ÇİFT DİNLİLİĞİN DAVRANIŞSAL MUHASEBE AÇISINDAN ANALİZİ

Yıl 2024, Sayı: 27, 1 - 22, 20.07.2024

Suleyman Yukcu , Aysun Atagan Çetin

Öz

Bu çalışma, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Trabzon vilayetine odaklanarak çift dinlilik ve davranışsal muhasebenin kesişimini incelemektedir. Çift dinlilik, tarihsel zorunluluktan veya çağdaş kişisel tercihten kaynaklanabilen bir olgu olarak birden fazla dini geleneğe bağlı kalma pratiğini ifade etmektedir. Özellikle 19. yüzyıl ve 20. yüzyılın başlarındaki dönüşüm döneminde, çift dinliliğin Trabzon'daki davranışsal muhasebe uygulamaları üzerindeki sosyo-politik, kültürel ve ekonomik etkileri incelenmektedir.
İspanyol Engizisyonu sırasında Kripto-Yahudilik ve Osmanlı İmparatorluğu'ndaki Sabetaycılar gibi örneklerle, zorunlu çift dinliliğin tarihsel sürecine değinilmektedir. Bu örnekler, ikili dini kimliklerin baskıcı rejimler altında hayatta kalma stratejileri olarak nasıl hizmet ettiğini vurgulamaktadır. Çalışma, Trabzon bağlamında, Tanzimat reformları, misyonerlik faaliyetleri ve sosyo-ekonomik baskılar gibi çeşitli faktörlerden etkilenen çift dinliliğin zorlukları ve avantaj sağlamak için sosyo-ekonomik bir strateji olarak ortaya çıktığını incelemektedir.
Çalışma, davranışsal muhasebede çok dinli etkilerin anlaşılmasının önemini vurgulamaktadır. Araştırma, özellikle Trabzon'un kendine özgü sosyo-dinsel kimliği göz önüne alındığında çift dinliliğin ve davranışsal muhasebe üzerindeki etkisinin tarihsel analizini sunarak literatüre katkı sağlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Davranışsal Muhasebe, Çift Dinlilik, Maliyet Analizi

Etik Beyan

Çalışmada etik beyan gerektiren herhangi bir unsur yer almamaktadır.

ANALYSIS OF DUAL RELIGIOSITY IN TERMS OF BEHAVIORAL ACCOUNTING

Öz

This study examines the intersection of dual religiosity and behavioral accounting, focusing on the province of Trabzon during the Ottoman Empire. Dual religiosity refers to the practice of adhering to more than one religious tradition, a phenomenon that may stem from historical necessity or contemporary personal choice. It examines the socio-political, cultural and economic effects of dual religiosity on behavioral accounting practices in Trabzon, especially during the transformation period of the 19th and early 20th centuries.
With examples such as Crypto-Judaism during the Spanish Inquisition and Sabetai in the Ottoman Empire, the historical process of forced dual religiosity is addressed. These examples emphasize how dual religious identities served as survival strategies under repressive regimes. In the context of Trabzon, the study examines the challenges of dual religiosity influenced by various factors such as Tanzimat reforms, missionary activities and socio-economic pressures, and its emergence as a socio-economic strategy to gain advantage.
The study highlights the importance of understanding multi-religious influences on behavioral accounting. The research contributes to the literature by providing a historical analysis of bi-religiosity and its impact on behavioral accounting, especially given Trabzon's unique socio-religious identity.

Anahtar Kelimeler

Behavioral Accounting, Multi-religion, Cost Analysis

Kaynakça

• Ahbab, Y. (2020). Laramanlar: Gizli Hristiyan Arnavutların Mihaliç’e Sürgünü (1846-1848). Osmanlı Araştırmaları, 55(55), 207-242.
• Andreadēs, G. K. (1999). Gizli Din Taşıyanlar: Kolostai: Dönenler; Tenasur: Din Değiştirenler: Belge Uluslararası Yayıncılık.
• Ariely, D. (2010). Predictably Irrational: The Hidden Forces that Shape Our Decisions. Math Comput Educ, 44(1), 68.
• Aslan, H. (2016). Osmanlı Son Döneminde Trabzon'da İhtida ve Kriptoluk. Paper presented at the I. Uluslararası Geçmişten Günümüze "Trabzon'da Dini Hayat", Trabzon.
• Aslan, H. (2018). Tanzimat Döneminde Dini Değişim Halleri: İhtida-Gizli Din-Tanassur ve Osmanlı. Toplum Bilimleri Dergisi(12), 32-55.
• Ayboğa, H., ve Koç, Ş. (2022). İşletmelerde Hilenin Önlenmesi ve Tespitinde Davranışsal Muhasebe ve Nöromuhasebe Tekniğinin Uygulama Süreci ve Öneriler. Uluslararası Beşeri ve Sosyal Bilimler İnceleme Dergisi, 6(1), 97-110.
• Balcı, M. (2020). https://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/belgeler/233.pdf. Tanzimat Fermanı. Erişim Tarihi 22.01.2024
• Balcı, M. (2020). https://www.muharrembalci.com/hukukdunyasi/belgeler/231.pdf. Islahat Fermanı. Erişim Tarihi 22.01.2024
• Baer, M. (2010). The Dönme: Jewish Converts, Muslim Revolutionaries, and Secular Turks: Stanford University Press.
• Barberis, N., ve Thaler, R. (2002). A Survey of Behavioral Finance. National Bureau Of Economic Research, 1, 1-73.
• Becker, G. S. (1976). The Economic Approach to Human Behavior (Vol. 803): University of Chicago Press.
• Bilgin, M. (2010). Trabzon Vilayetinde İki Din Taşıyanlar. Marmara Üniversitesi,
• Bostan, M. H. (1993). XV-XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadi Hayat. Marmara Üniversitesi,
• Bruga, İ. (2020). Osmanlı İdaresinde Arnavutluk’ta Görülen Kripto (Gizli) Hıristiyanlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme. Tasavvur Tekirdağ İlahiyat Dergisi, 6(2), 1237-1268.
• Chu, C. (2021). The Social Functionality of Multiple Religious Belonging in Modern China. Review of Religion and Chinese Society, 9(1), 27-43.
• de Tapia, A. A. (2023). Religious Conversions and Inter-religious Marriages. in Orthodox Christians and Muslims in Cappadocia (pp. 205-236): Brill.
• Diller, J. (2016). Multiple Religious Orientation. Open Theology, 2(1).
• Erdengiz, A. (2001). Osmanlı İmparatorluğu Topraklarında ve Kıbrıs’ta Gizli Hristiyanlar. Paper presented at the 3. Halkbilimi Sempozyumu, Lefkoşe.
• Ergüden, E., Dalkılıç, A. F., Kaya, C. T., ve Sayar, Z. (2018). Finansal Raporlama ve Denetim Uygulamaları Kapsamında Davranışsal Muhasebe Teorisine Bakış. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 20, 411-425.
• Erüz, G. (2009). Gümüşhane Kurum Vadisi Maden Köyü Yerleşmeleri. (Doktora Tezi). Karadeniz Teknik Üniversitesi, Trabzon.
• Gitlitz, D. M. (2002). Secrecy and Deceit: The Religion of the Crypto-Jews: UNM Press.
• Gönen, S., ve Rasgen, M. (2017). Davranışsal Muhasebe Alanını İçeren Araştırmalara Yönelik Literatür Taraması. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(6), 189-198.
• Gong, J. J. (2017). Ethics in Accounting: A Decision-making Approach. In: Springer.
• Haidt, J. (2012). The Righteous Mind: Why Good People are Divided by Politics and Religion: Vintage.
• Hedges, P. M. (2021). Understanding Religion: Theories and Methods for Studying Religiously Diverse Societies: University of California Press.
• Hoitash, U., Hoitash, R., ve Bedard, J. C. (2009). Corporate Governance and Internal Control over Financial Reporting: A Comparison of Regulatory Regimes. The Accounting Review, 84(3), 839-867.
• Kahneman, D., ve Tversky, A. (2013). Prospect Theory: An Analysis of Decision under Risk. in Handbook of the Fundamentals of Financial Decision Making: Part I (pp. 99-127): World Scientific.
• Kaplan, J. (2004). Interfaith Families: Personal Stories of Jewish-Christian Intermarriage: Bloomsbury Publishing USA.
• Kenan, İ. (2013). Trabzon’un Osmanlılar Tarafından Fethi. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(14), 71-84.
• Kumar, A. (2009). Who Gambles in the Stock Market? The Journal of Finance, 64(4), 1889-1933.
• Libby, R., ve Luft, J. (1993). Determinants of Judgement Performance in Accounting Settings: Ability, Knowledge, Motivation, and Environment. Accounting, Organizations and Society, 18(5), 425-450.
• Libby, R., Bloomfield, R., ve Nelson, M. W. (2002). Experimental Research in Financial Accounting. Accounting, Organizations and Society, 27(8), 775-810.
• Marşap, B., ve Gökten, P. O. (2016). Davranışsal Muhasebe: Kuramsal Yaklaşım. İşletme Araştırmaları Dergisi, 8(4), 345-359.
• McGuire, S. T., Omer, T. C., ve Sharp, N. Y. (2012). The Impact of Religion on Financial Reporting Irregularities. The Accounting Review, 87(2), 645-673.
• McVeigh, R., ve Sikkink, D. (2001). God, Politics, and Protest: Religious Beliefs and the Legitimation of Contentious Tactics. Social Forces, 79(4), 1425-1458.
• O’Toole, T., ve Braginskaia, E. (2016). Public Faith and Finance: Faith Responses to the Financial Crisis. Bristol: University of Bristol. https://www. barrowcadbury. org.uk/wpcontent/uploads/2016/07/Faith_and_Finance_report. pdf.
• Oostveen, D. F. (2017). Multiple Religious Belonging: Hermeneutical Challenges for Theology of Religions. Open Theology, 3(1), 38-47.
• Ortaylı, İ. (1994). Tanzimat Döneminde Tanassur ve Din Değiştirme Olayları. Paper presented at the Tanzimat'ın 150. Yıldönümü Uluslararası Sempozyumu, Ankara.
• Özgören, A. (2019). İki Din Taşıyan İstavriler ve Propaganda. Karadeniz Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 5(8), 153-174.
• Patel, E. (2016). Interfaith Leadership: A Primer: Beacon Press.
• Pilarska, J. (2017). Bosnian Multiconfessionalism as a Foundation for Intercultural Dialogue. Humanities Today: Proceedings, 2(1), 11-27.
• Roberts, M. V. (2010). Religious Belonging and the Multiple. Journal of Feminist Studies in Religion, 26(1), 43-62.
• Roth, C., ve Salomon, H. P. (1932). A History of the Marranos: Jewish Publication Society of America Philadelphia.
• Saydam, A. (2005). Trabzon'un İdarî Yapısı ve Yenileşme Zarureti (1793-1851). OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 18(18), 285-317.
• Shafer, W. E., ve Wang, Z. (2011). Effects of Ethical Context and Machiavellianism on Attitudes toward Earnings Management in China. Managerial Auditing Journal, 26(5), 372-392.
• Shleifer, A. (2000). Inefficient Markets: An Introduction to Behavioural Finance: Oup Oxford.
• Statman, M. (1999). Behaviorial Finance: Past Battles and Future Engagements. Financial Analysts Journal, 55(6), 18-27.
• TBMM Arşivi. (2023). Osmanlı’dan Günümüze Türk Anayasa Metinleri. Erişim Tarihi: 30.01.2024. https://cdn.tbmm.gov.tr/TbmmWeb/Yayinlar/Dosya/37e7ee6c-8e27-4799-9c66-9156c92d92b0.pdf
• Türkan, A. (2010). Tanzimat’tan Sonra Osmanlı Devleti’nde Tanassur Olayları ve Akdağmadeni’ndeki Gizli Hristiyan İstavriler. Türk-İslâm Medeniyeti Akademik Araştırmalar Dergisi, 10, 141-174.
• Türkan, A. (2012). Osmanlı'da Kripto Hıristiyanlar. Milel ve Nihal, 9(1), 165-170.
• Yolalıcı, M. E. (1994). Maarif Salnamelerine göre: Trabzon Vilayetinde Eğitim ve Öğretim Kurumları. OTAM Ankara Üniversitesi Osmanlı Tarihi Araştırma ve Uygulama Merkezi Dergisi, 5(5), 435-473.