İSLAM’DAKİ SEKÜLERİZM ÜZERİNE BAZI GÖZLEMLER: TÜRKİYE’DEKİ KÜLTÜREL DEVRİM

Yıl 2010, Cilt: 7 Sayı: 25-26, 121 - 156, 15.12.2010

Nur Yalman

Öz

Sosyal bilimler ‚ideal tiplere‛e dayanırlar. Max Weber’in sosyolojisinin merkezinde yer alan ve Platon’un da yabancısı olmadığı, kimi zaman incelenmekte olan gerçekle ilgili daha duru bir görünüm veren bu kavram, kuramcıya sosyal gerçekliğin basitleştirilmiş modelini sağlar. Diğerleri arasında ‚geleneksel ve modern‛ ‚ideal tipler‛ olarak en sık kullanılanlardır.
Weber özellikle ‚meşruluğun önceden ilan edildiği ve bu meşruluğa düzenin kutsallığı temelinde ve buna eşlik eden kontrol etme yöntemlerine geçmişten miras alınmış sekliyle ‘her zaman var olduklarına’ inanıldığı ‘geleneksel otorite’den bahseder.‛ Geçmiş, özellikle de geçmişin sürekliliği ‚geleneksel‛ modelin hassas noktasıdır. Antropologlar bazı belli başlı kurumlar ve önemli ilkelerde süreklilikten genellikle bir ‚yapı‛ ola-rak bahseder. Hiçbir durumda mümkün olmayan mutlak değişmezlik, geleneksel modelin olmazsa olmaz koşulu değildir. Ancak aynı zamanda geçmiş ile süreklilik üzerine kurulu olan bu model, toplumsal yaşamın sosyal dokusundaki temel değişimlerle, ana kurumlardaki ve toplumun temel ilkelerindeki ani ve büyük değişikliklere yer vermez. Bu gibi köklü değişimler devrimler olarak adlandırılabilir ve Durkheim geleneğinden olan antropologlar bu külfetli problemlerin köklerine inme konusunda özellikle çekingendirler.

Anahtar Kelimeler

islam, sekülerizm, kültürel devrim

Kaynakça

• Max Weber, The Theory of Social and Economic Organization (New York: Free Press, 1964).
• H. A. R. Gibb, "The Reaction in the Middle East Against Western Culture," 1971
• Charles F. Gallagher, "Contemporary Islam: The Straits of Secularism," American Universities Field Staff Reports, Southwest Asia Series, 15, No. 3 (1966).
• Overture, The Raw and the Cooked (New York, 1970), pp. 9-10
• Claude Levi-Strauss, La Pensée Sauvage ( Paris, 1962 ).
• M. Mahdi, İbn Khaldun’s Philosophy of History (Chicago: University of Chicago Press, 1964).
• Aziz Ahmad, An Intellectual History of Islam in India (Edinburgh: University Press, 1969), p. 15
• J. N. D. Anderson and N. J. Coulson, "Islamic Law in Contemporary Cultural Change," Saeculum XVIII, 1-2 ( 1967), p. 14.
• Webster, New International Dictionary of the English Language, 2nd edition (Springfield, Mass.: G. & C. Merriam Company, 1959).
• Mahdi, İbn Khaldun’s Philosophy of History, p. 247.
• Fazlur Rahman, "Islam and the Constitutional Problem of Pakistan," Studia Islamica, 32 (1970).
• Alexandre Bennigsen and Chantai Lemercier-Quelquejay, Islam in the Soviet Union (London: Pall Mall Press, 1967 ).
• G. E. Wheeler, "Soviet Central Asia," in "Islam in Politics: Symposium," The Muslim World, Hartford Seminary Foundation, 56, No. 4 (1966)/p. 239.
• T. Z. Tunaya, Türkiye’de İslamcılık Cereyanı (İstanbul: Baha Matbaası, 1962).
• C. K. Young, Religion in Chinese Society (Berkeley: University of California Press, 1967), p. 365.
• Maurice Freedman, "Why China?" Proceedings of the Royal Anthropological Institute for 1969 (London).
• E. Leach, Political Systems of Highland Burma: a Study of Kachin Social Structure (Boston: Beacon Press, 1970), p. 285.