GÜNÜMÜZE PERSPEKTİFLER SUNAN ÖZGÜN BİR MUHAFAZAKÂR: ZİYA GÖKALP

Yıl 2013, Cilt: 10 Sayı: 37, 179 - 206, 15.09.2013

Ahmet Faruk Kılıç

Öz

Ziya Gökalp, Osmanlı’nın sonu, Cumhuriyet’in başında yaşayan büyük bir muhafazakâr düşünürdür. O, Türkiye’de sosyolojisinin de kurucusu kabul edilmektedir. Türkiye’de bir sosyal teori geliştirebilen nadir bilim adamlarından birisi olan, çok büyük buhran ve değişmelerin yaşandığı bir dönemde yaşayan Gökalp’in teorisi; telifçi (uyumcu) bir muhafazakârlıktır. Onun teorisinin ismi: “Türkleşmek, İslamlaşmak, Muasırlaşmak”tır. Bunların altında kültür, din ve medeniyet vardır. Onun teorisi bütüncül bir teoridir. Ona göre bu üç kavram çok önemlidir ve uyum içinde yaşamalıdırlar. Bunlar birbirleriyle çok sıkı ilişkiler içindedir. İçlerinden birini ya da ikisini tercih etmek mümkün değildir.
Osmanlı’nın kurtuluşu, İslam dünyasının uyanması ve Batı ile bütünleşebilmesi bunların başarıyla telifine bağlıdır. Balkan ve Birinci Dünya Savaşları, bu uyuma imkan vermedi. İstiklal Savaşından sonra, ilk zamanlarda bu telif gerçekleşecek gibi göründü. Fakat, daha sonra değişik sebepler yüzünden teorinin sadece Türkleşmek ve Muasırlaşmak boyutu öne çıktı. Teorinin İslamlaşma boyutu ihmal edildi. Din, Gökalp’in teorisinde merkezi konumdadır. Onun ihmal edilişiyle teori çöktü. Bundan dolayı, Gökalp’in görüşleriyle Halk Partisinin görüşleri arasında çok ciddi farklar ortaya çıktı. Bunlar usulden problemler değil esastan problemlerdir.

Anahtar Kelimeler

Muhafazakâr, Kültürel Muhafazakârlık, Değerler, Kültür, Medeniyet, Dönüşüm

Kaynakça

• CÜNDİOĞLU, D. (2006). “Gökalp Ezeli Çıraktır!”, Tarih ve Düşünce Dergisi, s.67, İstanbul.
• DİZDAROĞLU, H. (1981). Ziya Gökalp Üzerine Araştırmalar, Ankara: Aslımlar Matbaası.
• DOĞAN, D.M. (1986). Büyük Türkçe Sözlük, Ankara: Birlik Yayınları.
• DÖNMEZ, İ.K. (2007). Örf, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C. 34, Ankara: TDV. Yayınları.
• GEORGE A. & ACHILLES T. (1979). A Modern Dictionary of Sociology, New York: Barnes &Noble Boks.
• GÖKALP, Z. (1976). Makaleler I, Haz. Şevket Beysanoğlu, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• (1977). Makaleler IV, Haz. Ferit Ragıp Tuncor, Ankara: Gündüz Matbaacılık.
• (1980). Makaleler IX, Haz. Şevket Beysanoğlu, İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları
• (1981). Makaleler VIII, Haz. Ferit Ragıp Tuncor, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• (1982). Makaleler II, Haz. Süleyman H ayri B olay, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• (1982). Makaleler VII, Haz. Abdülhaluk Çay, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• (1990). Türkçülüğün Esasları, Haz., Mehmet Kaplan, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• (2006). Felsefe Dersleri, Haz. Ali Utku&Erdoğan Erbay, Konya: Çizgi Yayınları.
• (2007). Kitaplar, Haz. Şevket Beysanoğlu, Yusuf Çotuk Söken vd., İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• GÜNGÖR, E. (1993). Sosyal Meseleler ve Aydınlar, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• (1995). Türk Kültürü ve Milliyetçilik, İstanbul: Ötüken Neşriyat.
• HEYD, U. (1980). Ziya Gökalp’in Hayatı ve Eserleri, Ter. Cemil Meriç, İstanbul: Sebil Yayınları.
• HOFFMAN, J. (2006). “Conservatism”, Cambridge Dictionary of Sociology, Ed. Bryan S. Turner, Cambridge University Pres.
• KAÇMAZOĞLU, H. B. (2003). Türk Sosyoloji Tarihi II, Ankara: Anı Yayıncılık.
• KONGAR, E. (1995). Toplumsal Değişme Kuramları ve Türkiye Gerçeği, İstanbul: Remzi Kitabevi.
• NİRUN, N. (1999). Sistematik Sosyoloji Açısından Ziya Gökalp, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• NISBET, R. (2010). “Muhafazakârlık” Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, Tom Bottomore&Robert Nisbet, Y.Haz. Mete Tuncay& Aydın Uğur, İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• NISBET, R. A. (2007). Muhafazakârlık Düş ve Gerçek, Haz. Kudret Bülbül, Ankara: Kadim Yayınları.
• NURSİ, S. (1996). Münazarat, Risale-i Nur Külliyatı 2, İstanbul: Yeni Asya Yayınları.
• PARLA, T. (2005). Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İstanbul: İletilişim Yayınları.
• SARINAY, Y. (1996). Atatürk’ün Millet ve Milliyetçilik Anlayışı, İstanbul: MEB Yayınları.
• SEZAL, İ. (1992). Sosyal Bilimlerde Temel Kavramlar, Ankara: Akçağ Yayınları
• ŞENTÜRK, R. (2006). İslam Dünyasında Modernleşme ve Toplum Bilim, İstanbul: İz Yayınları.
• ÜLKEN, H.Z. (2007). Ziya Gökalp, İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.