan ürünleri üreten firmaların olumlu yönde etkilendiği görülürken diğer ürünleri üreten firmaların genel sonuçlar ile uyumlu olarak olumsuz yönde etkilendiği görülmektedir.
Anahtar Kelimeler
Finansal Oranlar imalat sektörü COVİD-19 Parametrik Olmayan Testler
Kaynakça
- Akaytay, A., Çatı, K., Yücel, S. (2015) "Finansal Oranların Faaliyet Alanlarına Göre Değişiminin Merkez Bankası Sektör Raporları Yardımıyla İncelenmesi", Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı: 44, ss: 45-57
- Balcı, B.R. (2012) “TFRS’lerin Finansal Analize Etkileri”, Journal of Yasar University 2012 28(7) 4687- 4707
- Abdioğlu Vd. (2010) "Şirketlerin Mali Yapıları Üzerinde Ekonomik Krizlerin Etkileri: 2001 ve 2008 Ekonomik Krizleri Üzerine Bir Araştırma", Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Yıl 2010, Cilt 8, Sayı 14, Sayfalar 27- 58
- Akıncı, Ş. (2020). COVID-19’un borç ilişkilerine ve bazı borçlar hukuku sözleşmelerine etkisi. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(38), 62-103.
- Bakır, Hasan ve Şahin Cumhur (2009) Yöneticiler İçin Finansal Tablolar Analizi, Ankara, Detay Yayıncılık.
- Bahar, O., & İlal, N. Ç. (2020), “Coronavirüsün (COVID-19) turizm sektörü üzerindeki ekonomik etkileri”, International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 108-122.
- Benli, Y. (2005) “Sektörel Farklılıkların Oranlar Üzerine Etkisi, Ampirik Bir Çalışma” ,Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, Sayı:16, s. 16
- Çalış, E ve Çakır, S. (2019) “2014 Ve Sonrası Finansal Dalgalanmaların BİST'te İşlem Gören İnşaat Sektörü Firmaları Üzerine Etkilerinin Finansal Oranlarla İncelenmesi”, İda Akademi Muhasebe ve Maliye Dergisi, Cilt: 2 Sayı: 2
- Çalışkan Vd. (2011) "Finansal Krizin Gıda İşletmelerinin Finansal Yapısı Üzerine Etkileri", Yönetim Ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Yıl 2011, Cilt 9 , Sayı 16, Sayfalar 68 - 84
- Çatal, M. Faruk (2014) “Küresel Finansal Krizin Bıst’de İşlem Gören Otomotiv Sektörünün Sermaye Yapısı Üzerindeki Etkileri”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 28, Sayı: 2, ss. 179-197
- Çıtak, N., & Çalış, Y. E. (2020) “COVID-19 Salgının Turizm Sektörü Üzerine Olan Finansal Etkileri” Ida Academia Muhasebe ve Maliye Dergisi, 3(2), 110-132.
- Dalğar, H., Kalkan, A., Kalkan, Y. (2012) “Ekonomik Krizlerin Gelişmiş ve Gelişmekte Olan Ülkelerdeki İşletmelerin Finansal Yapılarına Etkileri: İngiltere-Türkiye Karşılaştırması”, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y.2012, C.17, S.3, s.75-98.
- Demir, M., Günaydın, Y., & Demir, Ş. Ş. (2020) “Koronavirüs (COVID-19) salgınının Türkiye'de turizm üzerindeki öncülleri, etkileri ve sonuçlarının değerlendirilmesi”, 1. International Journal of Social Sciences and Education Research, 6(1), 80-107.
- Ekşi İ.H. (2010) “Firmaların Ölçekleriyle Krizden Etkilenme Düzeylerinin Karşılaştırılması: Tekstil Sektörü Örneği”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt: 24,
- Ekşi, İ.H. Ve Akçi Y. (2009) “Sektör Farklılıklarının Finansal Oranlar Üzerindeki Etkileri: İMKB İmalat Sanayi firmalarında Bir Uygulama”, Süleyman Demirel İİBF Dergisi, C.14, S.1, s.115-126
- Emir, M., Arslantürk, D., Sevim, U. (2011) “2008 Ekonomik Krizinin Gıda Ve Tekstil Firmaları Üzerine Etkilerinin Finansal Oranlar Yardımıyla Analizi: İMKB’de Bir Uygulama”, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi 13/3 (2011). 1-24
- Gider, Ö. (2011). Ekonomik kriz dönemlerinin özel hastanelere etkileri: Bir özel hastanenin oran analizleri yöntemiyle finansal performansına bakış. Öneri Dergisi, 9(36), 87-103.
- Gürsoy, S., Tunçel, M. B., & Sayar, B. (2020), “Koronavirüsün (COVID-19) Finansal Göstergeler Üzerine Etkileri”, Ekonomi Maliye İşletme Dergisi, 3(1), 20-32.
- Gümüş vd. (2017) "Finansal Analizde Kullanılan Oranlar ve Firma Değer İlişkisi: BİST’de İşlem Gören Çimento Firmaları Üzerine Bir Analiz", Karadeniz Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 9 , Sayı 16, ss 1 - 23
- Hacıevliyagil, N. ve Şit, A. (2016), “İmalat Sanayi Alt Sektörlerinde Sektör Farklılıklarının Finansal Oranlar Açısından Karşılaştırılması”, Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1): 107-122.
- İskenderoğlu, Ö., Karakozak, Ö. (2013) “2008 Küresel Finansal Krizinin Finansal Oranlar Üzerine Etkisi: BIST' te İşlem Gören İmalat Sanayi İşletmeleri Üzerine Bir Uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:28, Sayı: 2, Yıl:2013, ss.99-129
- Karadeniz (2019) “Türkiye ve Rusya Arasındaki Uçak Krizinin Borsa İstanbul Turizm İşletmelerinin Finansal Performansına Etkilerinin Analizi”, Turizm Akademik Dergisi, 01 (2019) 61-75
- Karadeniz, E. Koşan, L., Kahiloğulları, S. Zencir, B. (2015) “Konaklama ve Yiyecek Hizmeti Faaliyetleri Alt Sektöründeki Küçük, Orta Ve Büyük Ölçekli İşletmelerin Likidite Durumunun Analizi”, Turizm ve Arastırma Dergisi, Cilt: 4, Sayı:2, ss.18, 27.
- Kayış, F. (2020) “Koronavirüs (COVID-19) Salgınının Konut Ve Çatılı İşyerleri Kiralarına Etkileri Üzerine Düşünceler” Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 7(4). Müslümov, A. Ve Karataş, A. (2001) “The Effects of Asian Crisis to Turkish Manufacturing Industries: The Case of Cement, Food and Textile Industries”, Doğuş Üniversitesi Dergisi, 2001/4
- OECD (2020) “The impact of the coronavirus (COVID-19) crisis on development finance. Available” https://read.oecd-ilibrary.org/view/?ref=134_134569-xn1go1i113&title=The-impact-of-the-coronavirus-(COVID-19)-crisis-on-development-finance (Erişim Tarihi: 29.09.2020).
- Öztürk, Ö., Şişman, M. Y., Uslu, H., & Çıtak, F. (2020) “Effect of COVID-19 outbreak on Turkish stock market: a sectoral-level analysis”, Hitit University Journal of Social Sciences Institute, 13(1), 56-68.
- Topaloğlu, E.E. (2014) “Finansal Krizlerin BİST Metal Eşya, Makina Endeksi’nde Faaliyet Gösteren Firmaların Mali Performanslarına Etkisinin Topsis Yöntemi İle Ölçülmesi”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, Sayı:22, ss.
- Uyar, A., Okumuş, E. (2010)"Finansal Oranlar Aracılığıyla Küresel Ekonomik Krizin Üretim Şirketlerine Etkilerinin Analizi: İMKB’de Bir Uygulama", Muhasebe ve Finansman Dergisi, Yıl 2010, Cilt , Sayı 46, Sayfalar 146 – 156
- Vural, G. ve Uçar, H.İ. (2017) “Krizlerin Türk Turizm Sektörünün Finansal Durumuna Ve Piyasa Duyarlılığına Etkisi: 1999-2015 Dönemi Üzerine Bir Uygulama” Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 26, Sayı 3, 2017, Sayfa 257-271
- WHO (World Healt Organization) (2020, Mart,11), Coronavirus disease 2019 (COVID- 19) Situation Report – 51, https://www.who.int/docs/defaultsource/coronaviruse/situation-reports/ 20200311-sitrep-51-covid- 19.pdf?sfvrsn=1ba62e57_10. (Erişim Tarihi: 29.09.2020).
- Zeren, F., & Hızarcı, A. (2020). “The Impact of COVID-19 Coronavirus on Stock Markets: Evidence from Selected Countries” Muhasebe ve Finans İncelemeleri Dergisi, 3(1), 78-84.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | İşletme |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 9 Nisan 2021 |
| Gönderilme Tarihi | 20 Ekim 2020 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2021 Sayı: 90 |