Türkiye'nin Kredi Temerrüt Takası Primlerinin Merkez Bankası Başkanı Değişimlerine Tepkisi: Bir Olay Çalışması

Yıl 2024, Sayı: 101, 91 - 108, 23.01.2024

Haşmet Sarıgül

https://doi.org/10.25095/mufad.1349249

Öz

Bu çalışmada, Haziran 2017 – Ağustos 2023 döneminde gerçekleşen TCMB başkanı değişimleri ile Türkiye’nin kredi temerrüt takası (credit default swap – CDS) primleri arasındaki ilişki incelenmiştir. Ülke CDS’lerinde anormal prim değişimi ortaya çıkıp çıkmadığını analiz etmek için olay çalışması yöntemine başvurulmuştur. Olay öncesi ve sonrası dönemler arasındaki anormal prim farkları; normal dağılım gösteren serilerde bağımsız örneklem t–testi ve normal dağılıma uymayan serilerde Mann–Whitney U yöntemleri ile belirlenmiştir. Bulgular ilk üç merkez bankası değişiminde olay öncesi ve sonrası dönemler arasında anormal prim açısından istatistiksel olarak anlamlı ilişki olmadığını ortaya koymuştur. Dördüncü başkan değişiminde ise olay öncesi ve sonrası on günlük dönemler arasında anormal primde azalış yönünde istatistiksel olarak anlamlı fark olduğu belirlenmiştir. Oynaklığın belirlenmesinde ise genelleştirilmiş otoregresif koşullu değişen varyans (generalized autoregressive conditional heteroskedasticity – GARCH) yaklaşımına başvurulmuştur. Olay sonrası ve öncesi dönemler arasındaki oynaklık farklılıklarının tespit edilebilmesi amacıyla modellere kukla değişkenler eklenmiştir. GARCH (p,q)
modellerinden elde edilen bulgular ikinci ve üçüncü merkez bankası başkanı değişimlerinde 10, 20 ve 30 günlük olay sonrası dönemlerin tamamında oynaklıkta artış olduğunu göstermektedir. Birinci ve dördüncü merkez bankası değişimlerinden sonraki her üç dönemde de oynaklık azalmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkiye, Merkez Bankası Başkanı, Ülke Kredi Riski, CDS, Olay Çalışması

Kaynakça

• Acharya, Viral V. (2018), ‘‘ On the Importance of Independent Regulatory Institutions – The Case of the Central Bank’’, Reserve Bank of India Speeches. https://www.ccilindia.com/Documents/Rakshitra/2018/Nov/Speeches.pdf, (13.04.2023).
• Akın, Tuğba ve Işıklı, Emre (2020), ‘‘Kredi Temerrüt Takası, Büyüme ve Cari Açık İlişkisi: Türkiye Örneği’’, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 8, ss. 91–98.
• Arslan, Merve – Kuzu, Serdar – Çelik, İsmail E. (2022), ‘‘CDS Primleri Üzerinde Etkili Olan Makroekonomik Göstergelerin Araştırılması: Türkiye Örneği’’, EKEV Akademi Dergisi, 90, ss.331–346.
• Baldacci, Emanuele – Gupta, Sanjeev – Mati, Amine (2011), ‘‘Political and Fiscal Risk Determinants of Sovereign Spreads in Emerging Markets’’, Review of Development Economics, 15(2), pp.251–263.
• Barro, Robert J. – Gordon, David B. (1983), ‘‘Rules, Discretion and Reputation in A Model of Monetary Policy’’, Journal of Monetary Economics, 12(1), pp.101–121.
• Bekaert, Geert – Harvey, Campell R. – Lundblad, Christian – Siegel, Stephan (2014), ‘‘Political Risk Spreads’’, Journal of International Business Studies, 45(4), pp.471–493.
• Benzoni, Luca – Collin Dufresne, Pierre – Goldstein, Robert S. – Helwege, Jean. (2015), ‘‘Modeling Credit Contagion via the Updating of Fragile Beliefs’’, The Review of Financial Studies, 28(7), pp.1960–2008.
• Bernanke, Ben S. (2010), ‘‘Central Bank Independence, Transparency, and Accountability’’, https://www.bis.org/review/r100527a.pdf, (18.01.2023).
• Beşkaya, Ahmet – Güdenoğlu, Erdem (2014), ‘‘Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Enflasyon Arasındaki İlişki: Türkiye Ekonomisinin Zaman Serileriyle Analizi’’, Bankacılık ve Finansal Araştırmalar Dergisi, 1(2), ss.43–69.
• Bindak, Recep (2014), ‘‘Mann–Whitney U ile Student’s t Testinin I. Tip Hata ve Güç Bakımından Karşılaştırılması: Monte Carlo Simülasyon Çalışması’’, Afyon Kocatepe Üniversitesi Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, 14, ss.5–11.
• Bollerslev, Tim (1986), ‘‘Generalized Autoregressive Conditional Heteroskedasticity’’, Journal of Econometrics, 31, pp.307–327.
• Buz, Nadire E. – Küçükkocaoğlu, Güray (2023), ‘‘ Ülke Kredi Temerrüt Takas (CDS) Primini Etkileyen Faktörler, Türkiye Uygulaması’’, Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 25(1), ss.27–52.
• Cukierman, Alex (1994), Commitment Through Delegation, Political Influence and Central Bank Independence, Kluwer Academic Publishers, Boston.
• Cukierman, Alex – Webb, Steven B. (1995), ‘‘Political Influence on The Central Bank: International Evidence’’, The World Bank Economic Review , 9(3), pp.397–423.
• Cukierman, Alex – Webb, Steven B. – Neyapti, Bilin (1992), ‘‘Measuring the Independence of Central Banks and Its Effect on Policy Outcomes’’, The World Bank Economic Review, 6(3), pp.353–398.
• Demirgil, Hakan (2011), ‘‘Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Makroekonomik Performans: TCMB Örneği’’, Sosyoekonomi, 16(16), ss.113–136.
• Denli, Mehmet B. (2022), ‘‘Kredi Temerrüt Swapları (CDS), Gayrisafi Milli Hasıla İçindeki Borç Oranları ve Faiz Oranları Arasındaki Panel Eşbütünleşme, Nedensellik Analizleri: BRICS Ülkeleri ve Türkiye Örneği’’, Academic Knowledge, 5(1), ss.18–28.
• Dickey, D. A. & Fuller, W. A. (1981), ‘‘Likelihood Ratio Statistics for Autoregressive Time Series with a Unit Root’’, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 49(4), pp.1057–1072.
• Eichler, Stefan (2014), ‘‘The Political Determinants of Sovereign Bond Yield Spreads’’, Journal of International Money and Finance, 46(C), pp.82–103.
• Eijffinger, Sylvester C.W. – de Haan, Jakop (1996), ‘‘The Political Economy of Central Bank Independence’’, Princeton University Special Papers in International Economics, https://ies.princeton.edu/pdf/SP19.pdf, (23.01.2023).
• Engle, Robert F. (1982), ‘‘Autoregressive Conditional Heteroscedasticity with Estimates of the Variance of United Kingdom Inflation’’, Econometrica, 50(4), pp.987–1007.
• Ennser Jedenastik, Laurenz (2014), ‘‘Party Politics and the Survival of Central Bank Governors’’, European Journal of Political Research, 53, pp.500–519.
• Ergenç, Serpil – Güneren Genç, Elif (2020), ‘‘Türkiye’de Kredi Temerrüt Takası Primlerindeki Değişimin İncelenmesi’’, İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(37), ss.449–461.
• Goodhart, Charles A.E. (2008), ‘‘The Regulatory Response to the Financial Crisis’’, Journal of Financial Stability, 4(4), pp.351–358.
• Hutchison, Michael – McDill, Kathleen (1999), ‘‘Are All Banking Crises Alike? The Japanese Experience in International Comparison’’, Journal of the Japanese and International Economies, 13(3), pp.155–180.
• Ilıkkan Özgür, Munise – Çelik, Seda (2021), ‘‘Türkiye Ekonomisinde Seçim Dönemlerinde CDS Primini Etkileyen Faktörlerin Analizi: 2002–2018 Dönemi’’, Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6(12), ss.106–125.
• İşcanoğlu Çekiç, Ayşegül – Gültekin, Havva (2023), ‘‘Kredi Temerrüt Swapları ve Makroekonomik Değişkenler Arasındaki İlişkinin Analizi’’, Ekonomi Politika ve Finans Araştırmaları Dergisi, 8(2), ss.305–322.
• Jeanneret, Alexandre (2018), ‘‘Sovereign Credit Spreads Under Good/Bad Governance’’, Journal of Banking and Finance, 93, pp.230–246.
• Kandemir, Tuğrul – Vurur, N. Serap – Gökgöz, Halilibrahim (2022), ‘‘Türkiye’nin CDS Primleri ile BİST 100, Döviz Kurları ve Tahvil Faizleri Arasındaki Etkileşimin cDCC–EGARCH ve Varyansta Nedensellik Analizleriyle İncelemesi’’, Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 24(42), ss.510–526.
• Klomp, Jeroen – de Haan, Jakob (2009), ‘‘Central Bank Independence and Financial Instability’’, Journal of Financial Stability, 5(4), pp.321–338.
• Koç, Ayhan – Gürsoy, Samet (2020), ‘‘Amerikan Merkez Bankası FED’in Para Politikası Araçları ve Bağımsızlığı’’, Econder International Academic Journal , 4(2) , ss.421–447.
• Koç Yurtkur, Asuman – Arpağ, Mehmet (2020), ‘‘Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Enflasyon Arasındaki İlişki: Enflasyon Hedeflemesi Uygulayan Ülkeler Üzerine Bir İnceleme’’, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 29(4), ss.1–20.
• Kuttner, Kenneth N. – Posen, Adam S. (2010), ‘‘ Do Markets Care Who Chairs The Central Bank?’’, Journal of Money, Credit and Banking, 42(2–3), pp.347–371.
• Montes, Gabriel C. – de Oliveira, Diego S.P. (2019), ‘‘Central Bank Transparency and Sovereign Risk Ratings: A Panel Data Approach’’, International Economics and Economic Policy, 16, pp.417–433.
• Moser, Christoph – Dreher, Axel (2010), ‘‘Do Markets Care About Central Bank Governor Changes? Evidence from Emerging Markets’’, Journal of Money, Credit and Banking, 42(8), pp.1589–1612.
• Ramlall, Indranarain (2016), ‘‘ Does Central Bank Quality Determine Sovereign Ratings and Credit Default Swap Spreads: Evidence from the World? Journal of Central Banking Theory and Practice, 3, pp.5–29.
• Sancar, Canan – Kılınçer, Beyhan – Can, Esra – Akbaş, Yusuf E. (2023), ‘‘Merkez Bankası Bağımsızlığının Finansal İstikrar Üzerindeki Etkisi: Çoklu Yapısal Kırılmalı Zaman Serisi Analizi’’, International Journal of Eurasia Social Sciences, 14(51), ss.104–117.
• Santiso, Javier (2003), The Political Economy of Emerging Markets: Actors, Institutions and Financial Crises in Latin America, CERI Series in International Relations and Political Economy, Palgrave Macmillan, New York.
• Şahin, Cumhur (2018), ‘‘Cari Açık Değerleri CDS puanları Üzerinde Etkili Midir? Türkiye İçin Bir Perspektif’’, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 80, ss.189–206.
• Willems, Tim – Zettelmeyer, Jaromin (2022), ‘‘Sovereign Debt Sustainability and Central Bank Credibility’’, The Annual Review of Financial Economics, 14, pp.75–93.
• Yenisu, Ersin – Yenice, Sedat (2018), ‘‘Temel Makroekonomik Göstergelerin Ülke Riski Üzerindeki Etkisi: Türkiye Örneği’’, İş ve Hayat, 4(8), ss.27–53.
• Yılmaz, Alper – Çetiner, Özgür (2017), ‘‘Risk in Turkish Economy; The Linkage Between Credit Default Swap (CDS), Current Account Deficit and Exchange Rate’’, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Kongresi Bildiriler Kitabı 2, ss.563–577.
• Yılmaz, Ragıp – Arslan, Salih (2021), ‘‘Neoliberalizm, Merkez Bankası Bağımsızlığı ve Baskı Gruplarının Rolü’’, Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 16(1), ss.252–275. https://commission.europa.eu/system/files/2019–07/stakeholder_contribution_on_rule_of_law_–_european_central_bank.pdf (02.03.2023).
• https://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/40586e6c–06ff–47b6–9b2e–11d77611dfd6/01.pdf?MOD=AJPERES&CACHEID=ROOTWORKSPACE–40586e6c–06ff–47b6–9b2e–11d77611dfd6–m5lkoKU (07.01.2023)