YENİ SİYASAL SİSTEMİN İLK SEÇİMLERİ VE SONUÇLARININ KARŞILAŞTIRMALI ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 15 Sayı: 54, 323 - 355, 01.09.2018

Nebi Miş

Öz

Türkiye siyasal hayatı ve demokrasi tarihi açısından 24 Haziran seçimleri gerçek anlamda
bir “milat” özelliği taşımaktaydı. Bu seçimlerin
ardından, Türkiye’de parlamenter sistem sona
erdi ve Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemine
geçildi. Ayrıca bu seçimlerde ilk kez Cumhurbaşkanlığı ve parlamento seçimleri eş zamanlı
olarak yapıldı. Partiler arasında yasal düzlemde ittifak kurulmasını sağlayan değişiklikler de
ilk olarak bu seçimde uygulandı. İttifak düzenlemesinin bir gereği olarak ittifak yapan partilerin toplam oyunun yüzde on barajını geçmesi
durumunda ittifaka dâhil olan partilerin seçim
barajı sorunu ortadan kalktı. Bu sayede ittifak
içindeki bazı partiler, ittifak düzenlemesindeki oy hesaplama yöntemi açısından avantajlı
hale geldi. Ayrıca bu seçimlerde Cumhurbaşkanının ilk turda seçilebilmesi için yüzde 50’nin
üzerinde oy alması gerekliliği, bu seçimlere yönelik kurulacak çeşitli ittifakların da önünü açtı.
Bu makale 24 Haziran Cumhurbaşkanlığı ve
parlamento seçimlerinin sonuçlarını, bu seçimlerdeki “ilkleri” merkeze koyarak analiz
etmeyi amaçlamaktadır. Çalışmada öncelikle
24 Haziran seçimlerinin Türkiye siyaseti açısından “siyasi anlamı”na odaklanılmakta ve
seçimlere yön veren temel dinamikler ele alınmaktadır. Ardından AK Parti, CHP, MHP, HDP,
ve İYİ Parti açısından seçim sonuçları analiz
edilmekte, geçmiş seçimlerin sayısal verilerine
kıyasla partilerin ve başkan adaylarının performansları değerlendirilmektedir. 

Anahtar Kelimeler

24 Haziran Seçimleri, Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, Cumhur İttifakı, Millet İttifakı, Ak Parti, MHP, CHP, HDP, İYİ Parti

Kaynakça

• AK PARTİ (2018). “Güçlü Meclis, Güçlü Hükümet, Güçlü Türkiye: AK Parti Cumhurbaşkanlığı Seçimleri ve Genel Seçimler Seçim Beyannamesi 2018”, https://www.akparti.org.tr/site/ dosya/59647
• ALKAN, H. (2018). Kurumsalcı Yaklaşım Işığında Yeni Sistemin Analizi: Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Liberte, İstanbul.
• ALPTEKİN, H. (2018). “Who Will Turkey’s Kurds Vote For?”, The New Turkey, 28 Nisan.
• ALPTEKİN, H. ve İLHAN, B. (2018), Kayyum Atanan Belediyelerin PKK Terörü ile Mücadeledeki Rolü, SETA Yayınları, İstanbul.
• ALTUN, F. (2018). “24 Haziran Seçimlerinden Neler Öğrendik?”, Sabah, 25 Haziran.
• ALTUNOĞLU, M. (2014). Geçmişin Yüküyle Yenilik Arayışı CHP’de Lider, Tavan, Taban Analizi, SETA Yayınları, Ankara.
• ALTUNOĞLU, M. (2018). 24 Haziran Seçimlerinde MHP, SETA Analiz, Sayı: 244, İstanbul.
• ASLAN, A. (2016). “15 Temmuz ve Başkanlık Sistemi’nin Önemi”, Sabah, 15 Ekim.
• ASLAN, A. (2018a). “24 Haziran ve Milli İradenin Zaferi”, Sabah, 30 Haziran.
• ASLAN, A. (2018b). 24 Haziran Seçimlerinin Siyasi Anlamı: Yerli-Milli Siyaset ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi, SETA Analiz, Sayı 240, İstanbul
• AYVAZ, M. E. (2018). “24 Haziran Seçimlerinde CHP”, SETA Analiz, Sayı: 243, Haziran.
• BERİŞ, H.E. (2018). “FETÖ İle Mücadele”, AK Parti’nin 15 Yılı: Siyaset, Nebi Miş ve Ali Aslan (der.), SETA Yayınları, İstanbul, s.379-408.
• CHP (2018). “Millet İçin Geliyoruz, CHP Seçim Bildirgesi 2018”, http://secim2018.chp.org.tr/ files/CHP-SecimBildirgesi-2018-icerik.pdf
• ÇAĞLAR, İ ve ASLAN, A. (der.), (2018). AK Parti’nin 15 Yılı: Toplum, SETA Yayınları, İstanbul.
• ÇARKOĞLU, A. (2011). “Turkey’s 2011 General Elections:Toward a Dominant Party System?, Insight Turkey, Cilt: 13, Sayı: 3, s.43-62.
• ÇARKOĞLU, A. (2012). “Economic Evalutions vs. Ideology: Diagnosing The Sources of Electrol Change in Turkey, 2002-2011”, Electrol Studies, Cilt: 31, Sayı: 3, s.513-521.
• ÇARKOĞLU, A. (2018). “AK Parti Seçmen Tabanının Değişimi 2002-2015”, AK Parti’nin 15 Yılı: Siyaset, Nebi Miş ve Ali Aslan (der.), SETA Yayınları, İstanbul, s.115-128.
• DURAN, B, (2018b). “Erdoğan’ın Manifestosunun Kodları”, Sabah, 8 Mayıs.
• DURAN, B. (2018a). “AK Parti’nin İdeolojik Dönüşümün Kodları”, AK Parti’nin 15 Yılı: Siyaset, Nebi Miş ve Ali Aslan (der.), SETA Yayınları, İstanbul, s. 47-74.
• DURAN, B. (2018b). “Muhalefetin Bütün Seçenekleri Masada”, Sabah, 24 Nisan.
• DURAN, H. (2017). “Meral Akşener’in Siyasal Anlamı ve İYİ Parti”, SETA Analiz, Sayı: 223, Kasım.
• DURAN, H. (2018). “The Victory of Turkish Democracy”, The New Turkey, 25 Haziran.
• ETE, H., ALTUNOĞLU, M. ve DALAY, G. (2015), “Turkey under the AK Party Rule: From Dominant Party Politics to Dominant Party System?, Insight Turkey, Cilt:17, Sayı: 4, s. 171-192.
• GILIOMEE, C. H. ve SIMKINS C (der.) (2005). The Awkward Embrace One-party Domination and Democracy, Harwood Academic Publishers, Amsterdam.
• GÜLENER, S. ve BAYKAL A. (2018), “24 Haziran Seçimlerinde HDP, SETA Analiz, Sayı: 245, Haziran.
• GÜLENER, S. ve MİŞ, N. (2017). Cumhurbaşkanlığı Sisteminin Anayasal Tasarımı, Türkiye’de Siyasal Sistemin dönüşümü ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi, Nebi Miş ve Burhanettin Duran (der.), SETA Yayınları, İstanbul, s.51-82.
• GÜLENER, S. ve ÖZTÜRK, H. (2018). “İtiraflarla FETÖ’nün Devlete Sızması (Askeriye, Mülkiye, Adliye)”, SETA Rapor, SETA Yayınları, İstanbul.
• GÜR, N., ÜNAY, S. ve DİLEK Ş. (der), (2018). AK Parti’nin 15 Yılı: Ekonomi, SETA Yayınları, İstanbul.
• HÜRRİYET (2018). “Bahçeli tarih verdi”,17 Nisan.
• İNAT, K., ASLAN, A. ve DURAN, B. (der.) (2018). AK Parti’nin 15 Yılı: Dış Politika, SETA Yayınları, İstanbul.
• İYİ PARTİ (2018). “Milletimizle Sözleşme, İYİ Parti Seçim Beyannamesi 2018”, http://iyiparti. org.tr/assets/pdf/secim_beyani.pdf
• MİLLİYET (2018). “Cumhur İttifakı’ Protokolü’nün tam metni”, 4 Mayıs.
• MİLLİYET (2018a). “Erdoğan ve Bahçeli anlaşma sağladı! Erken seçim 24 Haziran’da”, 19 Nisan.
• MİŞ, N ve ASLAN, A. (der.), (2018). AK Parti’nin 15 Yılı: Siyaset, SETA Yayınları, İstanbul.
• MİŞ, N. (2018). “Seçim Sonuçlarının Genel Siyasi Anlamı”, Türkiye Gazetesi, 26 Haziran.
• MİŞ, N. (2018a). “Lider ve cumhurbaşkanı adayı farklılaşmasının krizi”, Türkiye, 5 Temmuz.
• MİŞ, N. ve DURAN, B. (der.) (2017). Türkiye’de Siyasal Sistemin Dönüşümü ve Cumhurbaşkanlığı Sistemi, SETA Yayınları, İstanbul.
• MİŞ, N. ve DURAN, B. (der.) (2018). Turkey’s Presidential System: Model and Practices, SETA Yayınları, İstanbul.
• MİŞ, N. ve DURAN, H. (2018a). “24 Haziran Seçim Sonuçlarının Analizi”, SETA Analiz, Sayı: 250, Temmuz.
• MİŞ, N. ve DURAN, H. (2018b). “Seçim İttifakları”, SETA Analiz, Sayı: 232, Şubat.
• MİŞ, N. ve GÜLENER, S. vd.(2017a). Democracy Watch: Social Perception of 15 July Cuop Attempt, SETA Yayınları, İstanbul, 2017.
• MİŞ, N. ve LALEOPLU, B. (2018). “24 Haziran Seçimlerinde AK Parti”, SETA Analiz, Sayı: 242, Haziran.
• MİŞ, N. ve SOBACI, M. Z. (2018), “AK Parti ve Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi”, AK Parti’nin 15 Yılı: Siyaset, Nebi Miş ve Ali Aslan (der.), SETA Yayınları, İstanbul, s.129-158
• NTV (2017), “MHP Lideri Bahçeli: Seçim Barajı Türkiye İçin Çok Ağır, Düşürülmeli”, 8 Kasım.
• NTV (2018a), “Bahçeli: MHP, Cumhurbaşkanlığı Adayı Göstermeyecektir”, 8 Ocak.
• NTV, (2018b), “Kılıçdaroğlu: Sıfır baraj ittifakı istiyoruz”,4 Mayıs.
• ÖZBUDUN, E. (2011), Türkiye’de Parti ve Seçim Sistemi,İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, İstanbul.
• SARIBAY, A.Y. (2011), “12 Haziran Seçimlerinin Politik Semptomları”, Türkiye Günlüğü, Sayı: 106, Bahar.
• SOBACI, M. Z. (2018), “Her Zaman Kaybettiren Strateji: Erdoğan Karşıtlığı”,Star Açık Görüş, 6 Mayıs.
• STAR (2018), “HDP’ye, CHP’den hayat öpücüğü”, 25 Haziran.
• TİLLMAN, E. R. (2015), “Pre-Electoral Coalitions and Voter Turnout”, Party Politics, Cilt: 21, Sayı: 5.
• UÇUM, M. (2018), 15-16 Temmuz’dan Cumhurbaşkanlığı Sistemine: Türkiye’nin Demokratik Birliği Mücadelesinde Yeni Aşama 16 Nisan, Alfa, İstanbul.
• VERGİN, N. (2004), “Siyaset ile Sosyolojinin Buluştuğu Nokta”, Türkiye Günlüğü, Say:75, Bahar, s. 5-9
• VERGİN, N. (2007), “Merkeze Talip Bir Çevre Partisinin Önlenemez Yükselişi”, Türkiye Günlüğü, Sayı: 90, Yaz.
• YENİ ŞAFAK (2018), “Kardeşim diyemedi”, 29 Nisan.