İBN SÎNÂ’NIN İSLAM DÜŞÜNCESİ İÇİNDEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Yıl 2015, Cilt: 12 Sayı: 45/46, 11 - 40, 15.12.2015

Hasan Hüseyin Bircan

Öz

İbn Sînâ, İslam düşüncesi literatüründe “felsefenin büyük üstadı” (eş-şeyhu’r-reîs) olarak anılır. Bu isimlendirme aslında onun İslâm düşüncesi içindeki öneminin bir teyididir. Zira o, hem kendisinden önceki hem de sonraki İslam felsefe ve kelamının merkezinde duran bir düşünürdür. Dolayısıyla denebilir ki, İslam düşüncesinin gerçekten anlaşılması için, İbn Sînâ’nın felsefesinin anlaşılması bir başlangıç noktası olarak alınmalıdır. Avicenna olarak bilindiği Batıda da “İbn Sînâcılık” (Avicennism) akımını oluşturacak şekilde belli bir zaman diliminde etkili olmuş bir düşünürdür. İşte bu çalışmada İbn Sînâ’nın hem genel olarak İslam düşüncesi ve hem de özelde İslâm felsefesi içindeki merkezi konumuna kimi genel örneklerden ve etkilerinden hareketle işaret edilmeye çalışılacaktır. Bununla birlikte onun Batı düşüncesine etkisi üzerinde de durulacaktır.

Anahtar Kelimeler

İbn Sînâ, Felsefe, İslam Felsefesi, İbn Sînâcılık

Kaynakça

• ALPER, Ömer M. (2008). İbn Sînâ. İstanbul: İsam Yayınları.
• ALPER, Ömer M. (2003). İbn Sînâ’da Tanrının Kanıtlanması Sorunu: O gerçekten Kelamcılardan Etkiendi mi? İÜİFD. (Sayı: 179. İstanbul.
• ALPER, Ömer M. (2008). Şehristânî’nin İbn Sînâ Eleştirisi: İbn Sînâ’nın Varlık tasnifinde Çelişki Nerede? Uluslarası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.
• BİRCAN, Hasan H. (2013). İslâm Felsefesi Tarihine Giriş. İstanbul: Dem Yayınları.
• BİRCAN, Hasan H.(2013a). Selçuklu Emirlerinden Ebu’l-Kasım el-Musevî’ye İthaf Edilmiş Bir Eser: Şehristânî’nin Kitâbü’l-Musâraa’sı ve İbn Sînâ Eleştirisi. II. Uluslararası Selçuklu Kültür ve Medeniyeti Selçuklularda Bilim ve Düşünce Sempozyumu, 19-22 Ekim 2011, Konya.
• BUTTERWORTH, Charles. E.& KESSEL, Blake. A. (Ed.). (2001). İslâm Felsefesinin Avrupa’ya Girişi. (Çev. Ö. Mahir Alper). İstanbul: Ayışığıkitapları Yayınları.
• ÇELEBİ, İlyas (2008). Kabul ve Ret Cihetlerinden Kelam Literatüründe İbn Sînâ. Uluslarası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.
• ÇİFTÇİOĞLU, İlyas (2008). XV. Yüzyıl Osmanlı İlim Hayatında Sadeddin Taftâzânî Ve Seyyid Şerîf Cürcânî Etkisi 38. ICANAS, Bildiriler, Ankara, 87-102
• DURUSOY, Ali (1999). İbn Sînâ –Felsefesi-. DİA XX içinde (322-331). İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları
• GARDET, Louis . & ANAWATİ, Georges (2015). İslam Teolojisine Giriş –Karşılaştırmalı Teoloji Denemesi, (Çev. Ahmet Arslan). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• GAZZÂLÎ, (2005). Filozofların Tutarsızlığı-Tehâfütü’l-felâsife-. (Çev. Mahmut Kaya). İstanbul: Klasik Yayınları.
• GİLSON, Etienne (2007). Ortaçağda Felsefe, Patristik Başlangıçtan XIV. Yüzyılın Sonlarına Kadar, (Çev: A. Meral). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• GOİCHON, Anne. M.(1993). İbn Sînâ Felsefesi ve Ortaçağ Avrupasındaki Etkileri. (Çev. İsmail Yakıt). İstanbul: Ötüken Yayınları
• GUTAS, Dimitri. (2010). İbn Sinâ’nın Mirası. (Der. ve Çev. M. Cüneyt Kaya). Genişletilmiş 2. Baskı. İstanbul: Klasik Yayınları.
• İBN SÎNÂ, (2004/2005). Metafizik (eş-Şifa, el-İlâhiyyât) I-II. (Çev.E. Demirli- Ö. Türker). İstanbul: Litera Yayınları.
• İBN SÎNÂ, (2005). İşaretler ve Tenbihler. (Çev. A. Durusoy-M. Macit-E. Demirli). İstanbul: Litera Yayınları.
• İBN SÎNÂ, (1987). Risâle Adhaviyye fi’l-meâd. (nşRisâle Hasen Asi). Beyrut.
• İBN SÎNÂ, (1992). en-Necât fi’l-mantık ve’l-ilâhiyyât I-II. (Thk. Abdurrahman Umeyra). Beyrut.
• KARLIĞA, Bekir (2004). İslâm Düşüncesinin Batı Düşüncesine Etkileri. İstanbul: Litera Yayınları.
• KARLIĞA, Bekir (1999). İbn Sînâ –Etkileri-. DİA: Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, İstanbul: Diyanet Vakfı Yayınları.
• KAYA, Veysel (2015). İbn Sînâ’nın Kelâma Etkisi. Ankara: Otto Yayınları.
• KARA, İsmail (2008). Modernleşme Dönemi İbn Sînâ tasavvurlarına Dair Birkaç Not. Uluslarası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.
• KUTLUER, İlhan (2000). Katip Çelebi ve Bilimler: Keşfü’z-zünûn’un Mukaddimesinde ‘el-İlim’ Kavramı. M.Ü.İ.Fakültesi Dergisi, 18(2000),79-99.
• MİCOT, Yahya. (2008). 17. Yüzyıl İngiltere’sinde İbn Sînâ’nın Almahad’ı: Sandys, pococke.
• Digby, Baron, Cudworth ve Diğerleri. (Çev. Osman Baş). Uluslarası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.
• RAHMAN, Fazlur. (1997). İbn Sinâ. (Çev. Osman Bilen). M. M. Şerif (Ed.). İslâm Düşünce Tarihi II içinde (99-125). İstanbul: İnsan Yayınları.
• RAHMAN, Fazlur (2015). İslam Felsefesi ve Problemleri. (Çev. Ö. Ali Yıldırım ve M. Ata Az). Ankara: Otto Yayınları.
• ŞİRİNOV, Agil (2008). Fahreddîn Râzî ve Nasreddin Tûsî’nin İbn Sînâcılığı. Uluslarası İbn Sînâ Sempozyumu Bildiriler. İstanbul: İstanbul Büyük Şehir Belediyesi Yayınları.
• WİSNOVSKY, Robert (2007). Sünnî Kelamda İbn Sînâcı Dönüşümün Bir Yönü, (Çev. Arzu Meral). Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 2004/2, sayı: 27, ss. 149-177.