OSMANLI DEVLETİNİN İLK ANONİM ŞİRKETLERİNDEN BİRİSİ OLARAK ŞİRKET-İ HAYRİYE ve 1888(1303)-1890(1305) DÖNEMİ MALİ TABLOLARININ ANALİZİ

Yıl 2021, Sayı: 2021 Özel Sayı, 45 - 64, 30.12.2021

Cengiz Toraman , Taha Taştan

Öz

Tanzimat’la birlikte ivme kazanan Batılılaşma hareketleri ile beraber Osmanlı ekonomik ve toplumsal yapısında meydana gelen gelişmelere paralel olarak ticari kurumların yapısında da değişmeler meydana gelmiştir. Servet ve gelişimin göstergesi olan Anonim Şirketlerin (Şirket-i Hayriye gibi) kurulmasıyla ticari alanlarda farklı alternatifler ortaya çıkmıştır. Şirket-i Hayriye, Osmanlı döneminin ilk anonim şirketlerden birisi olması nedeniyle ticari hayatta önemli bir yere sahiptir. Şirket-i Hayriye, 19.Yüzyıl’da artan deniz ulaşımı talebini, geleneksel ulaşım aracı olan kayıkların karşılayamaması sonucu ortaya çıkmıştır.
Bu çalışmanın temel amacı; Şirket-i Hayriye’nin 1888(1303)-1890(1305) dönemine ait finansal tablolarını finansal analiz tekniklerini kullanarak analiz etmek ve yorumlamaktır. Çalışmada, Osmanlı Devleti’nin ilk anonim şirket örneklerinden biri olan Şirket-i Hayriye’nin muhasebe raporları incelenerek şirketin muhasebe yapısı hakkında bilgiler verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Şirket-i Hayriye, Anonim Şirket, Tanzimat Dönemi., Şirket-i Hayriye, Anonim Şirket, Tanzimat Dönemi.

Kaynakça

• Daloğlu, P. (2021). Şirket-i Hayriye Finansal Raporlaması, İstanbul Arel Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• Eldem, V. (1994). Osmanlı İmparatorluğu’nun İktisadi Şartları Hakkında Bir Tetkik, Türk Tarih Kurumu Yayınları: Ankara.
• Erdem, E. (2016). “Sanayi Devriminin Ardından Osmanlı Sanayileşme Hamleleri: Sanayi Politikaların Dinamikleri ve Zaafiyetleri”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (48), s. 17-44.
• İnalcık, H. & Seyitdanlıoğlu, M. (2020). Tanzimat Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul.
• Kazgan, G. (1999). Tanzimat’tan XXI. Yüzyıla Türkiye Ekonomisi, Altın Kitaplar Yayınevi: İstanbul.
• Koraltürk, M. (2007). Şirket-i Hayriye (1851-1945), Acar Matbaacılık: İstanbul. s. 31-33.
• Köse, M. (2012). “Tarihi Süreçte Şirketler ve Fonksiyonları”, AKEV Akademi Dergisi, 16(50), s. 277.
• Önsoy, R. (1984). “Tanzimat Dönemi Sanayileşme Politikası”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2 (2), s. 5-12.
• Seyitdanlıoğlu, M. (2009). “Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii (1839-1876)”, Tarih Araştırmaları Dergisi, 28 (46), s. 53-69.
• Şener, S. (2007). “Osmanlı Sanayileşme Süreci ve Bu Süreçte Özel Girişimin Rolü”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü dergisi, 9 (3), s. 59.
• Şensoy, F., (2018). “Şirket-i Hayriye: Osmanlı Boğaziçi Taşımacılık Şirketi”, Muhasebe ve Finans Tarihi Araştırmaları Dergisi, Özel Sayı, s. 239-280.
• Toprak, Z. (2019). Türkiye’de Milli İktisat (1908-1918), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları: İstanbul. s. 135,136. Tutel, E. (2008). Şirket-i Hayriye, İletişim Yayınları: İstanbul. s. 43-46.
• Yılmaz, C. (2011). Osmanlı Anonim Şirketleri, Scala Yayıncılık: İstanbul. s. 429-433.