“TARİHÎ EMANETİN TAŞIYICISI”NIN İZİNDE: SÂMİHA AYVERDİ VE MODERNLEŞME-GELENEK EKSENİNDE KADIN

Yıl 2016, Cilt: 12 Sayı: 47, 139 - 157, 15.04.2016

Zeyneb Çağlıyan İçener

Öz

Türkiye’de muhafazakârlık alanında yapılan çalışmalar son yıllarda hız kazanmış olmakla birlikte muhafazakârlığın başat konuları daha çok erkek muhafazakâr kalemlerin yazıları üzerinden incelenmektedir. Kadın muhafazakâr dünyasına fazlaca yer ayırmayan bu çalışmalar, kadın bahsinde, ağırlıklı olarak erkek muhafazakâr aydın perspektifini vermekle yetinerek tartışmanın önemli bir boyutunun eksik kalmasına sebep olmaktadır. Bu çalışma, kadın muhafazakâr bakış açısıyla kadın ve modernleşme konularının ele alınışını irdeleyerek bu eksiği gidermeyi amaçlamaktadır. Bu amaç doğrultusunda, Türk muhafazakârlığının tarih, gelenek, tasavvuf, ahlâk ve estetik odaklı mühim damarlarından birini temsil eden Sâmiha Ayverdi’nin modernleşme ve medeniyet değiştirme gibi dönüşüm süreçleri çerçevesinde kadın meselesine yaklaşımı analiz edilmektedir. Çalışmada, Ayverdi’nin “bir irfan ve medeniyet âbidesi” olarak nitelendirdiği “kadın”ı, eski-yeni / Doğu-Batı tartışmasında nerede ve nasıl konumlandırdığı özellikle modernleşme ve medeniyet değiştirme meseleleri çerçevesinde ortaya konmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ayverdi, muhafazakârlık, kadın, modernleşme, Batılılaşma, gelenek, hürriyet

Kaynakça

• AYVAZOĞLU, Beşir (1984). “Yahya Kemal’de Tarih ve Tarih Şuuru.” Türk Edebiyatı sayı 134, 46-50.
• AYVAZOĞLU, Beşir , (1996). Yahya Kemal: Eve Dönen Adam (2. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyât.
• AYVERDİ, Sâmiha (1976a). Âbide Şahsiyetler. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• AYVERDİ, Sâmiha , (1976b). Boğaziçi’nde Tarih (3. Baskı). İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti İstanbul Enstitüsü Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (1976c). Millî Kültür Meseleleri ve Maârif Davamız. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• AYVERDİ, Sâmiha , (1989). Küplüce’deki Köşk. Ankara: Hülbe Basım ve Yayın A.Ş.
• AYVERDİ, Sâmiha , (1998). Hâtıralarla Başbaşa (2. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2005a). Bir Dünyâdan Bir Dünyâya (3. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2005b). Mâbette Bir Gece (5. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2005c). Mülâkatlar. İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2006). İki Âşinâ (2. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2008). Hey Gidi Günler Hey (3. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2012). İbrâhim Efendi Konağı (12. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha , (2013). O da Bana Kalsın: Anketler, Röportajlar. İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AYVERDİ, Sâmiha, EROLİ Safiye, ARAZ, Nezihe ve HURİ, Sofi (2012). Ken’an Rifâî ve Yirminci öAsrın Işığında Müslümanlık (7. Baskı). İstanbul: Kubbealtı Neşriyâtı.
• AZAK, Umut (2004). “Sâmiha Ayverdi.” Ahmet Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 5: Muhafazakârlık (2. Baskı) içinde (s. 248-55). İstanbul: İletişim Yayınları.
• BALTACIOĞLU, İsmayıl Hakkı (1994). Türke Doğru (3. Baskı). Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.
• BORA, Tanıl ve ONARAN, Burak (2004). “Nostalji ve Muhafazakârlık: ‘Mâzî Cenneti.” Ahmet Çiğdem (Ed.), Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce Cilt 5: Muhafazakârlık (2. Baskı) içinde (s. 234-60). İstanbul: İletişim Yayınları.
• ÇAĞLIYAN, Zeyneb (2006). “Erken Cumhuriyet Dönemi Sentezci Muhafazakârlığında ‘Değişim’: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Türk Modernleşmesi.” Muhafazakâr Düşünce sayı 9-10, 79-100.
• GÜNER ZÜLFİKAR, Cangüzel (2008). “20. Yüzyıl’ın İslâm Mutasavvıflarından Ken’an Rifâî’nin Kadına Bakışı.” TÜRKKAD İstanbul Şubesi (Der.), Kadın ve Tasavvuf içinde (s. 156-72). İstanbul: Nefes Yayınları.
• SAFA, Peyami (1999). Din, İnkılâp, İrtica (5. Baskı). İstanbul: Ötüken Neşriyât.
• SARGUT, Cemâlnur (2009). Sâmiha Ayverdi ile Sırra Yolculuk. Sadık Yalsızuçanlar (Der.), İstanbul: Nefes Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi (1947). “İş ve Program.” Memleket 7.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (1987). Beş Şehir (7. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (1988). Mahur Beste (5. Baskı). İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TANPINAR, Ahmet Hamdi, (2001). Yahya Kemal. İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.