LİBERALİZM-MUHAFAZAKÂRLIK SARKACINDA “İNFORMEL” BİR DEMOKRAT: TURGUT ÖZAL’DAN KALAN

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 55, 39 - 56, 02.12.2018

Ahmet Yıldız

Öz

80’li yıllara damgasını vuran Yeni Sağ siyasetin Türkiye’de Turgut Özal’lı ANAP’ta yansıyan siyasi görünümü, milliyetçi, sosyal demokrat, muhafazakâr ve liberal renklerde yansımasını bulan, kimi zaman demokrat, kimi zaman otokrat, bazen liberal, bazen muhafazakâr görünüme bürünen ama her durumda siyasi pragmatizm üzerinden tanımlanabilecek bir popülizmdir. Turgut Özal’ın kişisel dindarlığı, ekonomik anlamda klasik liberalizme bağlılığı, sosyal konularla güvenlik ve dış politikada muhafazakârlık ve realizmin iç içe geçtiği politik bakışı, esas itibariyle “Yeni Sağ” bir çerçeve içine oturtulabilir. Başbakanlık döneminde “Kim yönetmeli?” sorusu üzerinden biçimlenen siyasi kariyerinin, Cumhurbaşkanlığı döneminde “Nasıl yönetmeli?” sorusuna kayması, Özal’ın eklektik ve pragmatik bir nitelik taşısa da, esas itibariyle liberal ve muhafazakâr renkler taşıyan popülizminin tekâmül seyrini yansıtır. Halkla özdeşim kuran, kendinde halkı, halkta kendini gören Özal’ın popülist reformizmi, Türkiye siyasi tarihinde kalıcı iz bırakan bir siyasi sürecin temsilidir. Bu çalışmada, Yeni Sağ siyasetin belirlediği konjonktür içinde, Özal’ın popülist-reformist siyaset çizgisinin bileşenlerini otokratlık-demokratlık ve liberalizm-muhafazakârlık eksenlerinde ele alacak ve onun “siyasi müteşabih” kişiliğinin kendisi ile ilgili yapılan “toptancı” değerlendirmeleri karşılıksız bırakan bir niteliğe sahip olduğunu ileri süreceğim.

Anahtar Kelimeler

Turgut Özal, Yeni Sağ, Popülizm, İnformellik, Otokratlık, Demokratlık, Liberalizm, Muhafazakarlık

Kaynakça

• ABRAMOWITZ, M. (2013). “Remembering Turgut Özal: Some Personal Recollections,” Insight Turkey, Vol.15/No.2, 37-46.
• AYVAZOĞLU, B. (1996). “Turgut Özal İçin Bir Portre Denemesi,” Devlet ve Siyaset Adamı Turgut Özal. İstanbul: 20 Mayıs Eğitim Kültür ve Sosyal Dayanışma Vakfı, 16-19.
• BARLAS, M. (2000, İlk baskı 1994). “Kalkınmada Yeni Görüş’ün Esasları EK 2,” Turgut Özal’ın Anıları. İstanbul: Birey Yayıncılık.
• ÇANDAR, C. (2013). “Turgut Özal Twenty Years After:The Man and the Politician,” Insight Turkey, Vol.15/No.2, 27-36.
• ERDOĞAN, M. (2001). “Türk Politikasında Bir Reformist: Turgut Özal,” Kim Bu? Özal. Siyaset, İktisat, Zihniyet, (Der. Sezal, İ. ve Dağı, İ.), İstanbul: Boyut Kitapları, 15-31.
• HEPER, M. (2013). “Islam, Conservatism, and democracy in Turkey: Comparing Turgut Özal and Recep Tayyip Erdoğan,” Insight Turkey , Vol:15/No.2, 141-156.
• KİRAS, İ. (2018). “’Vatan Şairi’ ile Gezgin Bilge,” Karar Gazetesi, 20 Eylül 2018.
• http://www.karar.com/yazarlar/ibrahim-kiras/vatan-sairi-ile-gezgin-bilge-7966 (Erişim Tarihi: 20 Eylül 2018)
• KÖKER, L. (2003): “Liberal Muhafazakârlık ve Türkiye,” Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce: Muhafazakârlık, (Der. Bora, T. ve Gültekingil, M.), Cilt:5 . İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÖZBUDUN, E. (1996). ”Özal ve Demokratikleşme,” Kim Bu? Özal. Siyaset, İktisat, Zihniyet, (Der. Sezal, İ. ve Dağı, İ.), İstanbul: 20 Mayıs Eğitim Kültür ve sosyal Dayanışma Vakfı, 107-109.
• ÖZDEMİR, H. (2014). Turgut Özal. Biyografi. İstanbul: Doğan Yayıncılık.
• ÖZEN, H. (2011). “Turgut Özal,” Türkiye’de Siyasal Liderlik: Dönemler, Özellikler ve Karşılaştırmalar/Menderes, Demirel, Özal ve Erdoğan Örnekleri, (Der. Toros, E.), Ankara: Atılım Üniversitesi Yayınları, 121-177.
• ÖZEN, H. ( 2013). “Informal Politics in Turkey During the Özal Era (1983-1989), Alternatives, Turkish Journal of International Relations, Vol. 12, No. 4, Winter, 77-91.
• SAK, H. (2001). “Webergil ‘Karizmatik Otorite Tipolojisi’ çerçevesinde Özal ve Demokrasimiz,” Kim Bu? Özal. Siyaset, İktisat, Zihniyet, (Der. Sezal, İ. ve Dağı, İ.). İstanbul: Boyut Kitapları, 33-87.
• SARIBAY, A. Y. (2001). “Özal’ın Toplumu, Toplumun Özal’ı,” Kim Bu? Özal. Siyaset, İktisat, Zihniyet, (Der. Sezal, İ. ve Dağı, İ.). İstanbul: Boyut Kitapları, 151-159.
• YAZICIOĞLU, M. S. (2001). “Özal’ın İslam Anlayışı ve Dini Özgürlükler,” Kim Bu? Özal. Siyaset, İktisat, Zihniyet, (Der. Sezal, İ. ve Dağı, İ.), İstanbul: Boyut Kitapları, 199-210.
• YILMAZ, A. (2001). “Türk Bürokrasi Geleneği ve Özal,” Kim Bu? Özal. Siyaset, İktisat, Zihniyet, (Der. Sezal, İ. ve Dağı, İ.), İstanbul: Boyut Kitapları, 89-101