Caravanserais and Accounting Transactions

Yıl 2020, Sayı: 19, 25 - 40, 14.07.2020

Yusuf Sürmen Hasan Abdioğlu

Öz

The aim of the study is to explain the caravanserai and accounting procedures. In the study, firstly, basic information about the establishment of the caravanserai and its duties are given. After, archive document is taken from President of Republic of Turkey, Presidency of State Archives. The archive document contains examples of accounting records of the caravanserai. Caravanserai is established as a foundation due to the fact that it requires large capital in the establishment process and to ensure the continuity of its activities. The accounting records in the caravanserai are included in the foundation books. These books are inspected by the responsible kadi and evkaf administration. In the archive document, it was seen that the accounting records of the caravanserai were written by using the siyakat writing technique and the merdiban recording method.

Anahtar Kelimeler

Caravanserai, Accounting, Seljuk and Ottomans

Kervansaray ve Muhasebe İşlemleri

Öz

Çalışmanın amacı kervansaray ve muhasebe işlemlerini açıklamaktır. Çalışmada öncelikle kervansarayın kurulması ve görevleri hakkında temel bilgilere yer verilmiştir. Daha sonra Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Devlet Arşivleri Başkanlığı’ndan arşiv belgesi alınmıştır. Arşiv belgesinde bir kervansaraya ait muhasebe kayıt örnekleri yer almaktadır. Kervansaray kuruluş sürecinde ve faaliyetlerinin devamlılığının sağlanmasında büyük sermaye gerektirmesi sebepleriyle vakıf olarak kurulmaktadır. Kervansarayda muhasebe kayıtları vakıf defterleri kapsamında yer almaktadır. Bu defterler sorumlu kadı ve vakıf idaresince denetlenmektedir. Arşiv belgesinde kervansaray muhasebe kayıtlarının siyakat yazı tekniği ve merdiven kayıt yöntemi ile yazıldığı görülmüştür.

Anahtar Kelimeler

Kervansaray, Muhasebe, Selçuklu ve Osmanlılar

Kaynakça

• Aydemir, Oğuzhan ve Erkan, Mehmet (2011), Merdiven Kayıt Yöntemi ve Günümüz Muhasebe Sistemi, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, ss.110-128
• Cantay, Gönül (2002), Kervansaraylar, Mimarbaşı Koca Sinan, Yaşadığı Çağ ve Eserler, ss. 369-392.
• Cezar, Mustafa (1977), Anadolu Öncesi Türklerde Şehir ve Mimarlık, İstanbul.
• Çetin, Cemal (2004), XVII. ve XVIII. Yüzyıllarda Konya Menzilleri, Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Konya.
• Çetin, Osman (1981), Selçuklu Müesseseleri ve Anadolu’da İslâmiyet’in Yayılışı, İstanbul.
• Demircanlı, Yüksel Yoldaş (1989), İstanbul Mimarîsi İçin Kaynak Olarak Evliya Çelebi Seyahatnâmesi, Vakıflar Genel Müdürlüğü Yayınları, Ankara.
• Göksel, Burhan (1985), Turizmin Tarihi ve Türkler, Turizm Yıllığı, Ankara: T.C. Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Güvemli, Oktay (1995), Türk Devletleri Muhasebe Tarihi, İstanbul.
• Güvemli, Oktay, Toraman, Cengiz ve Güvemli, Batuhan (2014), Osmanlı İmparatorluğunda Devlet Muhasebesi (Anadolu Muhasebe Kayıt Kültürü), Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu, Ankara.
• İnalcık, Halil (1955), XV. Asır Osmanlı Maliyesine Dair Kaynaklar, Tarih Vesikaları, C.I, Sayı.16.
• Kadri, Hüseyin Kâzım (1928), Türk Lügatı, II, İstanbul.
• Karacan, Sami, Karacan, Esin ve Güngör, Yüksel (2016), Tarihsel Süreç İçinde Konaklama Merkezleri Han ve Kervansarayın Günümüzde İpek Yolu Turizm Projesine Dönüşümü, 5.Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu ve I.Uluslararası Doğu Akdeniz Turizm Sempozyumu, 22-23Nisan, KKTC.
• Kazancıoğlu, Habibe (2014), Osmanlı Dönemi Kervansarayının Sosyo-Kültürel ve Ekonomik Fonksiyonları, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• Kazıcı, Ziya (1985), İslâmî ve Sosyal Açıdan Vakıflar, İstanbul: Marifet Yayınları.
• Kurt, İsmail (2013), Şer’i Açıdan Vakıf ve Vakıfların Muhasebe Usulü. İslâmî İlimler Araştırma Vakfı Yayını, İstanbul, ss. 1-52.
• Öztürk, Nazif (1995), Türk Yenileşme Tarihi Çerçevesinde Vakıf Müessesesi, Ankara.
• Öztürk, Said (1996), Osmanlı Arşiv Belgelerinde Siyakat Yazısı ve Tarihi Gelişimi, Osmanlı Araştırmaları Vakfı Yayını, No:12, ISBN: 975-7268-12-7, İstanbul
• Sırım, Veli (2017), Bir Finansman Kaynağı Olarak Vakıflar: Osmanlı Örneği, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6/6, ss. 173-188
• Sürmen, Yusuf (2018), Muhasebe-1, Celepler Matbaacılık, Trabzon.
• Tabakoğlu, Ahmet (2005), İslam İktisadı – Toplu Makaleler II, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Tamer, Vehbi (1957), “Fatih Devri Ricalinden İshak Paşa’nın Vakfiyeleri ve Vakıfları” Vakıflar Dergisi, 4, ss. 107-125
• Taş, Oktay, Oğuz, Mustafa ve Ekici, Cevat (2013) Türk Vakıf Kültürünün Devamlılığının Dayanağı: Muhasebe, III. Balkanlar ve Ortadoğu Ülkeleri Muhasebe ve Muhasebe Tarihi Konferansı, ss. 104-123, 19-22 Haziran.
• Taştan, Ali (2010), Türkiye Selçukluları Zamanında Tokat ve Çevresindeki Kervansaraylar, Gaziosmanpaşa Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Tokat.
• Uslu, Hüseyin (1985), Başlangıçtan Günümüze İslam Müesseseleri Tarihi, Gonca Yayınevi, İstanbul. Yaltkaya, Şerefeddin (1942), Kara Ahmed Paşa Vakfiyesi, Vakıflar Dergisi, 2, ss. 83-168.
• Yiğit, Hülya (2000), Selçuklu Kervansarayının Yapısı ve İşleyişi, Karadeniz Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Trabzon.
• Yiğit, Hülya (2002), Sosyal Hizmetler Açısından Selçuklu Kervansarayı, Türkler Ansiklopedisi, VII, Ankara.