TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardına Geçişin BİST 100 Endeksindeki Firmaların Finansal Tablolarına Etkileri

Yıl 2021, Sayı: 92, 91 - 114, 04.10.2021

Korten Tezel Derya Üçoğlu

https://doi.org/10.25095/mufad.940857

Öz

Hasılatın muhasebeleştirilmesi konusunda yeterli rehberlik sağlayamayan TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri ve TMS 18
Hasılat standartlarının yerini 1 Ocak 2018’den itibaren yürürlüğe girmiş olan TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat
standardı almıştır. Bu çalışmada beş adım modeli ile hasılatın muhasebeleştirilmesi konusunda yeni bir çerçeve çizmiş olan
TFRS 15’e geçişin BİST 100 endeksindeki firmaların finansal tablolarına etkileri incelenmiştir. TFRS 15’e geçişin etkisini
belirlemek için, geçiş yılı olan 2018 yıl sonu finansal tablolarına ve dipnotlarına içerik analizi yapılmıştır. TFRS 15
uygulamasına ilişkin olarak gerekli finansal verileri (TFRS 15 öncesi ve sonrası) açıklamış olan 16 işletmenin geçişten
etkilenen kalemlerindeki yüzdesel değişimler hesaplanmış, söz konusu değişimlerin istatistiksel olarak anlamlı olup
olmadığının belirlenmesi için ilişkili (bağımlı) örnekler t testleri yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, TFRS 15’in
varlıklar üzerindeki etkilerinin ve karlılık üzerindeki olumlu etkilerinin en belirgin olarak teknoloji ile ulaştırma, haberleşme
ve depolama sektörlerinde ve karlılık üzerindeki olumsuz etkilerinin de özkaynak yöntemiyle değerlenen yatırımlar nedeniyle
bir holding üzerinde görülmesi söz konusudur. Ancak yeni hasılat standardına geçişin hiçbir finansal tablo kalemi üzerinde
istatistiksel olarak önemli bir etkisinin olduğu da tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

TFRS/UFRS 15, Hasılatın Muhasebeleştirilmesi, Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat, Beş Adım Modeli

Kaynakça

• Aktaş, Rabia - Varol, İsmail Deniz (2017), “Yeni Hasılat Standardı UFRS 15’e Göre Hasılatın Muhasebeleştirilmesi: Çok Unsurlu Sözleşmeler Ve Sözleşme Değişiklikleri”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 73, ss.27-50.
• Aladwan, Mohammad (2019), “Fluctuations of Stock Price and Revenue after the Early Adoption of IFRS 15, “Revenue from Contracts with Customers” ”, Italian Journal of Pure and Applied Mathematics, 41, pp.724-736.
• BDO (2014), “IFRS in Practice, IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers”, https://www.bdo.com.sg/en-gb/insights/audit-assurance/ifrs-publications/ifrs-in-practice-ifrs-15-revenue-from-contracts-w-en (25.02.2021).
• Boujelben, Saoussen - Kobbi-Fakhfakh, Sameh (2020), “Compliance with IFRS 15 mandatory disclosures: an exploratory study in telecom and construction sectors”, Journal of Financial Reporting and Accounting, 18(4), pp.707-728.
• Calayoğlu, İlker - Yılmaz, Recep (2016), “TFRS-15'e Göre Yazılım Sektöründeki Sözleşmelerin Hasılatının Hesaplanması ve Tanınması”, PESA International Journal of Social Studies, 2(2), ss.18-42.
• Ciesielski, J. T. ve Weirich, T. R. (2015), “Revenue Recognition: How It Will Impact Three Key Sectors”, Journal of Corporate Accounting & Finance, 26(3), pp.31-39.
• Collings, Steven (2011), IFRS revenue recognition plans explained, https://www.accountingweb.co.uk/business/financial-reporting/ifrs-revenue-recognition-plans-explained (19.02.2021).
• Çalış, Yıldırım Ercan (2019), “Hasılatın TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı, BOBİ FRS Bölüm 5 ve Vergi Kanunlarına Göre Karşılaştırmalı İncelenmesi”, İstanbul Aydın Üniversitesi Dergisi, 11(4), ss.355-377.
• Davern, Michael - Gyles, Nikole – Potter, Brad – Yang, Victor (2019), “Implementing AASB 15 revenue from contracts with customers: the preparer perspective”, Accounting Research Journal, 32(1), pp.50-67.
• Deloitte, “Industry insights for IFRS 15”, https://www2.deloitte.com/ca/en/pages/audit/articles/IFRS15.html (28.04.2021).
• Epstein, Barry J. - Jermakowicz, Eva K. (2008), WILEY IFRS 2008: Interpretation and Application of International Financial Reporting Standards, John Wiley & Sons, New Jersey.
• Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TMS/Finansal%20Raporlamaya%20%C4%B0li%C5%9Fkin%20Kavramsal%20%C3%87er%C3%A7eve%20(2018%20S%C3%BCr%C3%BCm%C3%BC).pdf (14.01.2021).
• Grant Thornton (2017), “UFRS 15 “Müşterilerle Yapılan Sözleşmelerden Doğan Hasılat” Standardı’nın Getirdikleri”, https://www.grantthornton.com.tr/en-guncel/makaleler/ufrs-15-muterilerle-yaplan-sozlemelerden-doan-haslat-standardnn-getirdikleri/ (16.04.2021).
• Gündüz, Gülşah Aytuğ - Yanık, Serap Sebahat (2020), “Yıllara Yaygın İnşaat Taahhüt İşleri Üstlenen İşletmelerin Finansal Tablolarının TFRS 15 - Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı Çerçevesinde İncelenmesi ve Bir Örnek Uygulama”, Uygulamalı Ekonomi ve Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), ss.1-22.
• IFRS 15 Revenue From Contracts With Customers, Project Summary and Feedback Statement, May 2014, https://www.ifrs.org/-/media/project/revenue-from-contracts-with-customers/project-summary-feedback-statement.pdf (26.01.2021).
• IFRS Foundation, IFRS 15 and research opportunities, https://cdn.ifrs.org/content/dam/ifrs/news/2021/ifrs-15-and-research-opportunities.pdf?la=en (12.04.2021).
• İslamoğlu, Ahmet Hamdi (2009), Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri - SPSS Uygulamalı, 1. Basım, Beta Basım Yayım, İstanbul.
• KAP – Finansal Tablolar, https://www.kap.org.tr/ (18.11.2020).
• Keskin, Ayşe İrem - Dinçer, Banu (2015), “UFRS 15 – Müşteri Sözleşmelerinden Elde Edilen Hasılat Standardının İncelenmesi ve Telekomünikasyon Sektörüne İlişkin Bir Uygulama” Maliye Finans Yazıları, 103, ss.219-246.
• Köse, Tunç - Şengül Çelikay, Duygu (2015), “Yeni Hasılat Standardı ve Getirdiği Değişiklikler”, Mali Çözüm Dergisi, 25(127), ss.19-44.
• Mahutova, Silvia, “IFRS 15 Examples: How IFRS 15 Affects Your Company”, https://www.cpdbox.com/ifrs-15-examples/ (28.01.2021).
• Martin, Richard, “One year on, what impact has IFRS15 had on companies?”, https://www.accaglobal.com/in/en/member/member/accounting-business/2018/11/insights/ifrs15-companies.html (19.02.2021).
• Mattei, Giorgia - Paoloni, Niccolo (2019), “Understanding the Potential Impact of IFRS 15 on the Telecommunication Listed Companies, by the Disclosures’ Study”, International Journal of Business and Management, 14(1), pp.169-179.
• Mert, Hüseyin - Baş, Ece (2017), “TMS 18 “Hasılat” ve UFRS 15 “Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat” Standardlarının Faktoring İşletmeleri Açısından Değerlendirilmesi”, Muhasebe ve Denetime Bakış, 52, ss.35-56.
• Mirza, Abbas Ali - Holt, Graham J. (2011), Practical Implementation Guide and Workbook for IFRS, Third Edition, John Wiley & Sons, New Jersey.
• Napier, Christopher J. - Stadler, Christian (2020), “The real effects of a new accounting standard: the case of IFRS 15 Revenue from Contracts with Customers”, Accounting and Business Research, 50(5), pp.474-503.
• Özerhan, Yıldız - Sultanoğlu, Banu (2019), “Lisans Sözleşmelerinden Doğan Hasılatın TFRS 15 Kapsamında Muhasebeleştirilmesi: Yazılım Sektöründe Bir Araştırma”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Ağustos 2019 Özel Sayı, ss.15-32.
• Quagli, Alberto - Roncagliolo, Elisa - D’Alauro, Gabriele (2021), “The preparedness to adopt new accounting standards: a study of European companies on the pre‑adoption phase of IFRS 15”, International Journal of Disclosure and Governance, pp.1-14.
• Rutledge, Robert W. - Karim, Khondkar E. – Kim, Taewoo (2016), “The FASB’s and IASB’s New Revenue Recognition Standard: What Will Be the Effects on Earnings Quality, Deferred Taxes, Management Compensation, and on Industry-Specific Reporting?”, The Journal of Corporate Accounting & Finance, 27(6), pp.43-48.
• Şavlı, Tuba (2016), TFRS 15 Kapsamında Açıklama ve Örneklerle Hasılatın Raporlanması, İSMMMO Yayınları, İstanbul, http://archive.ismmmo.org.tr/Yayinlar/E_Kitap/HASILATIN_Raporlanmasi.pdf (03.03.2021).
• TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat Standardı, https://www.kgk.gov.tr/Portalv2Uploads/files/Duyurular/v2/TFRS/TFRS_2020/TFRS%2015.pdf (17.02.2021).
• Ünlütürk, Alim Çağdaş - Deveci, Ece Nur - Dağlı, Muhammet Fatih (2019), “ “TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat” Çerçevesinde Hasılatın Ölçülmesi ve Raporlanması”, Muhasebe ve Denetime Bakış, 57, ss.247-268.