ŞEHRİN ZAMANINDAN ZAMANIN ŞEHRİNE- Şehir Kültürünü Tanımlayıcı Bir Kod Olarak Zaman ve Zamansallık

Yıl 2010, Cilt: 6 Sayı: 23, 29 - 39, 15.03.2010

Celaleddin Çelik

Öz

Bir yerleşim birimi olarak şehir, yapısal ve kültürel bakımdan disipline edici bir mekandır. Şehir tarih boyunca hem kavram hem de olgusal olarak medenileşme ve medeniyetle ilişkili görülmüştür. Şehirler, değişik sosyal ve kültürel çevrelerden gelen insanları, özel bir yaşam tarzına bağlı olarak bir arada tutar. Bu anlamda özellikle modern şehir ortamı, yoğun ve karmaşık bir nüfusu, kurumsallaşma düzeni içinde bireyci, seküler bir kültüre dönüştürür. Şehirlerin özgül sosyal ilişkiler sistemi belirli bir sosyal zamana uymayı gerektirir. Geleneksel şehirle modern şehir arasındaki temel ayrımlardan birisi de budur. Geleneksel şehirlerin aksine modern şehirde zaman, sosyo‐ekonomik ve bürokratik sistemin ritimlerine uygun bir şekilde dakiklik düzenini temsil eder. Modern şehrin insanı bu zamansal düzen içinde yaşamayı öğrenmeye zorlanır. Ancak şehirdeki zaman düzeni de tabakalı sosyal sisteme göre çeşitlenebilmektedir. Bu yüzden zaman kullanımı bir farklılaşma göstergesi olabilmektedir. Genel anlamda ise zaman bilincinin artışı şehir kültüründe zaman baskısına dayalı yabancılaşmaya yol açmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Şehir, Şehir Kültürü, Zaman, Sosyal Zaman, Kentsel Zaman, Dakiklik

Kaynakça

• Anthony Giddens, Modernliğin Sonuçları, çev. Ersin Kuşdil, İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1994, 23‐24.
• Anthony Giddens, Toplumun Kuruluşu, çev. Hüseyin Özel, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• Arno Borst, Computus, Avrupa Tarihinde Zaman ve Sayı, çev. Z.A. Yılmazer, Ankara: Dost Kitabevi, 1998.
• David Harvey, Postmodernliğin Durumu, çev. Sungur Savran, 4. Baskı, İstanbul: Metis Yayınları 2006.
• Füsun Alver, “Niklas Luhmann”, Kadife Karanlık, İstanbul: Su Yayınevi, 2006.
• Johannes Fabian, Zaman ve Öteki, çev. Selçuk Budak, Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1999.
• Max Weber, Şehir‐Modern Kentin Oluşumu, çev. Musa Ceylan, İstanbul. Bakış Yayınları, 2003.
• Mübeccel Kıray, Toplumsal Yapı Toplumsal Değişme, İstanbul: Bağlam Yayınları, 1999.
• Neşe Özgen “Var Zaman Yok Zaman”, Ağaçkakan, 6: 39, 2002.
• Norbert Elias, Zaman Üzerine, çev. Veysel Atayman, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 2000.
• Richard Senneth, Gözün Vicdanı, S. Sertabiboğlu‐C. Kurultay, Ayrıntı Yayınları, İstanbul 1999.
• Sabri F. Ülgener, Zihniyet ve Din, İslam, Tasavvuf ve Çözülme Devri İktisat Ahlakı, İstanbul: Der Yayınları, 1981.