TURGUT ÖZAL’IN MODERNLEŞME ANLAYIŞI

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 55, 99 - 120, 02.12.2018

M. Zeki Duman

Öz

Türk demokrasi tarihinin en önemli simalarından birisi olarak 1980 darbesinden sonra iktidara gelip liberal bir politika izleyen ve Türkiye’nin geleneksel dış politikasını, ekonomik rejimini, devlet algısını ve Kemalist modernleşme projesini radikal bir değişimden geçiren Özal, iktidarda kaldığı süre içinde gerek dünyanın ekonomi-politiğini iyi analiz ederek geleceği öngörmesiyle, gerekse Türkiye’de yönetim üzerindeki bürokratik vesayeti kıracak idari reformlar yapmasıyla adeta nevi şahsına münhasır bir kimlik ve kişilik ortaya koymuştur. Özal’ı diğer siyasetçilerden ayıran iki önemli özellikten söz edilebilir. Bunlardan biri, aynı zamanda karizmatik liderliğin özelliği olarak da görülen “öngörülebilirlik” diğeri de “kararlılıktır.” Nitekim 12 Eylül askeri darbesinin yıkıcı etkilerinin devam ettiği bir dönemde iktidara gelmesine karşın hem Cumhuriyet tarihinin en önemli reformlarına imza atarak yıllarca içine kapanmış olan Türkiye’yi gelişen kapitalizme eklemlemesi hem de sivil toplum üzerindeki devlet baskısını ortadan kaldırmak suretiyle demokrasi, insan hakları ve bireysel özgürlüklerin önünü açması, onun söz konusu liderlik niteliğini ortaya koyması açısından son derece önemlidir. Bu minvalde Özal’ın Türk siyasetinde bıraktığı kalıcı etkilerin ele alındığı bu makalede, aynı zamanda onun değişim felsefesi ve modernleşme anlayışı üzerinde de durulacaktır

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Türk Modernleşmesi, 1980 Dünyasının Ekonomi-Politiği, Liberalleşme, Turgut Özal Politikaları

Kaynakça

• AKŞİN, S. (2015). Osmanlı’da Eğitimin Modernleşmesi (1839-1908), İletişim Yayınları, İstanbul.
• AKTAR, C. (1993). Türkiye’nin Batılılaştırılması, çev. Temel Keşoğlu, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• ALPEREN, A. (2003). Sosyolojik Açıdan Türkiye’de İslam ve Modernleşme, Karahan Kitabevi, Adana.
• ALTUN, F. (2005). Modernleşme Kuramı, Küre Yayınları, İstanbul.
• AYDIN, S. (1993). Modernleşme ve Milliyetçilik, Gündoğan Yayınları, Ankara.
• BAŞKAYA, F. (1997). Kalkınma İktisadının Yükselişi ve Düşüşü, İmge Kitabevi, Ankara.
• BELGE, M. (2011). Militarist Modernleşme, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BERGER, P. L. vd. (1985). Modernleşme ve Bilinç, çev. Celil Cerit, Pınar Yayınları, İstanbul.
• BERKES, N. (2005). Türkiye’de Çağdaşlaşma, haz. Ahmet Kuyaş, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• BERMAN, M. (2001). Katı Olan Her şey Buharlaşıyor, çev. Ümit Altuğ – Bülent Peker, İletişim Yayınları, İstanbul.
• BLACK, C.E. (19809. Çağdaşlaşmanın İtici Güçleri, çev. M.Fatih Gümüş, Verso Yayıncılık, Ankara.
• CEMAL, H. (1989). Özal Hikâyesi, Bilgi Yayınevi, Ankara.
• CHODAK, S. (1999). Societal Development, Oxford University Press, London.
• ÇAVDAR, T. (1992). Türkiye’de Liberalizm (1860-1990), İmge Kitapevi, Ankara.
• ÇETİN, H. (2003). Modernleşme ve Türkiye’de Modernleştirilme Krizleri, Siyasal Kitabevi, Ankara.
• DUMAN, M.Z. (2010). Türkiye’de Liberal-Muhafazakâr Siyaset ve Turgut Özal, Liberte Yayınları, Ankara.
• EISENSTADT, S.N. (1866). Modernization Protest and Change, Prentice-Hall Inc, New Jersey.
• EISENSTADT, S.N. (2007). Modernleşme ve Başkaldırı, çev. Ufuk Coşkun, Doğu Batı Yayınları, Ankara.
• GEORGEON, F. (2006). Osmanlı- Türk Modernleşmesi, çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yayınları, İstanbul.
• GIDDENS, A. (1998). Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• GOULDNER, A.W. (1993). Entelektüelin Geleceği, çev. Nuray Tunalı & Ahmet Özden, Eti Kitapları, İstanbul.
• GÖLE, N. (2012). Mühendisler ve İdeoloji, haz. İ. Kaya Şahin, Metis Yayınları, İstanbul.
• GÜRBULAK, N. (2011). Vitrinde Yaşamak, Metis Yayınları, İstanbul.
• HABERMAS, J.(1994). “Modernlik: Tamamlanmamış Bir Proje”, Der. Necmi Zeka, Postmodernizm, Kıyı Yayınları, İstanbul.
• HALPERN, M. (1963). The Politics of Social Change in the Middle East and North Africa, Princeton University Press, New Jersey.
• HEPER, M. (2006). Türkiye’de Devlet Geleneği, Doğubatı Yayınları, Ankara.
• HUNTINGTON, S. P. & DOMINIQUEZ, J.I. (1975). Siyasal Gelişme, çev. Ergun Özbudun, Siyasal İlimler Derneği Yayınları, Ankara.
• İNSEL, A. (1996). Düzen ve Kalkınma Kıskacında Türkiye, çev. Ayşegül Sönmezay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• JUNG, D. & PICCOLI, W. (2004). Yol Ayrımında Türkiye, çev. Berna Kurt, Kitap Yayınevi, İstanbul.
• KANSU, A. (2002). 1908 Devrimi, çev. Ayda Erbal, İletişim Yayınları, İstanbul.
• KAUTSKY, H.J. (1962). “The Impact od Industrialization on Social Visions and Politics” Edt.J.H.Kautsky, Political Change in Underdeveloped, John Wiley Sons Press, New York.
• KEYDER, Ç. (2001). Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul.
• KIRLI, O. (2006). Osmanlı’da Modernleşme ve Diplomasi, İmge Kitabevi, Ankara.
• KÖKER, L. (2013). Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim Yayınları, İstanbul.
• LERNER, D. (1958). The Passing of Traditional Society, Free Press, New York.
• MARDİN, Ş. (1962). The Genesis of Young Ottoman Thought: A Study in the Modernization of Turkish Political Ideas, Princeton University Press, Princeton.
• MARDİN, Ş. (1999). Türk Modernleşmesi der. Mümtazer Türköne & Tuncay Önder, İletişim Yayınları, İstanbul.
• MARX, K. (2010). Komünist Manifesto, çev. Celal Üster-Nur Deriş, Can Yayınları, İstanbul.
• ORTAYLI, İ. (2005). İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, İletişim Yayınları, İstanbul.
• RUSTOW, A.D. (1967). A World of Nations: Problems of Political Modernization, Brookings Institution Press, Washington.