TURGUT ÖZAL: REFORMCU BİR SİYASETÇİ HAKKINDA BAZI NOTLAR

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 55, 57 - 78, 02.12.2018

Tanel Demirel

Öz

Turgut Özal, merkez sağ siyaset geleneği içinde konumlandırılması uygun olacak bir isim. Onu kısmen de olsa farklı kılan, hem öncülleri ve hem de ardıllarına göre iktisadi ve siyasi liberalizme daha yakın olması. Özal, özellikle iktisadi rejimi ve bir ölçüde de siyasal rejimi liberalleştirmeyi siyasi hayatının merkezine koymuş olan bir reformcu olarak görülebilir. Türkiye’nin gerek iktisadi ve gerekse siyasi alanda daha fazla liberalleşmeye ihtiyacı olduğunu düşünenlerin, Özal dönemi tecrübesinden, onun hataları ve başarılarından öğrenecekleri çok şey var. Statükoyu değiştirmek için çok hızlı hareket etmezse reformların gerçekleşemeyeceğini düşünen Özal, gerektiğinde hukuku da ikinci plana iterek, kısa dönemde sonuç almaya yönelmiştir. Bu tercihin getirdiklerinin götürdüklerinden daha fazla olduğunu savunmak kolay değildir. Özal’ın faydacı bir liberalizme yakın gibi durması, reformları anlatmak için özel bir çaba göster(e)memesi, hukuk sistemini çoğu zaman bir ayak bağı gibi görmeye meyletmesi, siyaseti teknik ve idari bir meseleye indirgeme eğilimleri reformlarının daha da başarılı olmasına sekte vuran faktörler arasında sayılabilir. Özal hakkındaki değerlendirmelerimiz ne olursa olsun, kendisinin son derece yaygın devletçi yapılanma ve zihniyet dünyasını sarstığı açıktır. Şüphe yok ki, Özal sonraki kuşaklara da ilham kaynağı olmaya devam edecek istisnai siyasetçilerden biridir.

Anahtar Kelimeler

Turgut Özal, Anavatan Partisi, Merkez Sağ Siyaset, Devletçilik, Liberalizm, Reform

Kaynakça

• ALPTEMOÇİN, A. K. (t.y.) Özallı Yıllar-Bir Rüyanın Ardından, Semra Topçu (Söyleşi) (Yayınevi ve Yayın yeri belirtilmemiş).
• AYDIN, S., Taşkın, Y. (2014). 1960’tan Günümüze-Türkiye Tarihi, İstanbul: İletişim Yay.
• BİRAND, M. A., (2001). The Özal- Bir Davanın Öyküsü, (Der. Yalçın, S.), İstanbul: Doğan.
• BORA, T. (2005). Turgut Özal, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, (Der. Yılmaz, M.), cilt 7, Liberalizm (ss. 589-601) İstanbul: İletişim Yay.
• BORA, T. (2017). Cereyanlar- Türkiye’de Siyasi İdeolojiler, İstanbul: İletişim Yay.
• DEMİREL, T. (2002). Cumhuriyet Döneminde Alternatif Batılılaşma Arayışları: 1945 Sonrası Muhafazakâr Modernleşmeci Eğilimler Üzerine Bazı Değinmeler, Modern Türkiye’de Siyasal Düşünce, (Der. Kocabaşoğlu, U.), cilt 3, Batıcılık, Modernizm (ss. 218-238) İstanbul: İletişim Yay.
• DEMİREL, T. (2005a). Demokrat Parti, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, (Der. Yılmaz M.), cilt 7, Liberalizm (ss. 548-583) İstanbul: İletişim Yay.
• DEMİREL, T. (2005b). Adalet Partisi, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, (Der. Yılmaz, M.) cilt 7, Liberalizm (ss. 480-529) İstanbul: İletişim Yay.
• DOĞAN, K. (1994). Turgut Özal Belgeseli, Ankara: Türk Haberler Ajansı.
• ERDOĞAN, M.(1996). Türk Politikasında Bir Reformist, Devlet ve Siyaset Adamı- Turgut Özal, (Der. Sezal, I.), (ss.41-50). İstanbul: Çetin Ofset.
• GÜZEL, U. (Der.,) (2008). Özalcılık. İstanbul: Emre Yay.
• ÖNİŞ, Z. (1991). The Political Economy of Turkey in the 1980s: The Anatomy of Unorthodox Liberalism, The Strong State and Economic Interest Groups. The Post-1980 Turkish Experience (Der. Heper, M.) (ss.y.) New York and London: Walter de Gruyter.
• ÖNİŞ, Z. (2004). Turgut Özal and his Economic Legacy: Turkish Neo-Liberalism in Critical Perspective. Middle Eastern Studies, 40 (4), 113-134.
• ÖZAL, T. (1993). Değişim Belgeleri. İstanbul: Kazancı Yay.
• RUSTOW, D.A. (1985). “Turkey’s Liberal Revolution”. Middle East Review. 17(3), 5-11.
• SARAÇOĞLU, C. (2015). Tank Paletiyle Neo-Liberalizm, Osmanlıdan Günümüze Türkiye’de Siyasal Hayat, (Der. Atılgan, G. v.d.), Ankara: Yordam, Yay.
• TÜMTÜRK, Y. (Der.,) (2008). “Yeni Türkiye’nin Mimarı”. Ankara: Turgut Özal Düşünce ve Hamle Derneği.
• TÜRK, H.B. (2014). Muktedir-Türk Sağ Geleneği ve Recep Tayyip Erdoğan. İstanbul: İletişim Yay.
• YAYLA, A. (2005). Özal, Özal Reformları ve Liberalizm, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, (Der. Yılmaz, M.), cilt 7, Liberalizm (ss.584-588). İstanbul: İletişim Yay.
• YAVUZ, T. (2013). Anılarıyla Ekrem Pakdemirli. İstanbul: Ufuk Yay.
• ÖZDEMİR, H. (2014). Turgut Özal- Biyografi, İstanbul: Doğan Yay.