NOSTALJİ, MUHAFAZAKÂRLIK ve TÜRKİYE

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 25-26, 47 - 74, 15.12.2010

Hamit Emrah Beriş

Öz

Bu makalede, muhafazakâr düşüncedeki önemli kavramlardan biri olan nostaljinin Türk muhafazakârlığı üzerinde etkileri incelenmektedir. Geçmişe yönelik özlem anlamında nostalji, muhafazakâr düşünce içinde en fazla öne çıkan kavramlardan birisidir. Türkiye’nin yaşadığı hızlı siyasal ve toplumsal dönüşüm, muhafazakârların geçmişe nostaljik duygularla yaklaşmalarına neden olur. Türk muhafazakârları için nostalji geçmişe dönük iyimser bir hatırlamadır. Türk muhafazakârlığının en önemli geçmiş imgesi ise İstanbul’dur. Modernleşme sürecinde İstanbul’un yaşadığı hızlı dönüşüm üzerinden mevcut durumun yarattığı eleştirilir. Bu anlamda nostalji, değişimin kaçınılmazlığına karşı duyulan çaresizlik hissinin melankolik bir ifadesi olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Aydınlanma, Devrim, Muhafazakârlık, Nostalji, Tarih Şuuru, İstanbul

Kaynakça

• Açıkel, Fethi, Kutsal Mazlumluğun Psikopatolojisi‛, Toplum ve Bilim, sayı 70, Güz 1996, 153-198.
• Ağaoğulları, Mehmet Ali, Ulus-Devlet ya da Halkın Egemenliği, İmge Kitabevi, Yay., Ankara, 2006.
• Ayaşlı, Münevver, Dersaadet, Bedir Yay., İstanbul, 1975.
• Ayvazoğlu, Beşir, Eve Dönen Adam: Yahya Kemal, 3. Baskı, Ötüken Yay., İstanbul, 1999.
• ________, Türk Muhafazakârlığının Kültürel Kuruluşu‛, ed. Ahmet Çiğdem, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Cilt/5 Muhafazakârlık, İletişim Yay., İstanbul, 2003, 509-532.
• Beriş, Hamit Emrah, ‚Tarih Bilinci Olarak Muhafazakârlık ve Türk Muhafaza-kârlığında Tarih Algısı‛, Muhafazakâr Düşünce, yıl 2, sayı 8, Bahar 2006, 79-102.
• ________,Türk Sağı ve Liberalizm: Bir Fay Haritası Çıkarma Denemesi‛, ed. Murat Yılmaz, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Cilt/7 Liberalizm, İletişim Yay., İstanbul, 2005, 389-415.
• Berlin, Isaah, Romantikliğin Kökleri, çev. M. Tunçay, 2. Baskı, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2010.
• *Beyatlı, Yahya Kemal, Aziz İstanbul, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2005.
• ________, Çocukluğum, Gençliğim, Siyasî ve Edebî Hatıralarım, 3. Baskı, İstanbul Fe-tih Cemiyeti Yay., İstanbul, 1986.
• ________, Tarih Musâhabeleri, İstanbul Fetih Cemiyeti Yay., İstanbul, 1975.
• Bora, Tanıl ve Burak Onaran, ‚Nostalji ve Muhafazakârlık: ‘Mazi Cenneti’‛, ed. Ahmet Çiğdem, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Cilt/5 Muhafazakârlık, İletişim Yay., İstanbul, 2003, 234-260.
• Bora, Tanıl, ve Necmi Erdoğan ‚Muhafazakâr Popülizm‛, ed. Ahmet Çiğdem, Modern Türkiye’de Siyasî Düşünce: Cilt/5 Muhafazakârlık, İletişim Yay., İstanbul, 2003, 632-644.
• Boym, Svetlana, Nostaljinin Geleceği, çev. Ferit Burak Aydar, Metis Yay., İstanbul, 2009.
• Copeaux, Etienne, Tarih Ders Kitaplarında (1931-1993) Türk Tarih Tezinden Türk-İslam Sentezine, çev. Ali Berktay, 2. Baskı, Tarih Vakfı-Yurt Yay., İstan-bul, 2000.
• Cosse, Laurance, ‚Bir Sineastın Portresi: Tarkovski ile Filmleri Üstüne‛, çev. Gü-ven Güner, http://www.thymos.com.tr/Tarkovsk.html (Erişim Tarihi: 12.08.2010).
• Çiğdem, Ahmet, Aydınlanma Düşüncesi, İletişim Yay., İstanbul
• ________, Taşra Epiği: “Türk” İdeolojileri ve İslâmcılık, Birikim Yay., İstanbul, 2001.
• DaSilva, Fabio B., ‚Nostalgia: A Sphere and Process of Contemporary Ideology‛, Qualitative Sociology, vol. 5, no.1, Spring 1982.
• Duman, Fatih, Aydınlanma Eleştirisinden Devrim Karşıtlığına Edmund Burke, Liberte Yay., Ankara, 2010.
• Göknar, Erdağ, ‚Ottoman Past and Turkish Future: Ambivalance in A.H. Tanpinar’s Those outside the Scene‛, The South Atlantic Quarterly, vol. 102, no. 2/3, Spring/Summer 2003, 648. 647-661
• Hobsbawm, Eric J., Devrim Çağı: 1789-1848, çev. Jülide Ergüder, Alaeddin Şenel, Verso Yay., Ankara, 1989.
• İrem, Nazım, ‚Cumhuriyetçi Muhafazakârlık, Seferber Edici Modernlik ve ‘Diğer Batı’ Düşüncesi‛ A.Ü.S.B.F.D., cilt 57, sayı 2, Nisan-Haziran 2002.
• ________, ‚Muhafazakâr Modernlik, ‘Diğer Batı’ ve Türkiye’de Bergsonculuk‛, Toplum ve Bilim, sayı 82, Güz 1999.
• Jahanbegleoo, Ramin, Isaah Berlin’le Konuşmalar, çev. Zeynel Kılınç, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2008.
• Janover, Michael, ‚Nostalgias‛, Critical Horions, vol.1, no.1, 2000.
• Kahraman, Hasan Bülent, ‚Yitirilmiş Zamanın Ardında: Ahmet Hamdi Tanpınar ve Muhafazakâr Modernliğin Estetik Düzlemi‛, Doğu Batı, yıl 3, sayı 11, Mayıs, Haziran, Temmuz 2000.
• Koçak, Orhan, ‚Kaptırılmış İdeal: Mai ve Siyah Üzerine Psikanalitik Bir Deneme, Toplum ve Bilim, sayı 70, Güz 1996, 94-152.
• Mannheim Karl, İdeoloji ve Ütopya, çev. Mehmet Okyayuz, Epos Yay., Ankara, 2002.
• Nisbet, Robert, Muhafazakârlık: Düş ve Gerçek, çev. M. Fatih Serenli-Kudret Bülbül, Kadim Yay., Ankara, 2007.
• Sedikides, Constantine vb., ‚Nostalgia: Past, Present, Future‛, Current Directions of Psychological Science, vol. 17, no.5, s. 304-307.
• Outram, Dorinda, Aydınlanma, çev. Sevda Çalışkan, Hamit Çalışkan, Dost Kitabevi Yay., Ankara, 2007.
• Öğün, Süleyman Seyfi, ‚Türk Politik Kültününün Şekillenmesinde Tarihin Konumu‛, Defter yıl 11, sayı 3, Bahar 1998, 99-114.
• Özipek, Bekir Berat, Muhafazakârlık: Akıl-Toplum-Siyaset, Liberte Yay., Ankara, 2004.
• Pamuk, Orhan, İstanbul: Hatıralar ve Şehir, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2004.
• Said, Edward, Yersiz Yurtsuz, çev. Aylin Üçler, 3. Baskı, İletişim Yay., İstanbul, 2005.
• Shayegan, Daryush, Yaralı Bilinç: Geleneksel Toplumlarda Kültürel Şizofreni, çev. Haldun Bayrı, 2. Baskı, Metis Yay., İstanbul, 2007.
• Tanpınar, Ahmet Hamdi, Beş Şehir, MEB 1000 Temel Eser, İstanbul, 1969.
• ________, Huzur, 8. Baskı, Dergâh Yay., İstanbul, 1998.
• ________, Mücevherlerin Sırrı, Yapı Kredi Yay., İstanbul, 2002.
• ________, Yahya Kemal, 4. baskı, Dergâh Yay., İstanbul, 2001.
• ________, Yaşadığım Gibi, 3. Baskı, Dergah Yay., İstanbul, 2000.
• Türk, H. Bahadır ve H. Emrah Beriş, ‚Bursa: Tanpınar’ı Anlamaya Açılan Ef-sunlu Kapı‛, Tanpınar’ın Dünyasında Bursa: Taşlarda Gülen Rüya, Bursa Osmangazi Belediyesi Yay., İstanbul, 2005, 38-53.
• Yılmaz, Levent, Modern Zamanın Tarihi: Batı’da Yeni’nin Değer Haline Gelişi, çev. M. Emin Özcan, Metis Yay., İstanbul, 2010.