AİLEYE DAİR KABULLERİN EZBER BOZUMU

Yıl 2012, Cilt: 8 Sayı: 31, 21 - 52, 15.03.2012

F. Beylü Dikeçligil

Öz

Makale aile konusunda bazı temel ezberleri bozmayı hedefliyor. Bu amaçla makalenin konusu belirli sorular üzerine kuruldu: Türkiye’nin yaşamakta olduğu değişme sürecinin adı tam olarak konulmadan aile araştırmaları yapılabilir mi? Yapılırsa ne olur? Birer sosyolojik ‘genel kavram’ olan çekirdek ve geniş aile, ideolojilerin veya dünya görüşlerinin çekişme nesnesi olmaktan nasıl kurtulabilir? Modern demokratik toplumun aile tipini gösteren yalıtılmış çekirdek aile kavramı Türkiye için ne kadar geçerlidir? Türkiye’de çekirdek aileler için hangi terim uygundur? Çok-eşlilik miti geçerli midir? Aile mikro düzlemde gerçekten sosyal bir grup mudur? Ailenin makro düzlemde sosyal bir kurum olması ne anlama gelir? Toplumun yapı taşı aile midir birey mi? Aile araştırmalarında mikro ve makro içiçeliği nasıl sağlanabilir? Aile neden evrenseldir ve vazgeçilmezdir?
Makalenin konusunu belirleyen yukarıdaki soruların cevaplarını bulmak için modernleşme üzerinde durulduktan sonra sorularla alt başlıklar oluşturularak konu işlenmeye çalışıldı.
Sonuçta; sorunların çözümü için meseleye bütüncü paradigma ile bakmak gerekiyor. Tüm sosyolojik olgular hiyerarşik sıralanmış yapılar değil iç içe geçmiş etkileşim örüntüleridir. Bu etkileşim örüntülerini anlayabilmek ve açıklayabilmek için indirgemecilik ile başlayan ve aşırı genelleme ile sona eren pozitivizmin dikotomik (siyah-beyaz) mantığından kaçınmak gerekiyor. Aile tiplerinin belirlenmesinde modern-geleneksel, demokratik-ataerkil gibi indirgemeci dikotomiler bırakıldığında olgu dünyasını yansıtan geçerli tipolojiler yapılabilecektir. Sosyal dünya ontolojik olarak ne madde ne de idedir; maddi ve maddi olmayanın dinamik içiçeliğidir ve teklik-çokluk bağıntısı halinde tezahür eder. Bu nedenle birbiri içinde yuvalanmış olan olguların bilimsel bilgisine dikotomik mantık ve neden-sonuç zinciri ile ulaşmak mümkün görünmemektedir.

Anahtar Kelimeler

Modernleşme, Çoklu-Modernlik, Çekirdek Aile, Çekirdek Aileler Konfederasyonu, Geniş Aile, Değişikliğe Uğramış Geniş Aile, Bütüncü Yaklaşım, Dikotomik Mantık, Paradigma

Kaynakça

• AKIN, Mahmut, (2011), Toplumsallaşma Sözlüğü. Konya: Çizgi Kitabevi.
• BERGER, Brigitte ve BERGER, Peter (1991), The Family and Modern Society. in The Family Experience / A Reader in Cultural Diversity. Ed. Mark Hutter. NewYork : Macmillan Publishing Company.
• CANATAN, Kadir. ve Yıldırım, Ergun, (2009), Aile Sosyolojisi, İstanbul: Açı-lım Kitap.
• CHEAL, David. (2008), Families in Today’s World: A Comparative Appro-ach, New York: Rautledge.
• DİKEÇLİGİL, Beylü, (1995), ‘Türk Toplumunda Aile Tipleri’, Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ansiklopedisi. C.11. ss.16-226. İstanbul: İletişim Yayınları.
• ______, (2005), ‘Sosyal Bilimlerde Epistemolojik Sorunların Ana Kaynağı: On-tolojiyi Unutmak’, Felsefe ve Sosyal Bilimler Sempozyumu, Ankara: Vadi yayınları.
• DOĞAN, İsmail, (2001), Osmanlı Ailesi, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
• DUBEN, Alan ve BEHAR, Cem, (1998), İstanbul Haneleri: Evlilik Aile ve Doğurganlık 1880-1940. İstanbul: İletişim Yayınları.
• DUBEN, Alan, (2006), Kent, Aile, Tarih, İstanbul: İletişim Yayınları.
• KÜMBETOĞLU, Belkis, (1997), “Aile , Evlilik, Nikah: Farklılaşan Karvamlar”. Toplum ve Bilim, Sayı 73, Yaz.
• LITWAK, Eugene, (1960), “Occupational Mobility and Extended Family Co-hension”, American Sociological Review .Feb.
• MERTER, Mustafa, (2008), Dokuzyüz Katlı İnsan, İstanbul: Kaknüs Yayın-ları.
• SCOTT, Jacqueline, TREAS, Judith, RİCHARDS, Martin,. ed. (2004). The Blackwell Companion to the Sociology of Families. USA: Blacwell Publishing.
• ŞENTÜRK, Ünal, (2008), “Aile Kurumuna Yönelik Güncel Riskler”, Aile ve Toplum. Cilt 4. Sayı 14.
• TC Başbakanlık ASAGEM, (2010), Türkiye’de Aile Değerleri Araştırması, Ankara: TC Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdür-lüğü yayınları.
• TODD. Emmanuel, (1985), The Explanation of Ideology- Family Structures and Social Systems, UK: Basil Blackwell.
• TRIPLETT, Timothy ve WHERRY, Laura, (2006), “Lessons learned from the National Survey of America’s Families” (Discussion Papers 06–04). Washington, DC: The Urban Institute. Retrieved June 1, 2011, from http://www.urban.org/UploadedPDF/311387_Lessons_NSAF.pdf.
• WESLEY, Burr, HILL, Reuben. (1979), Comtemporary Theories About The Family – General Theories/Theoretical Orientations, New York: The Free Press.
• WHITE, James M., (2005), Advancing Family Theories. Thousand Oaks, CA: Sage.
• WILSON, Adrian, (1985), Familiy, <http://site.ebrary.com/lib/erciyes/ docDe-tail.action?docID=5003764> (2011, March,1).