OSMANLI DEVLETİ’NDEKİ RUMLARIN TİCARET EĞİTİMİNE BAKIŞ AÇISI; İSTANBUL - HEYBELİADA RUM TİCARET MEKTEBİ İLE MİLLİ LİSANLAR VE TİCARET MEKTEBİ

Yıl 2021, Sayı: 2021 Özel Sayı, 155 - 176, 30.12.2021

Dr. Seda Sağlamyürek Taşdemir

Öz

Osmanlı Devleti’nde (1299 – 1922) tarihleri arasında birçok cemaat okullar açmıştır. Açılan bu okullarda hiçbir zaman tekdüze bir eğitim verilmemiştir. Okulların programlarına mutlaka mesleki, dini eğitim veren şubeler ya da dersler eklenmiştir. Osmanlı sosyo ekonomik düzeninde tüccar sınıfının gayrimüslimlerden oluşmasından dolayı özellikle dikkat çekilmesi gereken nokta yine bu meslek grubunda okullaşmanın da gayrimüslimler tarafından atılan adımlarla gerçekleşmiş olmasıdır.
Dönemin en iyi ticaret okullarından ve Osmanlı Devleti’nin ilk ticaret okulu olma özelliğini taşıyan Heybeliada Rum Ticaret Mektebi de yine gayrimüslimler tarafından yani Rumlar tarafından 1831 yılında kurulmuştur.
Çağının çok üstünde eğitim sunan Heybeliada Rum Ticaret Mektebi, Rumlar tarafından açılan tek ticaret okulu değildir. Bilhassa ticarette aktif rol oynayan Rumlar, günümüzde adı pek duyulmamış ve üzerine pek bir çalışma yapılmamış olan Milli Lisanlar ve Ticaret Lisesi ’ni de açan cemaattir.
Bu çalışmada Heybeliada Rum Ticaret Mektebi üzerine yapılan çalışmalara ek olarak ticaret okulunun Rumca kaynaklarından elde edilen bilgiler ve okul üzerine yapılan çalışmalar değerlendirilmiştir. Ek olarak Rumlar tarafından kurulan Milli Lisanlar ve Ticaret Lisesi’nin Rumca ve Fransızca kaynaklarından elde edilen bilgilerle okul tanıtılmaya çalışmıştır.

Anahtar Kelimeler

Rumlar, Ticaret eğitimi, Heybeliada Rum Ticaret Mektebi, Mektebi, Milli Lisanlar ve Ticaret Lisesi, Rumlar, Ticaret eğitimi, Heybeliada Rum Ticaret Mektebi, Mektebi, Milli Lisanlar ve Ticaret Lisesi

Kaynakça

• Agos Gazetesi (2012). Heybeliada’daki Rum kurumları Deniz Kuvvetleri’nin elinde. http://www.agos.com.tr/tr/yazi/3549/heybeliadadaki-rum-kurumlari-deniz-kuvvetlerinin-elinde).
• Anagnostopulu, A. (1999). Tanzimat ve Rum Milletinin Kurumsal Çerçevesi-Patrikhane, Cemaat Kurumları, Eğitim. Stathis P.,(edt.), 19, 1-35.
• Arzova S.B. (2020). Rumlar ve Ticaret Elen Ticaret Mektebi, Expoze Kitap, Mikyas Basım Yayın Matbacılık San. Tic. Ltd.Şti., İstanbul.
• Berkes, N. (1969). 100 soruda Türkiye iktisat tarihi (Vol. 1). Gerçek Yayınevi.
• BOA., MF.İST., 9/39 (1 R.ahir 1328/13 Mart 1910). I. Cetvel.
• BOA., MF.İST., 9/39 (1 R.ahir 1328/13 Mart 1910). II. Cetvel.
• BOA., MF.İST., 9/39 (1 R.ahir 1328/13 Mart 1910). III. Cetvel.
• Braude, B. (2014). Christians and Jews in the Ottoman Empire: The abridged edition. Boulder: Lynne Rienner. Cevdet, A. (1905). Rum Ticaret Mektebinde. İçtihad, 5, 164.
• Chassiotis, G. (1881). L'instruction publique chez les Grecs. E. Leroux.
• Davison, R. H. (1963). Reform in the Ottoman Empire, 1856-1876, Princeton.
• Duman, M. Z. (2007). Türkiye'de Burjuva Sınıfının Sosyal Profili. Sosyoekonomi, 5(5).
• Eksertzoglou, H. (1999). Osmanlı’da Cemiyetler ve Rum Cemaati Dersaadet Rum Cemiyet-i Edebiyyesi, 1861-1912,(çev. Foti Benlisoy-Stefo Benlisoy), Tarih Vakfı Yurt Yay.
• Ergün, M. (1996). İkinci Meşrutiyet devrinde eğitim hareketleri. Ankara: Ocak.
• Güçtekin, N. (2012). Osmanlı Devleti’nin 1907-1908 Yılına Ait Eğitim İstatistiği. Yakın Dönem Türkiye Araştırmaları, 11(22), 125-167.
• Hidayet, V. M. (1992). Osmanlıdan Günümüze Azınlık ve Yabancı Okulları. İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
• Işıksal, C. (1969). Osmanlı İmparatorluğu İdaresinde İstanbul Rum Patriklerinin Tam Listesi ve Siyasî Faaliyetlerinden Örnekler. Belgelerle Türk Tarihi Dergisi, (18), 39-47.
• Judanis, G. (1998). Gecikmiş Modernlik ve Estetik Kültür. Çev. Tuncay Birkan). İstanbul: Metis.
• Kazgan, H. (1991). Galata bankerleri. Tük Ekonomi Bankası.
• Mahmud Cevad İbnü-ş Şeyh Nâfi (2001). Maarif-i Umumiye Nezareti Tarihçe-i Teşkilat ve İcraatı: XIX. Asır Maarif Tarihi, Haz. Taceddin Kayaoğlu, Ankara, Yeni Türkiye Yayınları, 2001, s.445. BOA., Y.EE., 112/6, (24 C.ahir 1286/1 Eylül 1869).
• Tuğlacı, P. (1989). Tarih Boyunca İstanbul Adaları. Cilt I, İstanbul.
• Türker, O. (2003). Halki'den Heybeli'ye: bir ada hikayesi (Vol. 180). Sel Yayıncılık.
• Sağlamyürek, S. (2014). Etnik Yapıdaki Değişimin Muhasebe Düşüncesi Üzerindeki Etkisi: Hamidiye Ticaret Mektebi Örneği, Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Yüksek Lisans Tezi Gümüşhane.