PLASTİK SANATLAR ALANINDA BENLİK ve TOPLUMSAL CİNSİYET

Yıl 2012, Cilt: 9 Sayı: 33-34, 127 - 148, 15.12.2012

Hasan Sankır

Öz

Benlik kavramı, sosyal ortamda diğer insanlarla gerçekleştirdiğimiz etkileşimler sonucunda ortaya çıkan, bireyin kendisi ve özellikleri hakkında sahip olduğu genel fikirlerdir. Benlik tasarımı ise, bireyin kendisi ve sosyal çevre-sinden elde ettiği geribildirimlerden oluşan ve geçmiş deneyimleri, gelecek-teki beklentilerini ya da sahip olduğu temel yetenekleri içeren ve de kişinin kendini anlamlandırmasını sağlayan algıların düzenlenmiş durumudur. Bu anlamda benlik ve benlik tasarımı içinde oluştuğu kültürel ortamın özelliklerini taşır. Sosyal ortamın içerdiği düzenlemelerden biri de toplumsal cinsiyet rolleridir ve benliğin ortaya konması sürecinde birey tarafından öğrenilir ve içselleştirilir. Böylece toplumsal cinsiyet rolleri, kadınlar ve erkeklerin benlik tasarımı oluşturma süreci içerisinde sosyal ortamın beklentilerine uygun davranışların ortaya çıkmasında etkilidir. Benlik tasarımı, toplumsal cinsiyet rolleri ve davranış arasında karşılıklı ve güçlü bir ilişki söz konusudur. Bu süreç plastik sanatlar alanı içinde geçerlidir. Toplumsal cinsiyet rolleri hem sanat tarihinin yazım sürecinde hem de kadın ve erkekler olarak sanatçıların kimliklerini var etme süreci üzerinde etkili olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Benlik, Toplumsal Cinsiyet Rolleri, Sanat Tarihi, Plastik Sanatlar

Kaynakça

• BHASİN, Kamla. (2003), Toplumsal Cinsiyet, İstanbul: Kadınlarla Dayanışma Vakfı Yayınları.
• BERKTAY, Fatmagül, (1998), Kadın Olmak, Yaşamak, Yazmak, İstanbul: Pencere Ya-yınları.
• ________ , (2003), Tarihin Cinsiyeti, İstanbul: Metis Yayınları.
• CHADWICK, Whitney, (1996), “Bağımsızlar”, Sanat Dünyamız Dergisi, Sayı. 63.
• CLARK, Toby, (2004), Sanat ve Propaganda (Esin Hoşsucu, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• COLEMAN, J.C., (1969), Psychology and Effective Behavior, Scott, Foresman and Company.
• COOLEY, C. H., (1922), Human nature and the social order, Charles Scribner”s Sons. p. 85, New York.
• COSER, L. A., (2010), Sosyolojik Düşüncenin Ustaları, Ankara: De Ki Basım Yayım.
• CRAIN, R. M. ve Bracken, B. A., (1994), “Age, Race And Gender Differences İn Child And Adolescent Self-Concept: Evidence From Behavioral-Acqusation, Con-text-Dependent Model”, School Psychology Review, 23 (3), 496-511.
• FERNIE, Eric, (1991), Art History and Its Methods, London: Phaidon Press.
• FREEDMAN, J. L., Sears, D. O., Carlsmith, J. M. (2003), Sosyal Psikoloji, Ankara: İm-ge Kitabevi.
• FREELAND, Cynthia, (2008), Sanat Kuramı (Fisun Demir, Çev.). Ankara: Dost Kita-bevi Yayınları.
• FROMM, Eric, (1941), Escape From Freedom, Farrar and Rinchart. P.47, New York:
• GANDER, M. J. and Gardiner, H. W., (1993), Çocuk ve Ergen Gelişimi,(Yayıma Ha-zırlayan: Bekir Onur), İmge Kitabevi, Ankara.
• GROSENICK, Uta, (2005), Women Artists, London: Taschen.
• HENSLIN, J. M., (2003), Social Problems, New Jersey: Prentice Hall.
• IŞIK, S. N., (2002), 1990’larda Kadına Yönelik Aile İçi Şiddetle Mücadele Hareketi İçinde Oluşmuş Bazı Gözlem ve Düşünceler, (Bora, A, Günal, A. der.).
• KUMRAL, Çiçek, (2002), “Feminist Sanat Tarihinin Temelleri”, Türkiye’de Sanat Der-gisi, Sayı. 54.
• KUZGUN, Yıldız, (1982), “Mesleki Rehberliğin Bireylerin Yetenek Ve İlgilerine Uygun Meslekleri Tanımalarına Etkisi”, Ankara Üniversitesi Yayınları, s.13, 46, Ankara.
• LERNER, Gerda, (1993), The Creation of Patriarchy, Oxford: Oxford University Pres.
• MARDİN, Aslı, (2002), Hanımlar Aleminden Rozaya, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Ya-yınları.
• MOSCOVINCI, Serge, (1985), “Social Influnce and Conformity”, G. Lindzey ve E. Aronson (Eds.) Handbook of Social Psychology, v.16.
• NOCHLIN, Linda, (1988), Women, Art and Power and Other Essays, New York: West Press.
• OGLESBY, C. A., Hill, K. L., (1993), “Gender and Sport”, Handbook of Research on Sport Psychology, New York: Macmillian Publishing company.
• RAKOW, Lana, (1995) “Popüler Kültüre Feminist Yaklaşımlar: Ataerkinin Hakkını Teslim Etmek”, (S. İrvan, M. Binark der.)Kadın ve Popüler Kültür,Ark Ya-yınları, Ankara.
• RITZER G., Smart, B., (2003), Handbook of Social Theory, London: SAGE Publicati-ons Ltd.
• SLATTERY, Martin, (2007), Sosyolojide Temel Fikirler, İstanbul: Sentez Yayıncılık.
• STEPHAN, C. T., (1989), Gender and Feminizm, New York: Oxford University Pres.
• TAYLOR, S. E., Peplau, L. A., Sears, D. O., (2007), Sosyal Psikoloji, Ankara: İmge Kita-pevi.
• TURNER, H. J., Beeghley, L., Powers, C. H., (2010), Sosyolojik Teorinin Oluşumu, İs-tanbul: Sentez Yayıncılık. U.S.A.
• ULUSOY, Demet, (1999), “Plâstik Sanatlarda Toplumsal Cinsiyet”, Hacettepe Üniver-sitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, Cilt:16 Sayı:2.
• WATKINS, Gloria, (2000), Feminizm Herkes İçindir, İstanbul: Çitlenbik Yayınları.
• WHITNEY, Chadwick, (1994), Women, Art and Society, Singapur: Thames and Hud-son.
• YODER, J. D., (1999), Women and Gender: Transforming Psychology, NJ: Prentice Hall.
• ZAJONC, Robert, (1965), “Social Facilitation”, Science, Vol.149, no: 3681 p.149.