TOPLUMSAL HAFIZA, (FRANSIZ) DEVRİM(İ) ve SOSYAL/SİYASAL KURAM

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 24, 13 - 40, 15.06.2010

Fatih Duman

Öz

Bu çalışma, ‘toplumsal hafıza’nın kurumsal unsurlarının muhafazakâr düşünce‐deki önemine odaklanmıştır. Muhafazakârlık modern dönemdeki ilk şekillenme‐sini, Fransız Devrimi’nin ‘toplumsal hafıza’ya yönelik saldırılarına getirdiği eleştirilerle gerçekleştirmiştir. Aydınlanma’nın çocukları olan Devrimcilerin yeni bir ‘insan’ ve ‘toplum’ yaratmak için savundukları argümanlar ve uygulamaya koydukları radikal değişiklikler, gerçekte organik bir gelişimin ürünü olan toplumun hafızasını mekanik bir tavırla yeni baştan inşa etme arzunu yansıtmaktadır. Muhafazakârlara göre, ‘toplumsal hafıza’nın taşıyıcılığını yapan ‘ara kurumlar’ı tasfiye eden Fransız Devrimi ve sonrasında gerçekleşen Devrimlerin zorunlu sonucu, öz‐gürlük alanlarını daha çok kısıtlayan ‘kapsayıcı bir devlet’ ya da bir tür ‘totaliter devlet’tir. Bu çalışma muhafazakâr düşüncedeki bu temel argümanın sosyal ve siyasal teorideki sonuçlarını incelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Toplumsal Hafıza, Fransız Devrimi, Organik Bütünlük, Ara Kurumlar, Rasyonalist Siyaset, Totaliter Devlet, Muhafazakarlık

Kaynakça

• ADADAĞ, Özgür, “Fransız Devriminin Evrenselliği Üzerine”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 3, Sayı 11, Kış 2007.
• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali, Ulus‐Devlet ya da Halkın Egemenliği, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2006.
• AĞAOĞULLARI, Mehmet Ali, ZABCI Filiz Çulha, ERGÜN Reyda, Kral‐Devletten Ulus‐Devlete, Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2005.
• BURKE, Edmund, Reflections on the Revolution in France, Oxford‐New York: Oxford University Press, 1993.
• BURNS, Edward McNall, Çağdaş Siyasal Düşünceler 1850‐1950, çev: Alaeddin Şenel, Ankara: Birey ve Toplum Yayınları, 1984.
• CANATAN, Bilal, “Fransa: Devrim’e Tutsak Ülke”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 3, Sayı 11, Kış 2007.
• CEYLAN, Ayşe Yılmaz, “Edmund Burke’ün ‘Muhafazakâr’ Düşüncesinde ‘İyi Dev‐rim’ ‘Kötü Devrim’ Ayrımı”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 3, Sayı 11, Kış 2007.
• DUMAN, Fatih, “Akılcılık Bağlamında İki Aydınlanma Geleneği: Fransız Aydınlan‐ması Versus İskoç Aydınlanması”, A.Ü. Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, Cilt: 61, Ocak‐Mart 2006, No:1.
• HAMPSHER‐MONK, Iain, Modern Siyasal Düşünce Tarihi ‐Hobbes’tan Marx’a Bü‐yük Siyasal Düşünürler‐, çev: Necla Arat vd., İstanbul: Say Yayınları, 2004.
• HARRIES, Owen, “Muhafazakârlığın Anlamı”, çev: Metin Boşnak, Liberal Düşünce, Yıl 9, Sayı 34, Bahar 2004.
• HAYEK, Friedrich A. Von, “Özgürlük, Akıl ve Gelenek”, çev: Yusuf Ziya Çelikkaya, Liberal Düşünce, Sayı: 37, Kış 2005.
• HEYWOOD, Andrew, Siyasi İdeolojiler, çev: Ahmet Kemal Bayram vd., Ankara: Adres Yayınları, 2007.
• HOBSBAWM, Eric, Devrim Çağı 1789‐1848, çev: Bahadır Sina Şener, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2. Baskı, 2000.
• KILIÇ, Ahmet Faruk, “Fransız Devrimi ve Din”, Muhafazakâr Düşünce, Yıl 3, Sayı 11, Kış 2007.
• LIVELY, Jack (ed.), “Introduction”, Joseph de Maistre, The Works of Joseph de Maistre, New York & London: The Macmillan Company, 1965.
• MULLER, Jerry Z. Muller (ed.), “Introduction: What is Conservative Social and Political Thought?”, Conservatism ‐An Anthology of Social and Political Thought From David Hume to the Present‐, Princeton, New Jersey: Princeton University Press, 1997.
• NISBET, Robert A., Conservatism and Sociology”, The American Journal of Sociology, Volume 58, Number 2, 1952.
• ________,The Sociological Tradition, New Brunswick & London: Transaction Publishers, 2. Baskı, 1994.
• ________,“Muhafazakârlık’, çev: Erol Mutlu, içinde, Tom Bottomore ve Robert Nisbet, Sosyolojik Çözümlemenin Tarihi, yayına hazırlayan: Mete Tunçay ve Aydın Uğur, Ankara: Ayraç Yayınevi, 1997.
• ÖZİPEK, Bekir Berat, Muhafazakârlık ‐Akıl, Toplum, Siyaset‐, Ankara: Liberte Yayınları, 2004.
• ÖZİPEK, Bekir Berat ve BÜLBÜL, Kudret, “Robert Nisbet’i Okumak’, içinde, Robert A. Nisbet, Muhafazakârlık ‐Düş ve Gerçek‐, haz: Kudret Bülbül, Ankara: Kadim Yayınları, 2007.
• PARKER, David, “Giriş: Devrime İlişkin Yaklaşımlar”, içinde, der. David Parker, Ba‐tı’da Devrimler ve Devrimci Gelenek 1560‐1991, çev: Kemal İnal, Ankara: Dost Kitabevi Yayınları, 2003.
• PERIN, Robert G., “Robert Alexander Nisbet”, çev: Beyza Sümer Aydaş, içinde, Robert A. Nisbet, Muhafazakârlık ‐Düş ve Gerçek‐, haz: Kudret Bülbül, Ankara: Kadim Yayınları, 2007.
• SWINGEWOOD, Alan, Sosyolojik Düşüncenin Kısa Tarihi, çev: Osman Akınhay, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1998.
• TOCQUEVILLE, Alexis de, Eski Rejim ve Devrim, çev: Turhan Ilgaz, 2. Baskı, An‐kara: İmge Kitabevi Yayınları, 2004.
• WOLİN, Sheldon S., “Hume and Conservatism”, The American Political Science Review, Vol. 48, No: 4, December, 1954.
• YILMAZ, Aytekin, Çağdaş Siyasal Akımlar, Ankara: Vadi Yayınları, 2. Baskı, 2003.