OSMANLI MODERNLEŞ(TİR)MESİNDEN CUMHURİYET MODERNLEŞ(TİR)MESİNE GEÇİŞ: TARİHSEL/TEORİK BİR OKUMA

Yıl 2008, Cilt: 5 Sayı: 18, 55 - 70, 15.09.2008

Adem Çaylak Adem Çelik

Öz

Devletin bekasını merkeze alan cumhuriyet modernleşmesi, Osmanlıdan cumhuriyete geçiş sürecinde biçimsel dönüşümler yaşanmış olmasına rağmen, Türk‐İslam imparatorluklarının nizamı âlem, kadim devlet anlayışın özsel olarak devamıdır. Devlet‐toplum‐birey denkleminde Osmanlı’da olduğu gibi cumhuriyette de devlet, birey ve toplum karşısında her zaman önemli bir konumda olmuştur. Çalışmanın amacı Türk‐İslam imparatorlukları geleneği ile biçimsel anlamda örtüşen Batı etkisiyle oluşan Osmanlı modernleşmesi ile Cumhuriyet Türkiye’si arasındaki süreklilikleri açığa çıkarmaktır.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı modernleşmesi, Cumhuriyet modernleşmesi, Nizamı Âlem, Adab, Din‐ü Devlet, Devletin Bekası

Kaynakça

• BERKES, Niyazi(1978), Türkiyeʹde Çağdaşlaşma Doğu Batı, İstanbul.
• BEHAR, Büşra Ersanlı (1982), İktidar ve Tarih, Afa, İstanbul.
• ÇAYLAK, Adem (2007), “Türkiye’de Siyasal Muhalefet Kültürü”, Türkiye Günlüğü 89 (Yaz).
• DERİNGİL, Selim (1991), “Osmanlı İmparatorluğunda Geleneğin İcadı, Muhayyel Cemaat (Tasarımlanmış Topluluk) ve Panislamizm”, Toplum ve Bilim, S. 54‐55 (Yaz/Güz).
• DOĞAN, Atilla (2006), Osmanlı Aydınları ve Sosyal Darwinizm, İstanbul Bilgi Üni., İstanbul.
• FINDIKOĞLU, Ziyaeddin Fahri (1940), “Türkiye’de Pozitivizmin Tarihçesi”, Ülkü, Halkevleri ve Halkodaları Dergisi, S. 89, C. XV (Temmuz).
• HANİOĞLU, M. Şükrü (1981), Bir Siyasal Düşünür Olarak Doktor Abdullah Cevdet ve Dönemi, Üçdal, İstanbul.
• ________, (1986), Osmanlı İttihad ve Terakki Cemiyeti ve Jön Türklük (1889‐1902), C. I, İletişim, İstanbul.
• HEPER, Metin (1973), Bürokratik Yönetim Geleneği, ODTÜ İdari Bilimler Fak., Ankara.
• ________, (2006), Türkiye’de Devlet Geleneği, Çev. Nalan Soyarık, Doğu Batı, Ankara.
• İNALCIK, Halil (1958), “Osmanlı Hukukuna Giriş”, AÜSBFD, C. XIII, N. 2 (Hazi‐ran)
• ________, (1968), “The Nature Of Traditional Society: Turkey”, (Eds.) R. E. Ward and D. Rustow, Political Modernization in Japon and Turkey, Princeton University, Princeton.
• ________, (1995), “Osmanlı İmparatorluğu’nda İslam”, Der. Mustafa Özel, Tarih Ri‐saleleri, İz, İstanbul.
• İNSEL, Ahmet (2006), “Giriş”, Der. Ahmet İnsel, Modern Türkiye’de Siyasi Düşün‐ce, Kemalizm, Cilt 2 İletişim, İstanbul.,
• İNSEL, Ahmet‐AKTAR, Cengiz (1987), “Devletin Bekası İçin Yürütülen Çağdaşlaş‐ma Sürecinin Toplumsal Sorunları”, Toplum ve Bilim, 31/39 (Güz 1985‐Güz).
• JUNG, Dietrich‐PICCOLI, Wolfango (2004), Yol Ayrımında Türkiye, Çev. Berna Kurt, Kitap, İstanbul.
• KALAYCIOĞLU, Ersin‐SARIBAY, Ali Yaşar (2007), Türkiye’de Politik Değişim ve Modernleşme, Alfa Aktüel, Bursa.
• KAZANCIGİL, Ali (2007), “Türkiye’de Modern Devletin Oluşumu ve Kemalizm”, Derl. Ersin Kalaycıoğlu‐Ali Yaşar Sarıbay, Alfa Aktüel, Bursa.
• KİLİ, Suna (2003), Türk Devrim Tarihi, Türkiye İş Bankası Kültür Yay., İstanbul.
• KÖKER, Levent (1993), Modernleşme, Kemalizm ve Demokrasi, İletişim,İstanbul.
• MAHÇUPYAN, Etyen (1999), “Kemalizm Pozitivizm ve İktidar, Devlet/Ulema İliş‐kilerinde Modern Durum”, Doğu Batı, S. 7 (Mayıs‐Temmuz).
• MARDİN, Şerif (1991), Türk Modernleşmesi, İletişim, İstanbul.
• ________, (1991), ʺThe Just and The Unjustʺ, Daedalus, Journal of The American Acedemy of Arts and Sciences, Vol. 120, Number 3 (Summer 1991).
• ________, (1992), Türkiye’de Toplum ve Siyaset, İletişim, İstanbul.
• ________, (1993) Türkiye’de Din ve Siyaset, İletişim, İstanbul.
• ________, (1996), Yeni Osmanlı Düşüncesinin Doğuşu, İletişim, İstanbul.
• ORTAYLI, İlber (1983), İmparatorluğun En Uzun Yüzyılı, Hil, İstanbul.
• ÖĞÜN, Süleyman Seyfi (1995), Modernleşme, Milliyetçilik ve Türkiye, Bağlam, İstanbul.
• PARLA, Taha (1995), Türkiye’de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları, Kemalist Tek‐Parti İdeolojisi ve CHP’nin Altı Oku, Cilt 3, İletişim, İstanbul.
• ________, (2005), Ziya Gökalp, Kemalizm ve Türkiye’de Korporatizm, İletişim, İstanbul.
• TUNAYA, Tarık Zafer (1996), Türkiye’nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri, Arba, İstanbul.
• ZÜRCHER, Eric J. (2006), “Kemalist Düşüncenin Osmanlı Kaynakları”, Der. Ahmet İnsel, Modern Türkiye’de Siyasi Düşünce, Kemalizm, Cilt 2, İletişim, İs‐tanbul.