20. Yüzyılın İlk Yarısında Maliyet Muhasebesinin Gelişimi

Yıl 2012, Sayı: 2 - Sayı: 2, 39 - 67, 01.01.2012

Süleyman Yükçü Gülşah Atağan

Öz

Dünya ekonomisini ve dolayısı ile ticaretini etkileyen, Fransız Devrimi, Sanayi Devrimi, Birinci Dünya Savaşı, Dünya Ekonomik Krizi ve İkinci Dünya Savaşı gibi olaylar sonrasında daha fazla mekanik güç, daha fazla hammadde, daha fazla üretilmiş mal, değer, daha fazla ulaşım, sanayi ve ticaret süreçlerini beraberinde getirmiştir. Eski ve basit yapım biçemlerinin yerini daha ucuz ve aynı zamanda bazen daha kaliteli ürünleriyle fabrikalar almıştır. Bu gelişmeler maliyet muhasebesi uygulamalarının önünü açmıştır.Dünyada maliyet muhasebesi çalışmaları 1900 ve 1950 yılları arasında hız kazanmıştır. Eddis ve Tindall 1904 yılında karmaşık üretim süreçlerinden dolayı maliyet muhasebesi yapısının çok önemli olduğunu görmüşlerdir.General Motors, 1920’li yıllarda Amerikan ekonomisine yardımcı olan modern maliyet muhasebesi teknikleri geliştirmiştir. 1920’ler ve 1930’larda İngiliz demir-çelik endüstrisi için standart maliyet hesaplama sistemi çok önemli hale gelmiştir. İngiltere’de “Standart maliyet hesaplama sistemi” fikri ilk olarak 1929’da Ulusal Demir Çelik Üreticileri Federasyonu’nun yıllık toplantısında ortaya çıkmıştır. Bundan sonra bir çok alternatif ortaya atılmıştır. 1933’de atanan özel komisyon 1935’de “Demir-Çelik Endüstrisi Tekdüzen Maliyet Sistemi” adı ile bir rapor yayınlanmıştır. 19. yy’da maliyet muhasebesi alanındaki öncülerden biri Alexander Hamilton Church olmuştur. Church’ün en önemli katkılarından birisi tam maliyetleme sistemi olmuştur. 1947’de National Association of Cost Accountants (NACA) nın yayınladığı bültende tam maliyetleme sisteminin en modern, etkili, etkin ve kabul edilebilir maliyetleme sistemi olduğu vurgulanmıştır. Andrew Carnegie, 1900’lerin ortalarında, Carniege Steel adlı Amerikan şirketinde karar vermede maliyet bilgilerini kullanmıştır.Esnek bütçe terimi ilk olarak 1940’ların başlarında ortaya çıkmıştır. 1950’ler ve 60’larda değişken bütçe olarak adlandırılmıştır. General Electric 1960 yılında, GÜG (Genel Üretim Giderleri)’ni daha iyi dağıtabilmek için faaliyete dayalı maliyetleme sistemini kullanmıştır.Başa baş analizleri 1950’lerde kullanılmaya başlanmış, muhasebeciler 1960’larda Maliyet-Hacim-Kar analizleriyle birlikte başa baş analizini geliştirmişlerdir. 20. yüzyılın ilk yarısında maliyet muhasebesi alanında bilgisayar ve bilgisayar programı kullanımı yaygın olmadığından çok farklı düzey ve seviyede bilgi üretmek ve hesaplama yapabilmek mümkün değil iken, günümüzdeki Excel programının temelleri sayılan, 1979 yılında Apple II için geliştirilen Visicalc ve 1982’de IBM’in ilk bilgisayarı için geliştirilen Lotus 1-2-3 ile işletmelerde maliyet muhasebesi uygulamaları hız kazanmıştır.Çalışmamızda muhasebe ve maliyet muhasebesinin gelişimini etkileyen önemli konular ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Maliyet Muhasebesi, Muhasebenin Gelişimi

The Development of Cost Accounting in the First Half of 20th Century

Öz

After French Revolution, Industrial Revolution, World War I, Great Depression
and World War II the world economy and trade transformed to demand more natural
resources, goods, transportation, mechanic power, industry and new markets to
produce and sell more goods. Old and simple production process/methods replaced
by industrial plants to produce much cheaper and quality goods in bulk quantities.
These developments caused cost accountancy to become essential for entrepreneurs.
Cost Accounting studies in the world have gained the quite speed between
1900 and 1950. Cost Accounting structure’s momentousness has been realized by
Eddis and Tindall owing to the fact that complex manufacturing processes in 1904.
In the 1920’s, General Motors has developed modern cost accounting
techniques which helps the American economy. In the 1920’s and 1930’s, The Standart
Cost System has become important for English iron-steel industry. The Standart Cost
System idea in England has firstly come up at annual meeting of The National IronSteel
Producers Federation in 1929. After that quite a few alternative came forward.
A special commission that has been assigned in 1933 published a report named as
“The Iron-Steel Industry Uniform Cost Accounting System” in 1935. The one of the
cost accounting initiators was Alexander Hamilton Church in 19th century. Church’s
the most important contribution was “Full Costing System”. It has been emphasized
in the newsletter that had been published in 1947 by National Association of Cost
Accountants (NACA) that full costing system is the most modern, effective, efficient
and acceptable costing system. Andrew Carnegie has used cost information at an
American company named as “Carniege Steel” while making decision in the mid of
the 1900’s.
The term of flexible budget had firstly come up in the early 1940’s. In the
1950’s and 1960’s it has been named as variable budget. General Electric has used
activity based costing in 1960 to distribute the general production expenses better.
Break-even analysis has begun to use in 1950’s. Accountants have developed
break-even analysis with Cost-Capacity-Profit Analysis in 1960’s.
While in 20th Century’s first half lacked computers and software developed for
cost accounting the process was usually followed on basic level. The cost accounting
process gained speed after the development of Visicalc in 1979 for Apple II and Lotus
1-2-3 in 1982 for IBM which both considered as milestones through the development
of Excell.
In our study we approach the subject by analyzing important events that
affected accounting and cost accounting.

Anahtar Kelimeler

Cost Accounting, Development of Accounting